Holiganizm nedir? Holiganların özellikleri nelerdir? Holiganizmin tarihçesi, zararları, hakkında bilgi.
HOLİGANİZM
Futbolda holiganizmin tanımını yapmak oldukça güçtür. Medyada yer alan farklı olayların hepsinin holiganizm olarak anlatılması bu kavramı açıklamayı daha da zorlaştırmaktadır, Futbol holiganizmi, karışıklık ve düzensizliğe neden olacak kadar futbola düşkün olmaktır. Futbol fanatikliği kendini çoğunlukla maçların öncesinde ya da sonrasında yaşanan olaylarla gösterir. Fanatik grupların bir bölümü rastgele bir araya toplanan insanlardan oluşurken, önemli bir çoğunluğunu, önceden, rakip taraftarla kavga etmek için hazırlık yapmış olan çete elemanları oluşturur.
Futbol holiganizmi ilk olarak 1960’lı yıllarda görülmeye başlandı ve 1970 ile 1980’lerin sonlarına kadar hızla yayılarak en uç noktasına kadar tırmandı. Bu dönemde meydana gelen Heysel ve Hillsborough faciaları hâlâ hafızalarda durmaktadır (1985 yılında Belçika’nın başkenti Brüksel’de Heysel Stadyumu’nda Juventus ve Liverpool arasında oynanan Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası finalinde çıkan kargaşada 38 kişi öldü. 15 Nisan 1989 yılında da İngiltere’de Hillsborough oyun sahasında meydana gelen kazada 95 kişi çiğnenerek öldü ve 200 kadar kişi de yaralandı). 19. yy.ın başlarında futbol sahalarında çeşitli kavgalar yaşanmasına karşın bu tür kavgalar organize olmadığı ve fanatiklik olgusunun güçlü olmaması nedeniyle holiganizm olarak nitelendirilmemektedir.
Holiganizmin artmasındaki önemli bir payda da medyaya aittir. Özellikle tabldot (tabloid) ismi ile bilinen, abartı yayınlar ve gerçeklerin çarpıtılması ile insanları etkileyecek haberler yaparak finansal sorunlarını çözen gazetelerin artması, holiganizm ile paralellik göstermektedir. Tabldot gazetelerinin baş sayfalarında yer verdikleri şiddet içerikli ve savaş çağrışımı yapan başlıklar ve resimlerin insanlar üzerinde etkili olduğu araştırmalar sonucunda belirlenmiştir. 1950’lerin sonlarında ortaya çıkmaya başlayan bu tür yayınlar günümüzde daha da yaygınlaşmıştır.
1990lı yılların başlarından itibaren futbol fanatikliğinde önemli değişimler meydana gelmiştir. Daha önce stat çevrelerinde görülen kavgalar şehir meydanlarına taşınmıştır, İngiliz Ulusal Suç istihbarat Servisi’nin yayımladığı rapora göre; 19901ı yıllarda holiganizmin boyutları ikiye katlanmıştır. Servisin raporunda dünya çapında ün yapan İngiliz fanatiklerin, kendi ülkelerinden daha çok, yurt dışında bu tür şiddet içerikli hareketler yaptıklarına dikkat çekmektedir.
1998 Fransa Dünya Kupası ve 2000 Avrupa Futbol Şampiyonası boyunca İngiliz holiganlar olaylar çıkartmıştır. 2000 yılının Ağustos ayında Galatasaray ile Leeds United arasında oynanacak maçın bir gün öncesinde İstanbul’da 2 ingiliz taraftarının bıçaklanarak öldürülmesinin yankısı uzun süre devam etmiştir.
Ne tür olaylar yapan kişilere holigan denileceği konusunda kesin bir yargıda bulunulamamaktadır. Aşırı futbol fanatiklerini yaş veya sosyal statüye göre ayırma imkânı da yoktur. Futbol maçlarında kavga etmeyi seven ve bunu alışkanlık hâline getiren, çoğunlukla alkolün etkisi altındakiler holigan olarak tanımlanabilmektedir. Futbolda akademik açıdan araştırılması gereken en önemli konunun “futbol holiganizmi” olduğunu düşünen sosyologlar, tarihçiler ve psikologlar, yaptıkları akademik çalışmalarda holiganizmin neden bu kadar yayıldığını ve devamlılık gösterdiğini farklı açılardan ele almaktadırlar. Araştırma sonuçlarında, futbol holiganizminin tüm önlemlere karşın kontrol altına alınamaması ve sürekli artış göstermesi karşısında çok sert tedbirler almanın, “balyoz ile fındık” kırmaya çalışmak olacağı uyarısı yapılmaktadır.
