31 Mart Vakası (olayı) ne zaman ve neden olmuştur? 31 mart isyanının önemi, neden ve sonuçları hakkında bilgi.
31 Mart Vakası; II. Abdülhamit devrinde, İkinci Meşrutiyet’in ilânından 9 ay kadar sonra, 13 nisan 1909’da, İstanbul’da olan bir gericilik ayaklanmasıdır. O zaman kullanılan rumi takvimle 31 marta geldiği için bu adla anılmıştır. Olayın sonucu çok önemli olmuş, II. Abdülhamit tahttan indirilmiştir.
Neler Oldu?
O gün Dördüncü Avcı Taburu, Taşkışla’dan kalkarak, Ayasofya’daki Meclis-i Mebusan Dairesi’ni (sonradan Adliye olup bugün yanmış bulunan binayı) kuşattı. Tabur, yolda kendilerine katılan softalar, medrese öğrencileri gibi bazı gerici unsurlarla 5-6 bini bulmuştu. İttihatçılar’a karşı “Osmanlı Ahrar Fırkası” ile “İttihad-ı Muhammedi” Cemiyeti’nin kışkırttığı bu ayaklanmada, gericiler “şeriatin tatbikini, sadrazamın, bahriye nazırının, hassa kumandanının azledilmesini, Meclis Reisi Ahmet Rıza Bey’in istifasını” istiyorlardı.
Çıkan kargaşalık arasında âsiler, İttihatçılar’ın ileri gelenlerinden Tanin gazetesi başyazarı Hüseyin Cahit (Yalçın)a benzettikleri Lâzikiye mebusu Emin Arslan’ı öldürdüler; çarpışma sırasında Bahriye Nazırı Rıza Paşa yaralandı, Adliye Nazırı Nâzım Paşa da öldü.
Bu ufak çapta ayaklanma karşısında bile acze düşen padişah, âsileri yatıştırmak için, o gün öğleden sonra bir irade çıkardı, vekiller heyetinin istifa ettiği bildirildi. Asiler buna rağmen, gene çekilmediler; isteklerinde ayak dirediler. En sonunda, sadrazamlığa Tevfik Paşa, Harbiye Nazırlığına da Ethem Paşa tâyin edilince, dağıldılar.
Nasıl Bastırıldı?
Gericilerin bu zaferi pek kısa sürdü, ittihat ve Terakki Fırkası ertesi gün (14 nisan 1909) Selânik’te bir miting yaptı, olayın önemini belirtti, Meşrutiyet’i kurtarmak üzere, gönüllü kaydına başlandı. İnkılâp tarihimizde “Hareket Ordusu” diye anılan bu kuvvetler Mahmut Şevket Paşa’nın komutasında bulunuyordu. Ordunun kurmay başkanı da Kolağası Mustafa Kemal Bey (Atatürk) idi.
Hareket Ordusu 24 nisanda İstanbul’a girdi. Abdülhamit tahttan indirildi, 31 Mart Olayı’na katılanlardan, bu ayaklanmayı hazırlayanlardan başlıcaları ya idam edildi, ya hapis, ya da sürgün cezasına çarptırıldı. Bu arada, ayaklanmayı kışkırtanların başında gelenlerden, Volkan gazetesi sahibi, İttihad-ı Muhammedi cemiyeti başkanı Derviş Vahdeti de asıldı.
Sonuçları
- Meclis, II. Abdülhamit‘in tahttan indirilmesini ve yerine kardeşi Reşat Efendi’nin V. Mehmet adıyla tahta geçirilmesini kararlaştırdı. Abdülhamit de Selânik’e gönderildi.
- 31 Mart Ayaklanması, Osmanlı tarihinde devlet düzenini değiştirmeye yönelik ilk isyan hareketidir.
- İlk kez bir padişah, meclis kararıyla tahttan indirilmiştir.
31 Mart Ayaklanmasının bastırılmasından sonra da iç sorunların ağırlığı nedeniyle ülkede tam bir düzen sağlanamadı.
