Trablusgarp Savaşı Nedenleri ve Sonuçları

Trablusgarp savaşının nedenler, sonuçları ve sonrasında imzalanan Uşi Antlaşması hakkında maddeler halinde kısaca bilgilerin yer aldığı yazımız.

p style=”text-align: justify;”>İkinci Meşrutiyet devrinin ilk büyük olayı İtalya ya da Trablusgarp savaşıdır.

İtalya, birliğini kurduktan sonra (1870) sömürgecilik yolunda yürümeye başlamıştı. Osmanlı ülkelerinden olan Tunus’ta gözü vardı. Fakat Fransızların 1881’de Tunus’u, İngilizlerin de 1882’de Mısır’ı almalarından sonra, Doğu Afrika’da Somali ve Eritre’ye yerleşti. Habeşistan’a saldırdı. Fakat yenildi. Bunun üzerine tekrar Osmanlı topraklarına göz dikmeye başladı. İngiltere ve Fransa ile uyuştuktan sonra Trablusgarp ve Bingazi’ye saldırdı.

İtalya, 1911 yılı 21 nisanında Osmanlı devletine, Trablusgarp ve Bingazi’de İtalyan egemenliğinin kabul olunmasını isteyen bir nota, bundan dört gün sonra da Trablusgarp’tan, Osmanlı ordusunun çekilmesini isteyen bir ültimatom verdi. Osmanlı devleti, İtalya’nın bu haksız isteklerini reddetti. Bunun üzerine İtalya, Osmanlı devletine savaş açtı. Trablusgarp, Bingazi ve Derne’ye asker çıkardı.

İtalyan donanması çok kuvvetli olduğu için, Osmanlı devleti, Trablusgarp’a bir yardım gönderemedi. Ancak oradaki askerlerle yerli halk ve İstanbul’dan giden bazı vatansever subaylar — ki, bunların içinde Mustafa Kemal (Atatürk) de vardı — İtalyanlarla bir hayli savaştılar. İtalyanlar bu bir avuç Türk kahramanının karşısında kıyılardan içeri giremediler.

İtalyanlar, Osmanlı devletini korkutmak için denizden de saldırılara başladılar. Çanakkale boğazındaki istihkâmları bombardıman ettilerse de bir başarı elde edemediler. Beyrut limanında bulunan iki Osmanlı gemisini batırdılar. Onikiada’ya asker çıkardılar. Çanakkale’yi tekrar topa tuttular. Fakat İtalyanların bütün bu hareketleri Trablusgarp’taki kahramanların cesaretlerini kıramadı. Lâkin bu sırada başka bir önemli olay, Trablusgarp savaşına son verdi.

Osmanlı devletinin sıkışık durumundan yararlanmak isteyen Balkan devletleri, aralarında birleşmişlerdi. Osmanlı devleti bu yeni ve çok yakın tehlike karşısında Trablusgarp’tan vazgeçmek zorunda kaldı. İsviçre’de Uşi şehrinde İtalya ile antlaşma yaptı (1912). Buna göre:.

1) Osmanlı devleti, Trablusgarp ve Bingazi’yi İtalyanlara bıraktı.

2) İtalya tarafından bu savaş sırasında işgal olunan Onikiada şimdilik onlarda kalacaktı.

Kaynak – 2

TRABLUSGARP SAVAŞI (1911-1912)

• 1870’de siyasi birliğini tamamlayan İtalya, bu tarihten sonra gelişen sanayisine gerekli ham madde ve pazar ihtiyacını karşılamak için sömürgeciliğe başladı.

• İtalya, Fransa ve İngiltere’nin onayını alarak Osmanlı Devleti’ne 1911’de bir nota verdi ve Trablusgarp’ın kendilerine terk edilmesini istedi. Bu isteği reddedilince, Osmanlı Devleti’ne savaş açarak Trablusgarp’ı işgale başladı.

• Osmanlıların durumu, Akdeniz’de bir deniz savaşı yapmaya elverişli değildi. Karadan asker göndermek de (Mısır, İngiliz işgalinde olduğundan) olanaksızdı. Bu nedenle Trablusgarp’ın savunulması buradaki az sayıda Türk askeri ile yerlilere kaldı.

• Bu arada İstanbul’dan, aralarında Mustafa Kemal ve Enver Bey’in de bulunduğu bir grup subay, Trablus’a gitti. Mustafa Kemal, Derne ve Tobruk’ta İtalyanlara karşı başarılı bir direniş örgütledi.

• İtalyanlar bu direniş karşısında ancak kıyılarda tutunabildiler. Osman Devleti’ni de barışa zorlamak amacıyla Rodos ve On iki Ada’yı işgal ettiler ve Çanakkale korunaklarını bombardıman ettiler.

• Bu durum devam ederken Balkan Savaşı patlak verdi, iki düşmanla birlikte savaşamayacağını anlayan Osmanlı Devleti, İtalyanlarla barış yapmak zorunda kaldı.^

Uşi Antlaşması (1912)

isviçre’nin Uşi kasabasında yapılan Antlaşmaya göre :

1.Osmanlı Devleti, Trablusgarp’ı italya’ya bıraktı.

2. İtalya tarafından işgal edilen On iki Ada, Osmanlılara iade edilecekti.

Önemi

Bu antlaşmayla, Osmanlılar’ın Kuzey Afrika’daki son toprakları da elden çıktı, Ege’deki egemenliği sarsıldı. Ayrıca, Trablusgarp Savaşı’ndan cesaret alan Balkan devletleri Osmanlılara saldırarak Balkan Savaşları’nı başlattılar.

Not : Türk-Yunan Savaşı dolayısıyla adaların Yunanlılar tarafından işgal edileceğinden korkan Osmanlı Devleti, bu adaların Balkan Savaşı sonuçlanıncaya kadar italya’da kalmasına razı oldu.

İtalyanlar, Rodos ve On iki Ada’yı Balkan Savaşları’ndan sonra Osmanlılara geri vermediler ve II. Dünya Savaşı’nın sonlarına kadar ellerinde tuttular.