Hacizde İstihkak Davası Nedir? Hacizde istihkak davası nereye açılır, özellikleri nelerdir? Hacizde İstihkak Davası hakkında bilgi.
Hacizde İstihkak Davası
> İcra ve iflas hukukunda borcunu ödemeyen borçlunun mallarının haczedilerek satılması ve satıştan elde edilen para ile alacağın ödenmesi esastır. Bu noktada borçtan dolayı yalnızca borçluya ait mal ve haklar haczedilmelidir. Haciz işlemi esnasında borçluda bulunan ancak ona ait olmayıp üçüncü şahsa ait malların haczedilmesi ihtimal dahilindedir. Öte yandan borçlunun üçüncü kişilerdeki mallarının haczedilmesi de gerekli olabilmektedir. |Son olarak borçlu ile üçüncü şahsın müştereken elinde bulundurduğu bir malın borçlunun borcundan dolayı haczedilmesi gerekli olabilmektedir. Üç ihtimalde de alacaklı ve borçlunun dışında, icra takibiyle ilgili olmayan üçüncü şahıs haciz işleminden etkilenmektedir. İşte bu durumdan doğacak anlaşmazlıklar “hacizde istihkak düzenlemesi” ile çözümlenmektedir.
> Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere hacizde istihkak düzenlemelerinin kapsamında, anlaşmazlık üç şekilde ortaya çıkabilmektedir:
***Üçüncü şahsa ait, borçluda bulunan malın haczedilmesi
***Borçluya ait ancak üçüncü şahısta bulunan malın haczedilmesi
***Haczedilen malın borçlu ile üçüncü şahıs tarafından birlikte elde bulundurulması
a. Borçluda Bulunan Üçüncü Şahsa Ait Malın Haczedilmesi
> Haciz esnasında borçluda bulunan üçüncü şahsa ait mallar da haczedilebilir. Hacizde tertip uyarınca, öncelikle borçluya ait olduğu kesin olan mallar (çekişmesiz) haczedilir, sonrasında borçluya ait olduğu kesin olmayan ancak borçluda bulunan (çekişmeli) mallar da haczedilebilir. Bu durumda çekişmeli malın haczedildiğini öğrenen borçlu veya üçüncü kişi haczi öğrendiği tarihten itibaren 7 gün içinde “icra dairesine” istihkak iddiasında bulunmalıdır. Bu süre hak düşürücüdür. İstihkak iddiası ile başlayan sürecin aşamaları şöyledir:
***İcra müdürü üçüncü kişinin istihkak iddiasını alacaklı ve borçluya bildirir.
***Alacaklı ya da borçlu 3 gün içinde istihkak iddiasına; yani malın üçüncü şahsa ait olduğuna itiraz etmezlerse iddiayı kabul etmiş sayılırlar ve bundan dolayı mal üzerindeki haciz kalkar ve mal üçüncü kişiye geri verilir.
***Alacaklı ya da borçlu istihkak iddiasına 3 gün içinde itiraz ederlerse, icra müdürü dosyayı icra mahkemesine gönderir, icra mahkemesi dosyayı inceledikten sonra istihkak iddialı mal ile ilgili işlemlerin davam etmesine yahut ertelenmesine karar verir, icra mahkemesi erteleme kararı verirse üçüncü şahıstan teminat yatırmasını ister. Bu teminat istihkak iddialı malla ilgili işlemlerin ertelenmesinden doğacak zararın giderilmesi içindir. Üçüncü şahıs talep edilen teminatı yatırmazsa icra mahkemesi istihkak iddialı malla ilgili işlemlerin devam etmesine karar verir. Öte yandan üçüncü şahıs, borçluyu korumak için alacaklının zararına icra takibini geciktirme amacı taşıyorsa icra mahkemesi malla ilgili işlemlerin devamına karar verir.
***Üçüncü şahıs icra mahkemesinin takibin ertelenmesine veya devamına ilişkin kararının kendisine tefhim ve tebliğinden itibaren 7 gün içinde aynı mahkemede “istihkak davası” açabilir. Eğer bu süre içinde dava açılmazsa üçüncü şahıs iddiasından vazgeçmiş sayılır ve alacaklı haczedilen malın satışını isteyebilir.Üçüncü şahıs bu aşamadan sonra kendisine ait olan haczedilmiş mal ile ilgili borçluya karşı yalnızca sebepsiz zenginleşme davası açabilir.
İstihkak davası devam ettiği sürece satış isteme süreleri işlemez.
> istihkak davası basit yargılama usulüne göre görülür. Üçüncü şahıs malın ne şekilde elde edildiğini ve hangi koşullarda borçlunun elinde bulunduğunu ispatlamak zorundadır. Taşınır mallardaysa, malı elinde bulunduran malın maliki sayıldığından borçlu bu durumun aksini ispatlamalıdır.
> istihkak davasında kullanılacak deliller açısından bir sınırlandırma bulunmamaktadır. Tarafların her türlü delili ispat için kullanmaları mümkündür. Hakim delilleri serbestçe değerlendirme yetkisine sahiptir.
Haczedilen malın satılması halinde, malın bedeli istihkak iddiası olması halinde alacaklıya verilmez. Malın bedeli istihkak iddiası çözümlenene kadar bekletilir. Ancak istihkak iddiası sonucunda mahkeme mal ile ilgili takip işlemlerinin devamına karar verir de istihkak davası üçüncü şahıs lehine sonuçlanırsa; mahkeme alacaklıya ödenen paranın üçüncü kişiye verilmesine karar verir.
> Hacizde istihkak prosedürünün alacaklı/borçlu ve üçüncü şahsa bu kadar çok başvuru hakkı verilerek uzatılmasının amacı, icra takibi ile ilgili olmayan üçüncü şahsa ait bir malın haczedilmesini engellemek ve icra takibinin gereksiz şekilde alacaklının aleyhine sonuçlanmasını önlemektir.
b. Üçüncü Şahısta Bulunan Borçluya Ait Malın Haczedilmesi
> Üçüncü kişinin elinde bulunan ancak alacaklı veya borçlu tarafından borçluya ait olduğu iddia edilen bir mal da (üçüncü kişi kendisine ait olduğunu iddia etse de) haczedilebilir. Bu durumda icra müdürü, üçüncü şahsa icra mahkemesinde istihkak davası açması için 7 günlük süre verir. Alacaklı 7 günlük süre içinde dava açmazsa üçüncü şahsın istihkak iddiasını kabul etmiş sayılır ve mal üzerine konulmuş haciz kalkar. Alacaklı 7 gün içinde istihkak davası açarsa davanın sonucuna göre istihkak süreci sona erer. Alacaklı istihkak davasını kaybederse malın üçüncü şahsa ait olduğu kabul edilir ve mal üzerindeki haciz kalkar.
> Alacaklı davayı kazanırsa; yani malın borçluya ait olduğuna karar verilirse mal üçüncü şahıstan alınır ve alacaklının talebi ile satılır.
Burada üçüncü şahsa ait, borçluda bulunan malın hac-zedilmesinden farklı olarak davacı (davayı açan) alacaklı, davalı ise üçüncü şahıstır ve bu davada tazminat hükümleri uygulanmaz.
c. Borçlu ile Üçüncü Kişinin Malı Elde Birlikte Bulundurmaları
> Borçlu ile üçüncü kişinin taşınır bir malı birlikte elde bulundurmaları halinde bile mal borçlunun elinde sayılır. Bu durumda istihkak davası açma yükümlülüğü malı borçlu ile birlikte elinde bulunduran üçüncü şahsa aittir. Üçüncü şahıs bu dava ile borçlunun sayılan malın aslında kendisine ait olduğunu ispat etmelidir.
> Genel olarak hacizde istihkak davası ile ilgili şu hususlar çok önemlidir:
***Hacizde istihkak davasının konusu çekişmeli bir malın haczedilmesidir.
***Hacizde istihkak davasının üç türü vardır: Malın borçlunun elinde olması, malın üçüncü şahsın elinde olması ve malın borçlu ile birlikte üçüncü şahıs elinde olması halinde açılan istihkak davası bazı açılardan birbirlerinden farklıdır.
***Hacizde istihkak davası icra mahkemesinin baktığı bir davadır.
