Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yoluyla Takip nedir, nasıl yapılır? Takip talebi, ödeme emri itirazlar hakkında bilgi.
KAMBİYO SENETLERİNE MAHSUS HACİZ YOLU İLE TAKİP (KSMHYT)
> İlamsız icrada alacaklı, alacak hakkını ilam yahut ilam niteliğindeki belgeler dışında başka bir unsura dayandırmaktadır. Eğer alacaklı alacak hakkını bono, poliçe yahut çeke dayandırıyorsa yani kambiyo senetlerinden birisine dayandırıyorsa kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takibe (KSMHYT) başvurabilir. Kambiyo senedine (bono, poliçe, çek) bağlı alacaklar için geçerli olan bu ilamsız icra yoluna KSMHYT denir.
> KSMHYT ile GHT’nin haciz, paraya çevirme, satış gibi safhaları aynıdır; ancak KSMHYT’nin takip talebi ve ödeme emri safhaları farklıdır.
> KSMHYT’nin safhaları kısaca şöyledir:
***Takip talebi
***Ödeme emri
***Ödeme emrinin kesinleşmesi
***Haciz
***Satış
***Paraların paylaştırılması
a. Takip Talebi
> KSMHYT’de de icra takibi alacaklının icra dairesine takip talebi ile başvurması üzerine başlar.
> KSMHYT’de takip talebinde bulunması gereken hususlar şunlardır
***Alacaklının ve borçlunun ad ve soyadları, adresleri
***Alacağın TL cinsinden tutarı, varsa faizin miktarı
***Takip yollarından hangisinin seçildiği
***Alacağın bağlı bulunduğu kambiyo senedinin aslı da takip talebine eklenmelidir.
***Ayrıca bazı hallerde kambiyo senedinin ödememe protestosu da takip talebine eklenmelidir.
GHT’den farklı olarak KSMHYT’de takip talebine “takip konusu alacağın bağlı olduğu kambiyo senedinin aslı da” eklenmek zorundadır. Çünkü ilkin alacaklı alacağının kambiyo senedine bağlı olduğunu ancak böylelikle gösterebilir. Öte yandan kambiyo senedindeki alacağı icraya koymuş alacaklının bu kambiyo senedini kullanması da böylelikle engellenmiş olur. Kambiyo senedinin aslı itiraz süresince icra dairesinde saklanır.
> Kambiyo senedinin aslının takip talebine eklenmemesi halinde borçlu şikayet yoluna başvurabilir.
> KSMHYT’de de takip talebi icra dairesine yapılmalıdır. GHT’den farklı olarak KSMHYT’de icra memuru senedin kambiyo senedi olup olmadığını ve vadesinin gelip gelmediğini incelemelidir.
b. Ödeme Emri
> Takip talebini alan icra dairesi borçluya derhal bir ödeme emri gönderir. GHT’de ise takip talebinden itibaren en geç 3 gün içinde ödeme emri gönderilebilir.
> KSMHYT’de ödeme emrinde şu hususlar bulunur
***Takip talebindeki kayıtlar
***Borcun ve takip masraflarının 10 gün içinde ödenmesi
***Takibin dayandığı senedin kambiyo senedi olmaması halinde 5 gün içinde icra mahkemesine şikayette bulunulması gerektiği
***Takibin dayandığı kambiyo senedindeki imzanın borçluya ait olmaması halinde, borçlunun 5 gün içinde bir dilekçe ile icra mahkemesine başvurması gerektiği aksi halde imzanın kendisine ait sayılacağı ve imzanın haksız yere inkar edilmesi halinde borçlunun takip konusu alacağın % 10’u tutarında para cezasına çarptırılacağı; icra mahkemesinden itirazın kabul edildiğine dair bir karar getirilmezse icra takibine devam edileceği
***Borçlunun borcu olmadığı, borcun ödendiği (itfa edildiği), borcun ödenmesi için süre (mehil) verildiği, alacağın zamanaşımına uğradığı, yetki İtirazı sebeplerinden dolayı 5 gün içinde icra mahkemesine bir dilekçe ile başvurması gerektiği; icra mahkemesinden itirazının kabul edildiğine dair bir karar getirmezse icra takibine devam olunacağı
***İtiraz edilmediği ve borç ödenmediği takdirde 10 gün içinde, itiraz edilir de kabul edilmezse 3 gün içinde mal beyanında bulunulması gerektiği aksi halde borçlunun hapisle tazyik olunacağı hususları bulunur.
> Borçlu 5 gün içinde ödeme emrine itiraz etmezse ve 10 gün içinde de borcunu ödemezse ödeme emri ke-sinleşir ve alacaklı borçlunun borcu kadar malvarlığının haczini isteyebilir.
> Ödeme emrinin tebliğinden itibaren borçlu 5 gün içinde ödeme emrine karşı itiraz yoluna başvurabilir. Öte yandan borçlu ödeme emrine karşı şikayet yoluna da başvurabilir.
c. Ödeme Emrine İtiraz
> Borçlu borcun ödendiğini, mehil (süre) verildiğini, zamanaşımına uğradığını, takas yolu ile borcun ortadan kalktığını, borcunun bulunmadığını iddia ederek “borca itiraz” edebilir. Yetki itirazı da borca itiraz kapsamında yer alır. Bununla birlikte borçlu kambiyo senedindeki imzanın kendisine ait olmadığını iddia ederek “imzaya itiraz” edebilir.
ca. Borca İtiraz
> Borçlu, borca karşı yapacağı itirazını bir dilekçe ile icra mahkemesine bildirir. Bu itiraz satıştan başka icra takip işlemini durdurmaz.
> İcra mahkemesi, itiraz sebeplerinin tahkiki için iki tarafı en geç otuz gün içinde duruşmaya çağırır. Hakim, duruşma sonucunda borcun olmadığının veya itfa veya süre verildiğinin (imhal) resmi veya imzası ikrar edilmiş bir belge ile ispatı halinde itirazı kabul eder. icra mahkemesi yetki itirazının incelenmesinde taraflar gelmese de gereken kararı verir.
> İcra mahkemesi hakimi, borçlunun itiraz dilekçesine ekli olarak ibraz ettiği belgelerden borcun itfa veya ihmal edildiği veya senedin metninden zamanaşımına uğradığı veya borçlunun borçlu olmadığı yahut icra dairesinin yetkili olmadığı kanaatine varırsa, daha evvel itirazın esası hakkındaki kararına kadar icra takibinin muvakkaten durdurulmasına karar verebilir.
> Borçlunun ibraz ettiği belge altındaki imza alacaklı tarafından inkar edilirse, icra mahkemesi yapacağı inceleme neticesinde imzanın alacaklıya ait olduğuna kanaat getirdiği takdirde, borçlunun itirazının kabulüne karar verir ve alacaklıyı, sözü edilen belgenin taalluk ettiği değer veya miktarın %10 oranında para cezasına mahkum eder. Alacaklı çağrıldığı duruşmaya gelmediği takdirde mercii hakimi alacağın itiraz edilen kısmı için icranın muvakkaten durdurulmasına karar verir. Bunun üzerine alacaklının en geç altı ay içinde mercii önünde duruşma talep ederek makbuz altındaki imzanın kendisine ait olmadığını ispat etmek suretiyle, icra mahkemesi takibin devamına kararverirse borçluyu, sözü edilen belgenin belirttiği değer veya miktarın %10’u oranında para cezasına mahkum eder.
> icra mahkemesi, borçlunun zamanaşımı itirazını alacaklının ibraz ettiği kambiyo senedindeki tarihe göre geçerli görür ve alacaklı da zamanaşımının kesildiğini veya tatil edildiğini resmi veya imzası ikrar edilmiş bir belge ile ispat edemezse, itirazın kabulüne; aksi halde reddine karar verir.
> İtirazın kabulü kararı ile takip durur. Alacaklının genel hükümlere göre dava açma hakkı mahfuzdur. Alacaklı, genel mahkemede dava açarsa, inkar tazminatı ve para cezasının tahsili dava sonuna kadar tehir olunur (ertelenir) ve bu davayı kazanırsa hakkında verilmiş olan inkar tazminatı ve para cezası kalkar.
> Borçlunun itirazının icra mahkemesince esasa ilişkin nedenlerle kabulü halinde kötü niyeti veya ağır kusuru bulunan alacaklı, takip konusu alacağın %20’sinden aşağı olmamak üzere; takip muvakkaten (geçici olarak) durdurulmuş ise bu itirazın reddi halinde borçlu, diğer tarafın isteği üzerine takip konusu alacağın %40’ından aşağı olmamak üzere tazminata mahkum edilir. Borçlu, menfi tespit ve istirdat davası açarsa yahut alacaklı genel mahkemede dava açarsa, hükmolunan tazminatın tahsili dava sonuna kadar ertelenir ve dava lehine sonuçlanan taraf için, daha önce hükmedilmiş olan tazminat kalkar.
> İtirazın reddi kararına karşı istinaf yoluna başvurulması, hiçbir icra muamelesini durdurmaz. Şu kadar ki, borçlu teminat gösterirse icra durur.
cb. İmzaya İtiraz
> Borçlu, kambiyo senedindeki imzanın kendisine ait olmadığı yolundaki itirazını bir dilekçe ile (icra mahkemesi) bildirir. Bu itiraz satıştan başka icra takip işlemini durdurmaz.
> İcra mahkemesi duruşmadan önce yapacağı incelemede, borçlunun itiraz dilekçesi kapsamından veya eklediği belgelerden edindiği kanaate göre itirazı ciddi görmesi halinde alacaklıya tebliğe gerek görmeden itirazla ilgili kararına kadar icra takibinin geçici olarak durdurulmasına evrak üzerinde karar verebilir.
> Tetkik mercii, yapacağı inceleme sonunda, inkar edilen imzanın borçluya ait olmadığına kanaat getirirse itirazın kabulüne karar verir, itirazın kabulü kararı ile takip durur. Alacaklının genel hükümlere göre dava . açma hakkı saklıdır, inkar edilen imzanın borçluya ait olduğu anlaşılırsa ve itiraz ile birlikte takip ikinci fıkraya göre durdurulmuşsa, borçlu sözü edilen senede dayanan takip konusu alacağın %40’ından aşağı olmamak üzere takip tazminatına ve takip konusu alacağın %10’u oranında para cezasına mahkum edilir ve itiraz reddedilir. Borçlu menfi tespit veya istirdat davası açarsa, hükmolunan tazminatın ve para cezasının tahsili dava sonuna kadar ertelenir ve davanın borçlu lehine sonuçlanması halinde daha önce hükmedilmiş olan tazminat ve para cezası kalkar.
> İcra mahkemesi, itirazın kabulüne karar vermesi halinde, senedi takibe koymada kötü niyeti veya ağır kusuru bulunduğu takdirde alacaklıyı senede dayanan takip konusu alacağın %20’sinden aşağı olmamak üzere tazminata ve alacağın %10’u oranında para cezasına mahkum eder. Alacaklı genel mahkemede dava açarsa, para cezasının tahsili dava sonuna kadar ertelenir ve bu davayı kazanırsa hakkında verilmiş olan para cezası kalkar.
Borçlunun kambiyo hukuku bakımından şikayeti:
> Borçlu, alacaklının kambiyo hukukuna göre takip hakkı olmadığını şikayet yolu ile ileri sürebilir.
> İcra mahkemesi süresinde yapılan şikayet veya itiraz dolayısıyla, usulü dairesinde kendisine intikal eden işlerde takibin dayandığı kambiyo senedinin bu vasfı taşımadığı veya alacaklının kambiyo hukuku gereğince takip hakkına sahip bulunmadığı hususlarını re’sen dikkate alarak bu fasla göre yapılan takibi iptal edebilir.
> Her ne suretle olursa olsun, imza inkarı itirazı geri alınmış veya borç kısmen veya tamamen kabul edilmiş ise bu madde hükmü uygulanmaz.
KSMHYT’de ödeme emrine itiraz edilmesi satıştan başka işlemi durdurmaz. Yani borçlunun KSMHYT’de ödeme emrine itiraz etmesi haczi ve icra takibini satış işlemi dışında durdurmaz. GHT’de ise ödeme emrine itiraz ile icra takibi kendiliğinden durur.
d. Ödeme Emrine Şikayet
> Borçlu senedin kambiyo senedi olmadığı veya alacaklının kambiyo hukuku bakımından senetteki alacağı talep etme hakkının bulunmadığı iddiasıyla 5 gün içinde icra mahkemesinde, ödeme emrine karşı şikayet yoluna başvurabilir.
Şikayet, icra takibini kendiliğinden durdurmaz ancak icra mahkemesi şikayet üzerine gerekli görürse icra takibinin durmasına karar verebilir.
e. Haciz, Satış ve Paranın (Alacağın) Ödenmesi
> KSMHYT’nin ödeme emrinin kesinleşmesinden sonraki safhaları GHT’nin safhalarıyla aynıdır. KSMHYT’nin yukarıda anlatılanlar dışındaki tüm unsurları GHT’nin aynısıdır. Mesela borçlu gecikmiş itirazda bulunabilir, menfi tespit veya istirdat davası açabilir.
f. GHT ile KSMHYT’nin Karşılaştırılması
**KSMHYT’de takip talebine kambiyo senedinin aslı eklenmelidir, GHT’de ise böyle bir zorunluluk yoktur.
***KSMHYT’de icra dairesi takip talebini (senedin kambiyo senedi olup olmadığını ve vadesinin gelip gelmediğini) incelemelidir, GHT’de ise icra dairesinin takip talebini inceleme yetkisi yoktur.
***KSMHYT’de talip talebini alan icra dairesi “hemen” bir ödeme emri düzenleyerek borçluya göndermelidir, GHT’de ise takip talebini alan icra dairesi “en geç 3 gün içinde” ödeme emrini borçluya göndermelidir.
***KSMHYT’de ödeme emrine itiraz icra takibini kendiliğinden durdurmaz, GHT’de ise ödeme emrine itiraz icra takibini kendiliğinden durdurur.
***KSMHYT’de borcun ödenmesi için 10 günlük süre varken, GHT’de 7 günlük süre vardır.
***KSMHYT’de ödeme emrine itiraz ve şikayet beş günlük süreye tabiyken GHT’de genel olarak 7 günlük süre vardır.
***KSMHYT’de itiraz yazılı ya da sözlü olarak icra dairesine yapılmalıdır, GHT’de ise bir dilekçe île icra mahkemesine yapılmalıdır.
