I. Fotios Kimdir?

I. Fotios kimdir? Aziz Fotios (Photios) olarak da bilinen I. Fotios hayatı ve yaptıkları ile ilgili olarak genel bilgiler.

I. Fotios Kimdir?

I. Fotios (d. y. 820, Konstantinopolis [İstanbul] – ö. 6 Şubat 891?, Bordi), 858-867 ve 877-886 dönemlerinde Konstantinopolis patriği. Papa I. Nicolaus’u aforoz ederek (867) kendi adıyla anılan Photios Bölünmesi’ne yol açmıştır.

I. Fotios baba tarafından Patrik Tarasios’la (hd 784-806), anne tarafından da İmparatoriçe Theodora ve 842-866 arasında gerçek iktidarı elinde tutan onun kardeşi Bardas’la akrabaydı. Çocukluk yıllarında, ikonoklastların (tasvir kırıcılar) yönetimindeki bir konsil tarafından sürgüne gönderilen ailesiyle birlikte dolaştı. Anne ve babasının ölümünden sonra Theodora’nın naiplik döneminin (842-856) başlarında seçkin bir öğretmen oldu. I. Fotios’un çevresinde, Hıristiyan düzyazı metinlerinin yanı sıra tıp ve doğa bilimlerine ilişkin yapıtları inceleyen bir grup oluştu. Devlet hizmetine geçip öğretmenliği bıraktıktan sonra, I. Fotios bu çalışmaları sırasında aldığı notlara dayanarak 270’i aşkın maddede Yunan düzyazı edebiyatını özetleyen Myriobiblon ya da Bibliotheke adlı ünlü yapıtını derledi.

I. Fotios büyük olasılıkla daha 855’ten önce imparatorun başdanışmanlığına getirilmişti. 858′.in Noel Günü’nde, Bardas’la arası açılan İgnatios’un yerine Konstantinopolis patrikliğine atandı. Bu atama Stoudion Manastın keşişlerinin yanı sıra Papa I. Nicolaus’un tepkisine yol açtı. I. Fotios, İkonoklazm tartışmaları sırasında Roma’nın yetki alanından çıkarılarak Bizans patrikliğine bağlanan piskoposluk bölgelerini geri vermeyi reddederek papayı daha da öfkelendirdi. Bu bölgeler, Slav halklarının (Moravyahlar, Hırvatlar ve Bulgarlar) başlıca önderlerinin Hıristiyanlığı benimsemesiyle önem kazanmıştı.

Roma, Germen ve Bizans misyonları arasındaki anlaşmazlıkların keskinleşmesi üzerine, I. Fotios öbür Doğu patriklerine bir genelge göndererek Bulgaristan’daki Latin misyonerlerinin ilahiyat, ayin usulleri ve öbür alanlardaki yeni uygulamalarını eleştirdi. 867’de Konstantinopolis’te toplanan bir konsilde, kendisini yasal patrik olarak tanımayan Papa I. Nicolaus’u aforoz etti.

Ne var ki, bu sırada Bardas’ın düşüşü I. Fotios’un konumunu zayıflatmıştı. İmparator III. Mikhail’in Makedonyalı Basileios tarafından öldürülmesini protesto edince I. Fotios 867 sonbahannda görevinden alındı ve yerine yeniden İgnatios getirildi. Roma’ da I. Nicolaus’un yerine geçen Papa II. Hadrianus Roma ile Konstantinopolis arasındaki anlaşmazlıklara ilişkin bir çözüm önerdi. Ama 869-870’te Konstantinopolis’te toplanan bir konsilde papalık elçilerince açıklanan koşullar Bizans kilise çevrelerinde kabul görmedi. 870’te İgnatios Bulgaristan’a kendi piskoposlarını atadı. I. Fotios 876’dan önce saraya dönerek imparatorluk ailesinin prenslerine özel öğretmenlik yapmaya başladı. 877 ya da 878’de İgnatios’un ölümü üzerine yeniden patrikliğe getirildi. Bu kez Roma’nın da desteğini almıştı; çünkü İtalyan kıyılarını yağmalayan Müslümanlara karşı Papa VIII Johannes’in Bizans’ın deniz desteğine gereksinmesi vardı. Johannes 879-880’de Konstantinopolis’ te, Ayasofya’da toplanan yeni konsile elçi gönderdi. Toplantı sonunda Bulgaristan, Roma patrikliğine bağlandıysa da Bizanslı piskoposlar aracılığıyla bu ülkenin Doğu’yla kültürel bağlan sürdürüldü. Makedonya Slavlarının dilinde yapılan Bizans ayinleri kısa sürede Slavca konuşulan öbür ülkelere yayıldı. Roma, Konstantinopolis’in yetki alanına giren İtalya ve Yunanistan’daki Yunan piskoposluk bölgeleri için hak talebinde bulunmadı. Ayrıca papalık elçileri Nikaia (İznik) Amentüsü’ne Batı kiliselerince eklenen ifadelerin mahkûm edilmesi yönündeki Bizans isteklerini kabul ettiler. Papa VIII. Johannes’in 882’de öldürülmesi üzerine yerine geçen I. Marinus büyük olasılıkla Konstantinopolis’te kabul görmedi. Ama I. Fotios onu izleyen III. Hadrianus (884-885) ve V. Stephanus’la (886) uyumlu çalışmayı sürdürdü. 886’da VI. Leo’nun tahta çıkmasıyla patriklik görevinden ayrıldı.