Abdurrahman Şeref kimdir? Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Maarif Vekili olarak atanmış ve Türk eğitim sistemini çağdaşlaştırmak için önemli çalışmalara imza atmış bir devlet adamıdır.
Abdurrahman Şeref, 20 Ağustos 1853 tarihinde İstanbul’da dünyaya gelmiştir. Hasan Efendi ve Şevket Feza Hanım’ın oğludur. İlk derslerini mahallelerindeki imam olan Hafız Mehmet Efendi’den almış ve ardından resmi öğrenimine yakın bir sıbyan mektebinde devam etmiştir. Daha sonra Eyüp Rüştiyesi’nde okumuş ve medrese eğitimi almıştır. Mekteb-i Sultanî’nin Türkçe ve Fransızca bölümlerini tamamlayarak eğitimine devam etmiştir. 1867-68 yıllarında İstanbul’da bulunan Mahrec-i Aklam adlı okulda eğitimini sürdürmüştür.
Eğitimci olarak çalışma hayatına başlayan Abdurrahman Şeref, sırasıyla Mahrec-i Aklâm-ı Şâhâne, Mekteb-i Sultânî ve Dârülmuallimîn’de tarih ve coğrafya öğretmenliği yapmıştır (1873-1888). 13 Nisan 1878 tarihinde Mekteb-i Mülkiye-i Şahane’nin müdürlüğüne atanmış ve uzun bir süre bu okulda hem müdürlük hem de öğretmenlik yapmıştır. 13 Şubat 1895 tarihinde Galatasaray Lisesi müdürlüğüne getirilen Şeref Bey, bu görevden 14 Eylül 1908 tarihinde ayrılmıştır. Daha sonra Defter-i Hakani Nazırlığı (Tapu Sicil Muhafızlığı) yapmış ve 15 Aralık 1908 tarihinde Ayan Meclisi (Senato) üyeliğine atanmıştır. Ertesi gün ise Maarif Nazırı (Eğitim Bakanı) vekilliğine getirilmiştir. Abdurrahman Şeref, ilk olarak Hüseyin Hilmi Paşa Hükümeti’nde Maarif Nazırlığı (1909-1913) ve Evkaf Nazırlığı (Vakıflar, 1918) görevlerinde bulunmuştur. Ayrıca Şurayı Devlet (Danıştay) Başkanlığı (1919) yapmıştır. Maarif Nazırlığı görevini birkaç kez üstlenmiş olup, 17 Mayıs 1909 tarihinden 1919 yılına kadar vakanüvislik görevini sürdürmüş ve bu görevi sırasında tanınmıştır. Osmanlı Devleti’nin son vakanüvisi olarak da bilinen Abdurrahman Şeref, 27 Kasım 1909 tarihinde kurulan Tarih-i Osmani Encümeni’nin ilk başkanı olmuştur.
Cumhuriyet’in ilanından sonra 1920 yılında Abdurrahman Şeref, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Maarif Vekili olarak atandı. Atatürk’ün eğitim alanındaki yenilikçi ve ilerici politikalarını destekleyen Şeref, eğitim sisteminin modernleştirilmesi ve çağdaş eğitim anlayışının yaygınlaştırılması konularında önemli çalışmalara imza attı.
Abdurrahman Şeref, Türkiye’deki eğitim sistemini yeniden yapılandırmak amacıyla çeşitli reformlar gerçekleştirdi. Maarif Vekili olarak görev yaptığı dönemde, Türkçe’nin eğitimde ve kamu işlerinde resmi dil olarak kullanılmasını teşvik etti. Aynı zamanda, okullarda yabancı dillerin öğretilmesine de önem verdi ve dil eğitimine özel bir vurgu yaptı.
Şeref, eğitimin yaygınlaştırılması ve çağdaş bilgiyle donatılmış bireyler yetiştirilmesi hedefi doğrultusunda köy enstitüleri ve halk evleri gibi eğitim kurumlarının kurulmasına öncülük etti. Bu kurumlar, kırsal bölgelerdeki çocukların eğitimine erişimi kolaylaştırmayı ve toplumun genelinde eğitim seviyesini yükseltmeyi amaçlıyordu.
Abdurrahman Şeref, Türk eğitim sisteminin Avrupa standartlarına uyum sağlaması için çeşitli önlemler aldı. Öğretmen yetiştirme sistemi geliştirildi, müfredat yenilendi ve eğitim yöntemleri modernleştirildi. Ayrıca, Türkiye’deki yabancı okulların denetimi ve düzenlemeleri konusunda çalışmalar yaptı.
Abdurrahman Şeref, eğitim alanında yaptığı çalışmalarla Türk eğitim sisteminin çağdaşlaşmasına ve uluslararası standartlara uyum sağlamasına önemli katkılarda bulunmuştur. Uzun bir süre eğitim alanında hizmet veren Şeref, 6 Temmuz 1938 tarihinde vefat etmiştir. Anıları ve eğitim alanındaki katkıları Türk eğitim tarihinde önemli bir yer tutmaktadır.
