Doğal afetlerden korunma için kullanılan deprem, tsunami ve meteorolojik erken uyarı sistemleri özellikleri, hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
Afetlerde Erken Uyarı Sistemleri Hakkında Bilgi
Doğal Afetlerden Korunma Yolları:
Depremler, tsunamiler, seller, aşırı kuraklık gibi doğal olaylar insan ve insana ait eserlere zarar vermeye başlayınca doğal afet olarak adlandırılırlar. İnsanoğlu da afetlere karşı önlem alabilmek için çeşitli çalışmalar içine girmiştir. Bu afetlerin etkisini en aza indirmek için erken uyarı sistemleri geliştirilmiş ve böylece doğal afet öncesinde çeşitli önlemlerin alınması amaçlanmıştır.
Doğal Afetlere Hazırlık: Erken Uyarı Sistemleri
Erken uyarı sistemleri doğal afet tehlikeleri öncesinde karşılaşılabilecek risk oranını azaltmak ve zamanında bildirmek amacıyla belli kurumlarca yayınlanan bildirilerdir.
Bu sistemler;
- ✓ Deprem erken uyarı sistemi
- ✓ Meteorolojik erken uyarı sistemi
- ✓ Tsunami erken uyarı sistemidir.
Deprem Erken Uyarı Sistemi
Bu alanda ilk ciddi çalışmalar ABD, Japonya, Çin gibi depremden çok etkilenen ve gelişmiş teknolojiye sahip ülkelerde başlamıştır. Bu çalışmalar 20. yüzyılın ikinci yarısından sonra gelişen sismoloji bilimine paralel olarak gelişmiştir. Bu çalışmalarda amaç, gelecekteki depremlerin nerede, ne zaman ve hangi büyüklükte olacağını saptamaktır.
Erken uyarı sistemleri,
- ✓ Sismik çalışmalar
- ✓ Kayaçların fiziksel özelliklerinde görülen değişiklikler
- ✓ Sulardaki radon gazı miktarındaki artış
- ✓ Su seviyesinde ve sıcaklığında görülen değişiklikler
- ✓ Hayvanların sergilediği normal dışı davranışlardan yararlanarak tahminlere ulaşılmasına, uyarıların yapılmasına olanak sağlar.
Meteorolojik Erken Uyarı Sistemi
Ani sellerin tahmininde öncelikle gelecekteki hava durumu ve buna bağlı olarak gelişecek olan yağış miktarının bilinmesi önemlidir. Sel gözlemi yapılan alanlara, yağış esnasında düşebilecek su miktarı meteoroloji radarları ile tespit edilerek en fazla bir saat öncesinden “sel uyarısı” yapılabilmektedir.
Barajlar ve tam olarak kontrol edilemeyen büyük nehirlerde görülen sellerin tahmini ise günler öncesinden mümkündür.
Türkiye’de aşırı yağışların oluşturacağı muhtemel tehlikeler Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü’nün hazırladığı bültenler ve basın yayın yoluyla halka duyurulmaktadır.
Tsunami Erken Uyarı Sistemi
Tsunami; okyanus ya da denizlerin tabanında oluşan deprem, volkan patlaması ve bunlara bağlı oluşan taban çökmesi, zemin kaymaları gibi tektonik olaylar sonucu meydana gelen büyük dalgalardır. Tsunamilerin önüne geçmek mümkün değildir ama can kaybını ve oluşabilecek hasarları azaltmak mümkündür.
Adalarda ve kıyılarda gelgit ölçerler ve bazı noktalarda deniz dibinde dalga hareketlenmelerini ölçmek için tasarlanmış şamandıralar kullanılarak veriler elde ediliyor. Bu veriler dalga simülasyonu yapan bilgisayar programlarında değerlendirilerek tsunamilerin yönü ve şiddeti tespit edilerek erken uyarı yapılmaktadır.
