Ağaç Aşılama Nedir? Nasıl Yapılır? Ağaç Aşılama Yöntemleri ve İpuçları

2
Advertisement

Ağaç aşısı ile ilgili bilgiler. Ağaç aşısı neden ve nasıl yapılır? Ağaç aşısı türleri ve özellikleri nelerdir, ipuçları hakkında bilgi.

ağaç aşısı

Kaynak : wikipedia.org

Aşı ağaçların cinsini iyileştirmek, daha iyi cins meyva almak için yapılır. Çünkü, bahçemize diktiğimiz bir meyva fidanı, aşılı değilse, büyüyünce yabanileşir; iyi cins meyva vermez olur. Dikilen fidandan yenebilecek, iyi meyvelar almak istiyorsak, ya fidanı aşılatmalıyız, ya da önceden aşılı fidan almalıyız. Bunun dışında, ne yapsak iyi meyva yetiştiremeyiz. Aşı olmasaydı, meyvacılık dünyanın en kolay işi olurdu. Meyva bahçesi sahiplerinin düşündükleri ilk şey fidanlarını aşılatmaktır.

Aşılatmanın bir başka amacı da, değişik, çeşitli meyvalar elde edebilmektir. Örneğin, «vaşington» tipi portakal yetiştirmek için, herhangi bir portakal ağacına bu ağaçtan alınan parçanın aşılanması gerekir. Aşılanan portakal ağacı «finike» cinsiyse, bundan ince kabuklu «finike vaşingtonu»; yafa cinsiyse de, kalın kabuklu «yafa vaşingtonu» yetişir.

Aşı, doğrudan doğruya yabani ağaçlara da yapılabilir. Bir yabani ağaca aynı familyadan bir başka ağaç aşılanırsa, aşılanan ağaç o ağacın meyvasını verir.

Ayrıca, kimi cins meyva ağaçlarına başka cins meyva ağaçları da aşılanabilir. Hangi ağaçlara ne gibi ağaçların aşılanabileceğim aşağıda görüyorsunuz:

  • Şeftaliye: Kayısı, erik, badem.
  • Ayvaya: Malta eriği, muşmula.
  • Eriğe: Şeftali, kayısı, badem.
  • Elmaya: Armut.
  • Zerdaliye: Kayısı, şeftali, erik.
  • Vişneye: Kiraz.
  • Ahlata: Armut, muşmula, ayva.

AŞI NASIL YAPILIR?

Aşı yaparken dikkat edilecek ilk nokta, aşı kalemleri’nin, yani aşılanacak parçaların, iyi cins, genç ağaçlardan alınmasıdır. Aşı kalemi, körpe bir ağacın, bir yaşındaki genç sürgünlerinden kesilen dalcıklarıdır. Aşı kaleminin kesileceği ağacın iyi cins olup olmadığını, iyi meyva verip vermediğini elbet önceden bilmemiz gerekir.

Advertisement

İyi bir aşı kalemi odunlaşmış, rengi hafifçe kırmızılaşmış dallardan alınır. Bu dallardaki göz’lerin (tomurcukların) olgunlaşmış olmasına dikkat etmelidir. Seçilen daldan kalemi keserken, büyük özen göstermek gerekir. Çünkü, dal yanlış kesilirse, ağacın gelişmesine zarar verebilir: meyva vermesini geciktirir.

Aşı kalemi meyva ağaçlarının yan dallarından çıkarılır. Meyva ağaçlarının birkaç tane esas dalı vardır. Bu dallardan çıkan öbür dallara ise, yan dallar denir. İşte, aşı kalemi bu yan dallardan alınır. Ağacın genel görünüşünü bozan, başka dallara gölge eden dallar seçilir.

Aşı kalemi meyva vermemiş fidanlardan da alınabilir. Kimileri bunun aşılanan ağacın geç meyva vermesine yol açacağım sanırlarsa da, bu yanlıştır. Aşı fidanının iyi cins olduğunu bildikten sonra, mesele kalmaz.

Aşı ilkbaharda yapılır. Nisan, mayıs aşıya en elverişli aylardır. Bu mevsimde, gül gibi ağaççıklara da, meyva ağaçlarına da her çeşit aşı uygulanabilir.

Ağaçlar yapraklanmaya başlayınca, kuvvetin dağılmaması, aşılanan kesimin beslenebilmesi için, bu kesimin altından süren tomurcuklar koparılmalıdır.

Aşılar başlıca iki bölüme ayrılır:

Advertisement
  • 1) Kalem aşısı;
  • 2) Yaprak aşısı (göz aşısı).

Bunların da birçok çeşitleri vardır. Şimdi bunları kısaca gözden geçirelim.

KALEM AŞISI

Üzerinde göz (tomurcuk) bulunan bir dalcıkla yapılır. Başlıca üç çeşidi vardır: 1) Yarma kalem aşısı; 2) İngiliz usulü yarma kalem aşısı; 3) Çoban aşısı.

Yarma Kalem Aşısı. — En çok bilek kalınlığına kadarki ağaçlara yapılır. Ağaç daha kalınlaşmışsa, yarası büyük olacağından, aşı tutmayabilir. Böyle kalınlaşmış ağaçlara çoban aşısı yapmak daha uygundur.

Yarma kalem aşısı, ağacın gövdesine toprak hizasından yapılabileceği gibi, yerden bir metre yukarıdan da yapılabilir. Ağaç testereyle dümdüz kesilir. Testerenin açtığı pürüzler özel bir bıçakla temizlendikten sonra, ağaç, aşı baltası ile, tam ortadan ikiye ayrılır. İyi cins ağaçtan iki kalem alınır. Bunların uçları yontulduktan sonra, bu yarığa karşılıklı olarak yerleştirilir. Bundan sonra yapılacak iş, ağacın yarasını aşı macunu ile macunlamak, bir de yarılan yerin çevresini aşı sazı ile sıkı sıkı sarmaktır.

Aşı toprak hizasında yapılmışsa, yara yeri toprakla kapatılır. Daha yukarıdan yapılmışsa, aşıya gölgelik yapılmalıdır.

İngiliz Usulü Yarma Kalem Aşısı. — Bu aşı, aşılanacak fidan iyice körpeyken yapılır. Öyle ki/ aşı kalemiyle fidanın kalınlığı aynı olmalıdır. Aşılanacak fidan kesildikten sonra, üzerine ayrıca bir çentik açılır. Aşı kalemine de aynı biçimde bir çentik yapıldıktan sonra, bunlar karşı karşıya getirilerek birleştirilir; üstleri aşı sazıyla sıkıca sarılır.

Çoban Aşısı. — Bu aşı yarma kalem aşısı yapılamayacak kadar büyümüş ağaçlara yapılır. Yarma kalem aşısından daha kolaydır. Aşılanacak ağaç, istenilen yükseklikte kesilip temizlenir. Sonra, kabuğu birkaç yerden spatula ile sağa, sola doğru açılır. Bu aşıda, kalem, genellikle yalnız bir yanından yontulur; ağacın gövdesine gelecek ucuna da bir çıkıntı yapılır. Kimi bahçıvanlar, kabuğa gelecek yanı da yontarlar.

Kalem, yontulup hazırlandıktan sonra, kabukta açılan yere yerleştirilir. Aşı sazıyla sarılarak macunlanır, bağlanır.

ağaç aşısı

Kaynak : wikipedia.org

YAPRAK AŞISI

Buna göz aşısı da denir. Bu aşı, daha çok, körpe fidanlara yapılır. Üzerine aşı yapılacak fidanın kalınlığı başparmak kalınlığını geçmemelidir. Fidanın kabuğu aşı çakısıyla T biçiminde yarıldıktan sonra, kabuk spatula ile aralanır. Bundan sonra, aşı kaleminden bir  göz çıkarılarak, bu T biçimindeki yarığa yerleştirilir. Bir kişi gözü yerinde tutarken, bir başkası da aşılanan yeri aşı sazı ile iyice sarar.  Bu bağ, on beş gün kadar sonra çözülebilir.

Kalemden çıkarılan göz aşılanmadan önce, altındaki odun tabakasını çıkarmayı unutmamalıdır. Aşılanacak gözün özü beyazsa, kabukla aynı hizadaysa, yani geriye çekilmemişse, o göz aşılanmaya elverişli demektir. Öz siyahsa, kesikten aşağıya doğru çekilmişse, aşıya yaramaz.

Yaprak (göz) aşısı iki çeşittir:

Advertisement

1) Sürgün; 2) Durgun.

Şimdi bunları kısaca görelim:

  • Sürgün Göz Aşısı. — Mayıstan temmuza kadar yapılır. Bu aşılar uygun mevsimde yapıldığı için, aşılanan göz çok geçmeden sürer. Aynı yıl içinde, yeni yeni sürgünler verir.
  • Durgun Göz Aşısı. — Yaprak aşısının temmuzdan sonra yapılanma denir. Durgun göz aşısı eylül ayma kadar yapılabilir. Bu aşı aynı yıl içinde sürmez. Kışı durgun geçirdikten sonra, ancak ertesi ilkbaharda sürgün verir.

Görülüyor ki, göz aşısının her iki çeşidi de, yapılış bakımından birbirinin aynıdır. Tek farkları aşının yapılış mevsimidir. Bu değişiklik, aşılanan gözün sürme mevsimini de etkiler.

Kaynak 2

Aşı; Bir ağacın dalı ya da gövdesi üzerine, daha iyi bir türünden alınan dal, göz, tomurcuk gibi parçaları kaynaştırma işi ya da bu yolla eklenen parçadır. Aşılama, ağaçların türüne ve uygulanan aşının niteliğine göre değişik mevsimlerde yapılır. Türkiye’de bu işleme genellikle 8 marttan sonra başlanır. Aşılanan ağaca (ya da bağ kütüğü) anaç, üzerine yerleştirilerek tutturulmasına çalışılan parçaya kalem denilir. Aşılama ya aynı türden (armuttan armuda) ya da aynı familyadan (portakala limon ya da mandalina; ahlata ayva ya da armut vb) olan bitkilere uygulanabilir. Çeşitli aşılama yöntemlerinden başlıcaları şunlardır:

Göz (Yaprak ya da Tomurcuk) aşısı: Bir yıllık bir daldan bir parça kabukla birlikte kesilip alman bir “göz”ün, yine bir yıllık bir gövdenin kabuğunda odun tabakasına kadar açılan T biçimindeki yarığa sokulup aşı yerinin aşı bağlarıyla bağlanması yoluyla yapılır.

Yanaştırma (Bitiştirme) aşısı: Yanlamasına verev kesilen aynı uzunluktaki iki dalın yanaştırılıp birleştirilmesi ve sağlam bir biçimde bağlanmasıyla elde edilir.

Kalem aşısı (Yarma aşı): Bir gözün iki yanından kalınca bir bıçak sırtı biçiminde kesilip hazırlanan kalemin, anaçta aşı bıçağıyla açılan yarık içine yerleştirilmesi yoluyla yapılır. Bu işlem bitince, aşı yeri rafya, pamuk ipliği vb ile sıkıca sarılıp bağlanır ve macunla sıvanıp yarık kapatılır.

Bağ asmalarından aşılama: Çoğunlukla yarma aşı uygulanan asmalarda, anacın yeterince kalınlaşmasını beklemek gerekir. Aşı yapılacağı zaman omacanın çevresindeki toprak bir yana çekilerek boğaz bölümü açılır. Toprak yüzeyinden yaklaşık 5 cm yukardan omacanın tepesi keskin bir serpet ya da testereyle kesilerek keskin bir bıçakla düzeltilir. Aşı baltası ve aşı tokmağıyla tam orta yerinden 4-5 cm’lik bir yarık açıldıktan sonra aşı için ayrılan çeliklerin dipleri iki yarımdan yontularak yarığa girip oturacak biçimde inceltilir. Açılan yarığa anacın kalınlığına göre, bir ya da iki tanesi kalemin kabuk kısmına denk gelecek biçimde sıkıca yerleştirilerek aşı yeri rafya ile sarılıp üzerine aşı macunu sürülür. Anaçların boğaz kısmı yeniden toprakla örtülür. Büyük bağları kısa sürede aşılamak için, son zamanlarda aşı makineleri geliştirilmiştir.


2 yorum

  1. slm ben kayısı, ayvaya elma , kiraz, aşılamak istiyorum iyi verim alabilmem için ne zaman yapmalıyım

Leave A Reply