Akarsuların özellikleri, akarsuların yeryüzü şekillerine etkileri nelerdir? Akarsular hakkında kısa bilgi.
Kaynak : pixabay.com
Akarsu;
Yamaçlardan akan sular yeryüzünün şekillenmesine diğer dış olayların hepsinden daha fazla etki yapar. Yukarıdan aşağıya doğru aktıkça, yükseklik dolayısıyla, suların haiz olduğu potansiyel enerji hareket enerjisi haline geçer. Bu enerji akıntı yolunun dikliği nispetinde artar.
Akarsuların hızı, suyun dibinde yüzündekinden daha yavaştır. Akarsu yatağına dokunan kısım suyun sadece ince bir tabakasıdır. Bunun dışında kalan su sıvıdan bir yatak üzerinde akmak zorundadır. Bu yüzden, akarsuyun yatağından yüzüne doğru çıkıldıkça suyun hızı artar. Satha yakın olan ve daha hızlı akan su zerrecikleri, yatağa yakın olan su zerreciklerinin çekimiyle, kendi yerlerinden kopup hızlı akan suya karışırlar. Onların karışması yatağa yakın su tabakasını yataktan taşmaya zorlar. İşte bu olay akarsuların çalkantılı olmasına sebebiyet verir.
Akarsular yataklarındaki maddeleri daima yolları boyunca sürükler, geçtikleri yeri aşındırırlar. Bu aşındırma derecesi suyun miktarına, akış hızına, taşıdığı maddelerin sertliğine bağlıdır. Akarsu, yatağı içinde sert bir kısma rastlarsa, bu kısmın etrafını oyar, sert kısım ortada olduğu gibi kalır. Bu oluşa peribacası adı verilir. Bizde Konya ve Ürgüp’te vardır.
Kaynak: commons.wikimedia.org
Akarsular taşıdıkları suyun az veya çokluğuna göre, dere, çay, ırmak, nehir gibi adlar alır. Önce sert, sonra yumuşak toprakta akan sularla çağlayanlar meydana gelir. Eğimin az olduğu yerlerde, küçük engeller bile suyun yönünü değiştirmesine sebep olur. Böylece akarsu kıvrımlı bir yol takip eder ki buna «menderes» denir.
Akarsuların taşıdığı maddelerin çoğu magnezyum, kalker ve tuzdur. Taşıdıkları maddeler suyun rengine tesir eder. Toprağın üstünde olduğu gibi toprak altında akan sular da vardır.
