Akarsuların biriktirme yoluyla oluşturdukları şekiller nelerdir? Akarsu biriktirme şekillerinin oluşumları ve resimleri, hakkında bilgi.
Akarsuların Biriktirme Şekilleri (Resimli)
AKARSULARIN BİRİKTİRMESİ
Akarsular, aşındırıp kopardıkları maddeleri eğimin azalıp yatağın genişlediği yerlerde bırakarak biriktirirler.
Bir akarsuyun biriktirme yapması için;
***Yatak eğimi, akış hızı ve taşıma gücün azalması
***Yük miktarının artması gerekir.
Bir akarsuyun akımı ile o akarsuyun biriktirme yoluyla oluşturduğu yerşekillerinin yapısı arasında sıkı bir ilişki vardır. Akarsuların debisi ve akış hızının fazla olduğu dönemde iri taneli maddeler, debinin ve hızın azaldığı dönemde ise, küçük taneli (kum ve mil gibi) maddeler biriktirilir. Akarsuların akımıyla, biriktirdiği madde boyutları doğru orantılıdır. Aşağıda, bu durumu gösteren bir örnek verilmiştir.
AKARSULARIN BİRİKTİRME ŞEKİLLERİ
Birinkinti Konisi
Yamaçlardan aşağıya inen sel yada derelerin, düzlüklere ulaştığı yerde akış hızları ve taşıma güçlerinin birdenbire azalması sonucu oluşan koni şeklindeki alüvyal birikimlerdir.
Dağ Eteği Ovası
Dağ yamaçlarından inen akarsu ve sellerin yatak eğimlerinin dağların etek kesimlerinde birdenbire azalması sonucunda, oluşan etek boyunca birikinti konilerinin zamanla birleşmesiyle de hafif dalgalı bir ova meydana gelir.
Dağ İçi Ovası
Dağlık alanların iç kesimlerinde, eğimin azaldığı yerlerde, taşınan alüvyonların biriktirilmesiyle oluşur. Türkiye gibi engebeli ülkelerde çok görülür.
Taban Seviyesi Ovası
Deniz seviyesine yaklaşan akarsuların yatak eğimleri, hızları ve taşıma güçlerinin azalması sonucunda taşıdıkları alüvyonları buralarda geniş bir alana yaymalarıyla oluşur. Akarsular böyle yerlerde menderesler çizerek akarlar. Hatta bazen taşarak yatak değiştirebilirler.
Deltalar
Deniz seviyesinde olduklarından taban seviyesi ovasının bir çeşidi olarak kabul edilir. Ancak, deniz içindeki birikmelerle oluştukları için onlardan ayrılırlar. Deltalar üçgen görünümlüdür ve akarsu ağzının denize doğru çıkıntı yaptığı yerlerde bulunurlar. Türkiye’de, başta Ege Bölgesi (Bakırçay, Gediz, Küçük ve Büyük Menderes) olmak üzere, Akdeniz (Çukurova ve Silifke) ve Karadeniz (Bafra ve Çarşamba) bölgelerinde geniş ve verimli delta ovaları vardır.
Bir yerde delta oluşabilmesi için:
***Kıyıda etkili gel-git ve akıntı olmamalı
***Kıyı önü sığ (az derin) olmalı
***Akarsu bol alüvyon taşımalı
***Biriktirme deniz içinde olmalıdır.
Türkiye kıyılarında delta bulunması Türkiye kıyılarında gel-git ve okyanus akıntılarının etkili olmadığını gösterir. Çünkü Türkiye okyanus kıyısında değildir.
Kum Adacıkları (Irmak Adası)
Akarsu, yatak eğiminin azaldığı ve yatağının genişlediği yerlerde taşıdığı alüvyonları yatağı içinde biriktirir. Bu şekilde oluşan ada görünümlü genellikle geçici birikimlere ırmak adası denir.
