Alegori nedir? Alegorinin tanımı, açıklaması, tarihte kullanımı, hakkında bilgi.
Alegori;bir düşüncenin, bir olayın, bir kavramın, özelliklerinin çoğunu taşıyan başka bir somut biçimle (resim yazı) anlatılmasıdır. Yunancadan Latinceye (allegorein), oradan Fransızcaya (allégorie) geçen sözcük, okunuş biçimiyle Türkçede; eski karşılığı temsili istiare. Benzeyenin söylenmediği, benzetildiği varlıkla arasında zincirleme birçok ortak yön, ilgi ve ilişkinin bulunduğu alegorilerde, benzeyenle benzetilen birbirinin niteliklerini yüklenir, özdeşleşir. Her alegoride benzetme (teşbih), mecaz ve kişileştirme (teşhis) oyunlarının öğeleri bulunur. Böylece temsil edenle anlatılmak istenen arasında düşündürücü, çağrıştı-rıcı bağlantılar kurulur. En çok insan biçimleri kullanılmakla birlikte (oraklı kişi: Ölüm, kılıç ve terazili kadın: Adalet) hayvanlar ve nesneler de alegori değeri taşıyabilir: Zeytindalı (Edebiyat Fakültesi rozeti: Barış ve Sanat), arı (Teknik Üniversite rozeti: Çalışma, üretim). Bir lastik firması Hermes’in kanatlı pabucunu (hız), bir akaryakıt kuruluşu kanatlı atı (Pegasos: Hareket, uçuş) kimliklerine uygun bulabilir.
İlkçağ edebiyatından başlayarak kullanılan alegori, ortaçağda geniş kullanım alanı buldu. Bu dönemlerde bayrak kutlamaları, geçit törenleri bile alegorili bilmeceli kıyafet, maske, hareket öğelerine dayandı. 18. yüzyıldan sonra eski önemini yitirmekle birlikte günlük yaşamda ve küçük edebiyat parçalarında uygulama olanağı sürdü. Türk Edebiyatı’nda Şeyhi, kendi serüvenini bir eşeğin başından geçmiş gibi gösterir (Harnâme). Şeyh Galip, Hüsnü Aşk mesnevisinde güzellik ve sevgi kavramlarından akıl ve mutluluğa kadar her şeyi alegori yoluyla şiirleştirir. Yusuf Has Hacip’in Kutadgu bilig’ı dört kavramı temsil eden dört kişinin manzum konuşmasıdır. Yunus Emre Risaletü’n Nushiyye (Öğütler Kitabı) adlı mesnevisinde insan ruhu ve ahlakıyla ilgili bütün kavramları uygun alegorilerle somutlaştırır. Yahya Kemal Bey Alı Sessiz Gemi şiirinde ölüme gidişi, Tevfik Fikret Halûk’un Vedasın’daki Çınar’da Osmanlı vatanının serüvenini anlatır. Günümüzde de bu çeşit uygulamalar eksik değildir: Onuncu Köy (Fakir Baykurt), Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca (Yaşar Kemal) gibi.
