Alzheimer hastalığı nedir? Alzheimer hastalığının ismi nereden gelir? Alzheimer tanısı, özellikleri ve tedavisi ile ilgili olarak genel bilgilerin yer aldığı sayfamız.
Kaynak: pixabay.com
Alzheimer hastalığı nedir?
Her insan günlük yaşantısında pek çok şeyi ve durumu unutabilmektedir. Örneğin; günlük olarak her gün geçtiğimiz yolu unutabilmemiz, her gün önünden geçip selamlaştığımız dükkan sahiplerinin isimlerini unutabilir ya da evden çıkarken anahtarlarınızı almanız gerektiğinde anahtarınızı nereye koyduğunuzu unutup on beş dakika evin içinde anahtar arayabilirsiniz.
Bunlar hiç bir zaman anormal karşılanmamalıdır çünkü bu tip unutkanlıklar olası ve her gün insanın başına gelebilecek şekildedir. Ancak yaş ilerledikçe, özellike 60 yaş ve esas olarak 85 yaş sonrası çok sıkıntı yaratabilecek durumlar da ortaya çıkabilmektedir. Alzheimer’ın ortaya çıkmasındaki ana unsur zaten yaşlılıktır. Yaşlandıkça vücudun ve beynin ileti kısmında, hafıza kısmında vb. kısımlarda eksiklikler meyana geldiğinden ötürü alzheimer yavaş yavaş ilerleyerek eğer ki müdahale edilmezse son seviyesine yani tamamen bakıma muhtaç şekilde yaşamsal fonksiyonlarını gerçekleştiremeyecek hale gelmektedir.
Yaşlanma sürecinde bireylerde oluşan unutkanlık durumları, ruhsal bozukluklar, sinirsel bir takım aksaklıklar kendisi ve çevresi için yaştan kaynaklı bir bunama durumu olarak gösterilmektedir. Ancak bunama hastalığı, hiç bir zaman zorunlu olarak yaşlanınca ortaya çıkacak hastalıklar kategorisinde olmamıştır. Aksine biraz destekle bunama hastalığı mümkün olduğunca kontrol altında tutulup iyileştirilebilirken, alzheimer hastalığının hiç bir kesin çözüm tedavisi yoktur.
Alzheimer hastalığının çoğu zaman çözümsüz kalınacak seviyeye gelmesi, bireylerin konu hakkında daha mantıksız davranması ve bilgisiz olmasıdır. Alzheimer hastalığının daha çok başlangıç belirtilerine genel olarak bakıldığında aslında hiç de anlaşılması zor belirtiler olmadığı gözlemlenmektedir ancak bireyler genelde bu tip belirtilere yaşlanma sürecinde olması muhtemel belirtiler olarak gördüklerinden 10 kişiden 9’u hastayı alıp doktor muayenesine götürmemektedir.
Ancak belirtiler ne dozajda olursa olsun, mutlaka bireyi bir uzman doktor kontrolüne götürmek gereklidir. Hiç bir sürekli hale gelen unutkanlık, hafıza problemi, hareket kabiliyeti problemi vb. problem bunamaya ya da yaşlılığa bağlı olarak ilerlememektedir. Yaşlılığın sonuçlarından biri olarak bunamanın görülmesi son derece anlamsız bir durumdur ve bilindiği üzere her hastalığın erken aşama teşhisinde çözüm süreçleri üretmek çok daha kolay olmaktadır.
Alzheimer hastalığı neden olur?
Alzheimer denilen hastalık, yaşlılık sürecine girilmesiyle birlikte ortaya çıkan ve unutkanlık en zirve belirtisi olmak üzere pek çok davranışsal rahatsızlıklara ve zihinsel rahatsızlıklara yol açan bir hastalık olarak ortaya çıkmaktadır. Ortaya çıkış sürecinde beynin belirli bölgelerinde meydana gelen problemler etkili olmaktadır. Yani yaşlılık sürecinde beynin bazı alanlarında sebebi hala çözülememiş bir şekilde protein birikmeleri meydana gelmektedir.
Bu birikimler de dolaylı olarak beynin içerisindeki haberleşme imkanını sağlayan sinir hücrelerinin hasar görüp kaybolarak azalmasına sebep olmaktadır. Bunun dışında bu tip iletişimlerin oluşabilmesine durum yaratan bir takım kimyasalların da sayısında azalmaların meydana geldiği görülmektedir. Sonuç olarak alzheimer hastalığı, vücutta hafızanın ve belleğin geri döndürülemez şekilde yavaş yavaş silinmesine neden olan ağır bir hastalıktır.
Kaynak: pixabay.com
Alzheimer hastalığı belirtileri
Alzheimer belirtilerine yakalanan kişilerde genel olarak belirtilerin ortaya çıkış süreçleri yavaş seyretilerde olmaktadır. Yani durumda bir ailede çouklar geçmiş zamana baktıklarında ne kadar zamandır hasta olabildiklerini, hareketlerini beyin süzgecinden geçirerek bulabilmektedirleri. Alzheimer hastalığının en sık görülen belirtileri ise şu şekildedir;
Bir şeylerini kaybetmek : Kişilerin her gün mecburen kullandıkları gözlükleri, işitme cihazları ve anahtarlıkları gibi mutlaka ihtiyaç duydukları şeylerin nerede olduklarını sürekli unutmaya başlamaları belirtilerin arasında sayılmaktadır. Bazı durumlarda da çok kullanılan eşyalarını abuk subuk bir yere koyarak orada bulamadıkları için de kaybedebilmektedirler. (Örneğin; diş fırçalarını ayakkabı dolabına koymak gibi)
Bozuk düşünce ve hafıza durumu : Hasta olan kişinin en büyük problemi hafıza problemidir. Çoğu şeyi hatırlamayan hastalar aynı zamanda öğrenmekte de sıkıntı yaşayacakları için bir süreç sonra beyin kendini eskiye ve yeniye dair ne varsa kapatır. Birey kendi aile bireylerinin ismini, yaşadığı yeri ya da yaptığı mesleği gibi çok bilindik bilgilerini hatırlayamayacak hale gelir.
Soyut düşünmede anlam azalması : Alzheimer hastalarının çoğu artık sayıların anlamını, onlarla zekasal olarak ne yapıldığını ve ne amaçla kullanıldığına dair her şeyi unutabilmektedirler. Buna örnek olarak Alzheimer hastalarının artık banka hesaplarıyla vb. uğraşmak gibi bir düşünceleri kalmaz ve hepsini olduğu gibi başkasının kontrolüne bırakmaktadırlar.
Kişilik değişimleri : Kişi karakter olarak herkes tarafından bilinen yönlerinin tam aksi şekilde hareket etmeye başlayabilir. Ve bu konu kendisiyle konuşulduğunda sinirlenerek daha aksi ve ters bir insan olmaya devam edebilmektedir. Kafaları genel manada karışık olduğu gibi hem gergin, hem sinirli, hem de korkak bir yapıda olabildikleri sıklıkla görülmüştür.
Anlatılanları anlamada zorlanma :
Günlük hayatta en basit denilebilecek yönlendirmeleri dahi anlayamayan Alzheimer hastaları, çok kolay bir şekilde bulundukları yerden ayrılıp uzun bir sürede de gezinti yapıp çoğunlukla kaybolmaktadırlar.
Bozuk yapıdaki uzamsal ve görsel beceriler : Alzheimer hastalarında nesnelerin boşlukla olan kütlesini, kapladığı hacmini ve ne tip boyutlarda olduğunu artık anlayamayacak seviyelere gelecektir. Yani dolayısıyla mekansal becerilerini de kaybettikleri için hiç bir parçayı olması gereken sırada algılayamazlar.
Yön duygusunda zayıflama : Alzheimer hastaları tek başlarına dışarı çıkmayı çok sevseler de çoğunlukla yer yön duygularını yitirdikleri için kaybolmaktadırlar. Ya da gittikleri bölgelere ne zaman nasıl geldiklerini bir türlü bilememektedirler. Bunun dışında gün içerisinde etraftaki alanların neresi olduğunu çok net unutabilmektedirler.
Muhakeme kaybı : Alzheimer hastalarının hiç olmayacak yerlerde hiç olmayacak davranışlar sergiledikleri görülmektedir. Örneğin; sokağa pijamayla çıkabildikleri, kış soğuğunda ayaklarında açık ayakkabıyla gezebildikleri ya da yaz sıcağında kalın kıyafetler giyebildikleri görülmüştür.
Günlük aktivitelerde zorlanma : Günlük olarak yapılan yeme, içme, giyinme, tuvalete gitme vb. ihtiyaçlarını yapabilmekte zaman içerisinde çok fazla zorluk çekmeye başlamaktadırlar. Bu işleri yapamadıkları gibi öncesinde de planlama aşamasına da sokamadıkları görülmektedir.
İletişim kurmada güçlük yaşama : Normal bir şekilde konuşmaları esnasında kullanması gereken kelimeleri hatırlayamaz ya da çok bilindik sıradan günlük eşyaların isimlerini unutabilmektedir. Günlük konuşma dilinde çok sık kullanılan terimlerin ve kelimelerin anlamlarını unutabilmektedirler.
Uyku düzeninin bozulması : Alzheimer hastalarının uyku düzenleri normal insanların tam zıt haline dönüşmektedir. Bu hastalıkla uğraşan kişilerin genellikle geceleri uyanık olup gün içinde uyudukları görülmüştür.
Motivasyon kaybı : Kişi hayatında genel olarak pasifleşebilmekte ve hayat düzenindeki pek çok şeyle ilgilenmek adına sürekli başkaları tarafından motive edilme ihtiyacı hissetmektedirler.
Alzheimer hastalığı tedavisi
Alzheimer hastalığının önlenebilir bir hastalık olup olmadığı araştırıldığında, Alzheimer’ın hala günümüz şartlarında kesin ve net bir tedavi süreci bulunmadığı görülmektedir. Uzun zamanlardan beri hastalığı yenmek için kesin sonuç bulunamasa da çalışmalar oldukça hızlı devam etmiş, 1990’lardan sonra hastalığa çok kuvvetli etki eden dört farklı ilaç piyasaya sürülmüştür.
Ancak bu tip ilaçların da problemli noktası, sadece erken teşhis Alzheimer hastalarında etki edebilmesidir. İlaçların vücutta gösterdiği ana etki belleği hep güçlü yapıda tutabilmektir. Şuan yaşadığımız ülkede 500.000 kişi Alzheimer hastalığıyla mücadele etmektedir. Sonuç olarak kesin bir Alzheimer hastalığı tedavisi yoktur, sadece kullanılan haplarla hafıza kaybı kontrol altında tutulmaya çalışılır. Tabi bu 500.000 hastanın uğraştığı hastalıkla aynı şekilde bu hastaların yakınları da mecburen uğraşmaktadır. Alzheimer’lı hastaların aileleri de tamamen kendi yaşam koşullarını hasta olan kişi üzerine kurmak zorunda kalmışlardır.
Kaynak – 2
Alzheimer hastalığı, beynin temporal ve frontal loblarındaki sinir hücrelerini etkileyen dejeneratif hastalık.
Kaynak: pixabay.com
Presenil demansın (zihinsel yetilerin ileri yaşa bağlı olmaksızın kaybolması) başlıca nedenidir ve senil demansa da (yaşlılık bunaması) yol açtığı düşünülmektedir. Etkileri arasında konuşma bozuklukları ve zihinsel yetilerin kaybına yol açan bellek zayıflaması bulunmaktadır. 1980’lerin başına kadar etkili bir tedavisi bulunamamıştır.
Hastalık ilk olarak 1906’da Alman nöropatologu Alois Alzheimer tarafından tanımlanmıştır. Alzheimer, ileri derecede bunaması olan 55 yaşındaki bir hastanın otopsisinde, beyinde iki anormallik bulunduğunu saptadı. Bunlardan birincisi, yaşlı kişilerin beyinlerinde bulunduğu daha önce de saptanmış olan sinir dokusu iltihabıyla ilgili plaklardı. Günümüzde bu plakların, yapısı bozulmuş sinir uçları, tepkisel glia hücreleri (sinir dokusunda bulunan, sinir hücresi olmayan hücreler) ve amiloid denilen lifsi maddeden oluştuğu bilinmektedir.
Alzheimer tarafından saptanan ikinci anormallik ise,
Sinir hücreleri içindeki lifsi yapılar olan ve gümüş boyama ile koyu olarak görülen nörofibrillerin yumaklaşmasıydı. Nörofibriler yumak daha önce tanımlanmamıştı ve yeni bir hastalıkla karşı karşıya bulunulduğunu belirten asıl anormallik de buydu. Alzheimer’in hastası görece genç olduğundan hastalık uzun bir süre presenil demansın bir türü olarak değerlendirildi. Günümüzde ileri yaştaki birçok hastada aynı patolojik beyin atrofisinin bulunduğu bilinmektedir ve artık birçok uzman Alzheimer hastalığı terimini presenil demans vakaları ile sınırlı tutmamaktadır.
Hastalığın nedeni bilinmemekle birlikte, sinirsel uyarıları ileten asetilkolinin eksikliğiyle ilgili olduğu düşünülmektedir. Bazı araştırmalar virüse benzer bir etkenin varlığını düşündürürken, başka çalışmalarda, beyin dokusunda aşırı alüminyum yoğunlaşması bulunduğu öne sürülmüştür.
Araştırmacılar, 1984’te Alzheimer hastalığında beynin temporal lobunda bulunan hipokampus bölgesine giden ve gelen sinir yollarının ileri derecede hasara uğramış olduğunu saptadılar. Hipokampusun belleğin oluşturuîması ve korunmasındaki öneminden dolayı bu hasarın, beynin küçük bir bölgesinde sınırlı kalmakla birlikte, hastalığın özelliği olan bellek bozukluğunun ana nedeni olduğu düşünülmektedir.
