Amonyum Nitrat Nedir? Nasıl Elde Edilir? Özellikleri Nelerdir?

0
Advertisement

Amonyum Nitrat nedir? Amonyum Nitrat özellikleri, fiziksel ve kimyasal özellikleri, elde edilmesi ve kullanım alanları hakkında bilgi.

amonyum nitrat

Amonyum Nitrat;

Amonyağın nitrit aside etkisiyle elde edilen ve patlayıcı madde yapımında kullanılan amonyum bileşiğidir. Simgesi NH4NO3. Molekül ağırlığı: 80,05. Özgülağırlığı: 1.72. Kokusuz, saydam, nem çekici kristallerdir. 210°C’de başlıca su ve azot oksidül (N2O) vererek bozunur. Normal basınçta sıcaklığa bağlı olarak beş tane farklı kristal biçimi vardır. Oda sıcaklığında ortorombik kristal biçimi kararlıdır. Bir gram amonyum nitrat 0,5 ml su, 0,1 ml kaynar su, 20 ml etanol ve 8 ml metanolde çözünür.

Sulu çözeltisi zayıf asit özelliği gösterir. Diüretik etkisi vardır. Azot oksidül (güldürücü gaz) ve kibrit yapımında, piroteknide; suda çözünürken büyük oranda ısı alarak çözeltiyi soğuttuğundan soğutma karışımlarının hazırlanmasında kullanılır. Asıl ve en önemli kullanım alanları patlayıcı madde yapımı ve kimyasal gübre alanlarıdır. Özellikle bu iki kullanım alanında gereksinmesini karşılamak için büyük miktarlarda üretilir. Amonyum nitrat nem çekici olduğundan nemli havada kaldığında patlama tehlikesi nedeniyle herhangi bir patlayıcı maddeyle parçalanamayan büyük kütleler biçimini alır. Bu nedenle, özellikle kimyasal gübre olarak kullanılan amonyum nitrat granül biçiminde hazırlanır ve bunların dışları kalsiyum karbonat, kalsiyum sülfat ya da kizelguhr gibi maddelerle kaplanır.

Amonyum Nitratın Elde Edilmesi

Amonyum nitrat 20. yüzyılın başlarında Şili güherçilesinden, kalsiyum nitrattan ya da amonyum sülfata Şili gühercilesinin etkisinden ayrımsal kristallendirme yoluyla elde edildi. Amonyak sentezinin gelişmesinden sonra amonyağın doğrudan nitrat asidiyle nötralleştirilmesi yoluyla üretildi. Günümüzde amonyum nitrat üretimi bu yöntem üzerine temellenmektedir.

Bunun için amonyakla nitrat asidi özel reaktörlerde nötralleştirilir ve ele geçen % 56’lık amonyum nitrat çözeltisi vakumlu buharlaştırıcılarda buharlaştırılarak derişikleştirilir. Yaklaşık % 80 amonyum nitrat içeren bu çözelti, sürekli kristallendirme cihazlarına gönderilir, oluşan kristaller sürekli santrifüj cihazlarında ayrılır ve döner kurutucularda kurutulur. Başka bir yönteme göre sıcak ve derişik amonyum nitrat çözeltisi bir kulenin tepesinden püskürtülür ve buna karşıt yönde sıcak hava gönderilir.

Advertisement

Eğer elde edilen amonyum nitrat, patlayıcı madde yapımında kullanılacaksa doğrudan ambalajlanır. Kimyasal gübre olarak kullanılacak amonyum nitrat, nemlendirilmiş kalsiyum karbonat tozuyla karıştırılır ve yeniden kurutulur. Ele geçen ürüne kireçli amonyum nitrat adı verilir. Kristallendirme işleminden önce amonyum nitrat çözeltisi katılıp amonyum sülfo-nitrat gübresi de elde edilebilir.

Amonyum oksalat.

NH4OOCCOO-NH4. Oksalik asit diamonyum tuzu. Bir molekül suyla oluşturduğu monohidratı renksiz, suda oldukça çözünen kristaller; patlayıcı madde yapımında, demirin elektrolitik yoldan kalayla kaplanmasında, metallerin parlatılmasında, kumaş boyalıcılığında, analitik kimyada kalsiyum, kurşun ve nadir toprak metallerinin belirlenmesinde ve saptanmasında kullanılır.

Amoyum peroksodisülfat.

(NH4)2S2-O8. Amonyum persülfat. Molekül ağırlığı: 228,20. Kokusuz monoklinik kristaller ya da beyaz toz saf ve kuru olduğunda aylarca kararlıdır. Nem varlığında bozunarak ozon içeren oksijen verir. Isıtıldığında oksijen verir ve güçlü bir yükseltgendir. Suda bol çözünür ve çözeltisi asit özellik gösterir. Yükseltgen ve beyazlatıcı olarak, fotoğrafçılıkta, kumaş boyacılığında, anilin boyarmaddelerinin yapımında, yağların renk ve kokusunun giderilmesinde, elektrolitik kaplamacılıkta ve analitik kimyada manganın belirtilmesi ve saptanmasında kullanılır.


Leave A Reply