Amonyum Tuzları Nelerdir? Özellikleri Nelerdir? Kullanım Alanları

0
Advertisement

Amonyum tuzları nelerdir? Amonyum tuzlarının isimlerinin listesi ile birlikte özellikleri, kimyasal formülleri, kullanım alanları hakkında bilgi.

Amonyum Nedir?

Amonyum; amonyaklı tuzlarda maden rolü oynayan bileşim köküdür. Simgesi NH4+. Suda bol miktarda çözünen amonyağın bir bölümü suyla tepkimeye girerek amonyum iyonunu oluşturur. Amonyum iyonuyla birlikte oluşan hidroksil iyonu nedeniyle de amonyağın sulu çözeltisine amonyum hidroksit adı verilir. Zayıf baz özelliği gösteren amonyak, asitlerle doğrudan tepkimeye girerek amonyum tuzlarını oluşturur. Amonyum tuzları ısıtıldıklarında bozunur; yükseltgen, olmayan asitlerin tuzları amonyak verirler. Amonyumun nitrit, nitrat ve sülfat tuzları ısıtıldığında elementel azot ve azot oksitleri verirler. Amonyum tuzlan güçlü bazlarla tepkimeye girerek amonyak oluştururlar. Amonyum tuzlan alkali metallerin tuzlarına çok benzer. Amonyum iyonunun çapı, potasyum iyonunun çapına çok yakın olduğundan potasyuma benzerliği çok daha fazladır.

Amonyum asetat.

CH3COONH4. Asetik asit amonyum tuzu. Molekül ağırlığı: 77,08. Asetik asitle amonyaktan elde edilir ve ticari ürün % 95-97 oranında tuz yanında asetik asit ve biraz su içerir. Hafif asetit asit kokan, nem çekici renksiz kristaller amonyak kaybetme eğilimindedir. Suda çok bol, alkolde çok çözünür. Besinlerin korunmasında, kumaş boyacılığında ve analitik kimyada kullanılır.

Amonyum bikarbonat.

NH4HCO3. Amonyum hidrojen karbonat. Molekül ağırlığı: 79,06. Timsahların idrannda bulunur. Amonyak çözeltisinden karbondioksit gazının aşırısı geçirilerek elde edilir.

Parlak, sert, hafif amonyak kokusunda renksiz ya da beyaz kristaller; oda sıcaklığında oldukça kararlıdır. 60°C’de bozunur ve amonyak, su ve karbondioksit dumanlan verir. Hızlı ısıtmayla eritilebilir. Sıcak suda bozunur. Kabartma tozlarının, yangın söndürücülerin, gözenekli plastik ve seramiklerin, boyarmaddelerin yapımında, soğutucu karışımların hazırlanmasında ve kimyasal gübre olarak kullanılır.

Advertisement
Amonyum bifluorür.

NH4HF2. Amonyum hidrojen fluorür. Molekül ağırlığı: 57,05. Suda bol çözünen ve cama etkiyen kristaller, fluorür asidi ve amonyaktan hazırlanır. Cam ve porselen endüstrisinde, fluorür asidi elde edilmesinde, magnezyum ve magnezyum alaşımlarının üretiminde kullanılır.

Amonyum bisülfür.

NH4HS. Amonyum hidrojen sülfür, amonyum hidro-sülfür. Molekül ağırlığı: 51,11. Oda sıcaklığında hidrojen sülfür ve amonyak vererek bozunan beyaz kristaller; su ve alkolde renksiz çözelti vererek bol miktarda çözünür. Çözeltileri hızla sarıya döner. Makine yağlarının yapımında kullanılır. Deriyi aşırı derecede tahriş eder ve zehirlidir. Amonyum bromür. NH4Br. Molekül ağırlığı: 97,96. Beyaz, kokusuz hafif nem çekici kristaller; havada kalmakla sarımsı bir renk alır. Su, metanol, etanol ve asetonda bol çözünür. Fotoğraf filmi, plak ve kâğıtların yapımında ve litografide kullanılır.

Amonyum demir şapı.

NH4Fe(SO4)2. Demir (III) amonyum sülfat. Molekül ağırlığı: 266,01. On iki molekül kristal suyu içereni [NH4Fe(SO4)2.12H2O] demir şapı olarak bilinir. Renksiz ya da açık menekşe renkli, saydam, havada çiçeklenen oktaedrik kristallerdir. Suda çok bol çözünür. Analitik kimyada, kumaş boyamacılığında ve baskısında mordan olarak kullanılır.

Amonyum demir (II) sülfat.

(NHO2 Fe(SO4)2. Mohr tuzu. Molekül ağırlığı: 284.05. Altı molekül su içeren hidratı açık mavi-yeşil renkli, saydam, havada yavaşça yükseltgenip çiçeklenen kristaller; suda çözünür. Polimerleşme katalizörü olarak, fotoğrafçılıkta ve analitik kimyada çözeltilerin ayaklanmasında birincil karşılaştırma maddesi olarak kullanılır.

Amonyum dikromat.

(NH4)2Cr2O7. Amonyum bikromat. Molekül ağırlığı: 252,10. Parlak turuncu-kırmızı renkli, kokusuz, nem çekici olmayan monoklinik kristaller; suda çok bol çözünür. 225°C dolayında ısıtıldığında ateş gösterisiyle ve ısı çıkışıyla birlikte bozunarak krom (III) oksit, su baharı ve azot gazı verir. Amonyum sülfat ve sodyum dikromattan elde edilir. Özellikle laboratuvarda saf azot elde edilmesinde piroteknide (Vesuvius ateşi) litografide, katalizör olarak ve mor-danlama işlerinde kullanılır.

Amonyum fluorür.

NH4F. Nötral amonyum fluorür. Molekül ağırlığı: 37,04. Nem çekici kristaller ya da toz; suda bol çözünür ve sulu çözeltisi asit özelliği gösterir. Cama etkidiğinden demir kaplarda saklanır. Isıtmakla amonyak ve fluorür asidi vererek bozunur. Camın aşındırılmasında ve cama yazı yazılmasında, biracılıkta antiseptik olarak, tahtaların korunmasında, kumaş baskı ve boyacılığında kullanılır.

Advertisement
Amonyum fosfat

(NH4)H2PO4. Amonyum dihidrojen fosfat. Molekül ağırlığı: 115,03.Kokusuz, renksiz kristaller ya da beyaz toz; havada kararlıdır, suda bol çözünür. Sulu çözeltisi asit özelliği gösterir. Sodyum bikarbonatla birlikte kabartma tozlarının yapımında, kâğıt ve tahtaların yanmaz hale getirilmesinde ve fermantasyon işlerinde maya üretiminde besi yeri olarak kullanılır.

Amonyum iyodür.

NH4I. Molekül ağırlığı: 144,96. Beyaz, kokusuz çok nem çekici kristallerdir. Hava ve ışık etkisiyle iyot açığa çıkar ve bu nedenle rengi san-kahverengiye döner. Isıtıldığında kısmen bozunur. Suda çok bol çözünür. Amonyum hipofosfıt gibi sta-bilizatör içermeyen çözeltileri hızla sa-nlaşır. Fotoğrafçılıkta kullanılır.

Amonyum karbonat.

(NH4)2CO3. Amonyum bikarbonatla amonyum karbonatın karışımıdır. Kuvvetli amonak kokan, renksiz, sert kristal kütlesi; havada amonyak ve karbondioksit yitirerek amonyum bikarbonata dönüşür. Suda çok çözünür fakat sıcak suda bozunur. Kabartma tozlarında, yün yıkanmasında, dericilikte, kumaş boyacılığında, yangın söndürücülerde ve analitik kimyada kullanılır.

Amonyum klorür.

NH4.Cl. Nişadır. Molekül ağırlığı: 53,50. Renksiz, kokusuz, kristaller ya da beyaz toz; biraz nem çekicidir. Erimeden süblimleşir. Suda bol çözünür ve sulu çözeltisi hidroliz nedeniyle asit özelliği gösterir. Demir levhaların çinkoyla kaplanmasında eritici ve temizleyici olarak, kuru pillerde ve Leclanche pillerinde, kumaş boyacılığında, donma karışımlarında, elektrolitik kaplamacılıkta, lehim işlerinde temizleyici olarak, pamuğun parlatılmasında, yıkanma tozlarında ve boyarmadde yapımında kullanılır.

Amonyum krom şapı.

NH4Cr (SO4)2. Krom amonyum sülfat. Molekül ağırlığı: 262,17. On iki molekül kristal suyu içeren hidratı koyu menekşe ya da menekşe mavi oktaedrik kristaller; suda bol çözünür. Sulu çözeltisi soğukta menekşe renklidir, ısıtıldığında yeşil olur. Krom kaplamacılığında ve tekstil endüstrisinde mordan olarak kullanılır.

Amonyum kromat.

(NH4)2CrO4. Molekül ağırlığı: 152.09. Havada amonyak kaybeden san kristaller; suda bol çözünür ve sulu çözeltisi baz özelliği gösterir.Fotoğrafçılıkta, yünlülerin boyanmasında, kumaş baskıcılığında ve analitik kimyada kullanılır.

Amonyum molibdat.

(NHO6Mo7O24. Amonyum paramolibdat. Molekül ağırlığı: 1163,89. Dört molekül suyla oluşturduğu hidratı renksiz ya da hafif yeşilimsi ya da sarımsı kristaller; suda bol çözünür. Fotoğrafçılıkta, seramik dekorasyonunda,analitik kimyada kurşunun, fosfatların, arsenatların ve alkaloitlerin belirlenmesinde ve tayininde kullanılır.


Leave A Reply