Aydın ili coğrafi özellikleri ile ilgili bilgiler. Aydın ilinin doğal yapısı ile ilgili genel bilgilerin yer aldığı sayfamız.
Aydın ilinin yüzey şekillerini Kuvaterner (Dördüncü) Dönem (y. 2,5 milyon yıl öncesinden günümüze) başlarında oluşan kırılmalar ve çökmeler sonucunda ortaya çıkan yüksek kütleler ile bunların arasındaki doğu-batı doğrultulu çukur alanlar belirler. Saruhan-Menteşe Masifi olarak adlandırılan eski kütlenin kırılması sonucunda ortaya çıkan çukur alanlar birer graben, dağ sırası biçiminde yüksekte kalan alanlar da birer horsttur.
Hiçbir kesimde 2.000 m’ye ulaşmayan il topraklarının büyük bölümü dağlık alanlardan oluşur. Kuzey kesimde doğal sınır oluştururcasına doğu-batı doğrultusunda uzanan Aydın Dağlarının(*) en yüksek noktası il sınırları dışında kalır. İlin güney kesimini Aydın Dağları gibi horst niteliği taşıyan ve Menteşe Dağları olarak tanınan dağlık alanlar engebelendirir. Bu alandaki başlıca yüksek kesimler Karıncalı Dağı (1.703 m) ile Madranbaba Dağıdır (1.618 m). Batı kesimi Aydın Dağlarının Sisam Adasına doğru güneybatı uzantısı olan Samsun (Dilek) Dağı (1.237 m) engebelendirir. Doğu kesimi engebelendiren Denizli Akda-ğı ya da Akdağ’ın 1.891 m’ye erişen Aktaş Tepesi ilin en yüksek noktasıdır.
Alçak düzlükler ilin özellikle orta ve batı kesiminde geniş alanlar kaplar. Büyük Menderes Irmağının taşıdığı alüvyonların yığılmasıyla oluşan bu zengin tarımsal topraklar Büyük Menderes Ovası(*) genel adıyla anılır. Büyük bölümü il sınırları içinde kalan bu alçak düzlüklerin bazı bölümleri Aydın Ovası, Koçarlı Ovası, Söke Ovası ve Balat Ovası gibi yerel adlarla anılır. Büyük Menderes Ovası kuzeyde ve güneyde kırık (fay) çizgileriyle sınırlanmış çok etkin bir deprem alanı üzerinde yer alır. Bu nedenle il sık sık depremlerle sarsılır.
İl topraklarının sularını Büyük Menderes Irmağı toplar. Taşıdığı alüvyonların birikmesiyle oluşan ovaya can veren bu ırmağın başlıca kollan Dandalaz Çayı, Akçay ve Çine Çayıdır. Çine Çayının kollarından biri üzerinde yapılanTopçam Barajı ile Akçay üzerinde kurulan Kemer Barajının ardında suların birikmesiyle birer yapay göl oluşmuştur. Aydın ili doğal göl açısından zengindir. Bu göllerin oluşumu Büyük Menderes Irmağı deltasının gelişimiyle ilgilidir. İlkçağda Latmos adıyla anılan bir körfeze dökülen bu ırmak taşıdığı alüvyonları yığarak geniş bir delta oluşturdu. Latmos Körfezinin ağız kesiminin tümüyle dolması sonucunda ortaya çıkan Bafa Gölünün(*) yanya yakın bölümü il sınırları içindedir. Delta oluşumu sırasında beliren öbür göller ise Arap Gölü ile kıyıdaki Karine Gölü de denen Dil Gölü ve Deringöl’dür.
İl kıyılarındaki en önemli çıkıntı, batı ucunda Dil Burnu bulunan Dilek Yarımadasıdır. Öbür önemli çıkıntılar ise Düzburun ve Tekağaç Burnudur. Kuşadası Körfezinin güney bölümü ile Güllük Körfezinin kuzey kesimindeki Akbük Limanı il sınırlan içinde kalır. İl kıyısı açığında birçok küçük ada vardır. Bunlardan en büyükleri Panayır Adası (0,44 kilometrekare), Toprak Adası (0,24 kilometrekare) ve Tavşan Adaşıdır (0,13 kilometrekare).
