Türk Hayyam’ı olarak da bilinen ve tam adı Azmizade Mustafa Haleti olan büyük Türk şairi hakkında bilgilerin yer aldığı yazımız.
Azmizade Mustafa Haleti (1570-1631 )
«Türk Hayyam’ı» diye tanınmış bir Türk şairidir. İstanbul’da doğdu. Babası şair ve bilgin Pîr Mehınet Azmî Efendi’dir (ölümü: 1582). Hâletî, medrese öğreniminin son kademesini Şeyhülislâm Hoca Sadettin Efen-di’den diploma alarak tamamladı. 21 yaşında müderris’, 1600’de Süleymarıiye müderrisi (bugünkü anlayışımıza göre crd. prof.) oldu. 1602’de meslek değiştirerek hâkimliğe girdi, Şam kadılığına atandı. Daha birçok yerlerde kadılık, Mısır’da genel vali vekilliği ettikten sonra, 1627’de Rumeli kazaskeri oldu. 1631’de İstanbul’da öldü, Sofular’daki konağının karşısında yaptırdığı mektebe gömüldü.
Hâleti, XVII. yüzyılın büyük şairlerindendir, hele rubaileri pek tanınmıştır; bundan dolayı kendisine, rubaileriyle ünlü Ömer Hayyam’dan ötürü, «Türk Hayyam’ı» denilir. Bilgin olarak de pek değerlidir; başta büyük şair Atâî olmak üzere pek çok öğrenci yetiştirmiştir. Ölümünde 4.000 cilt kitap bırakmıştır.
