Balina nasıl bir hayvandır? Balinaların özellikleri, türleri, yaşam koşulları, balinagiller hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
Balina (Lat. Balaena mysticetus)
Balinalar takımından boylan 18-30 m, ağırlıkları 80-150 ton arasında değişen, denizde yaşayan memeli hayvandır. Atlas Okyanusu ve Büyük Okyanus’un kuzeyinde ve tüm Kuzey Buz Denizi’ nden kutuplara kadar uzanan bir çevrede yaşarlar. Günümüzde hemen hemen yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadırlar. Ciltlerinde çizgiler yoktur. Renkleri koyu maviyle maviye çalan siyah arasında değişir. Çeneleri gri beyaz renkte lekeler, kuyruklarında ise düzgün biçimde olmayan gri beyaz bir bağ vardır. Bazı yerlerde seyrek olarak benekli ve fildişi renkli örnekler taşırlar.
Başı çok büyüktür ve tüm uzunluğunun beşte ikisini içerir. Dev gerçek balinagiller (bunlar Grönland balinası olarak da adlandırılır), yüzen geniş buzul parçalarının ortalarında yaşarlar. Çoğunlukla üç ya da dördü bir arada dolaşır. Kuzey balinası tehlike anında yavrusunu korumak için onu göğüs yüzgeciyle bastırıp derine iter ve yenide yukarı çıkarak motorlara saldırır. Yavru balina yaşadığı sürece kimse dişi balinayı yakalayamaz. Eski balıkçılar ergin balinaları yakalamak için bu yüzden önce gençleri öldürürlerdi. Gri balinaların çoğu kıyıya yakın yerlerde dolaşırlar. Çünkü güneş ışığının geçtiği, sığ ve sıcak bölgelerde balinaların kendilerinin ya da keselilerin beslendikleri küçük deniz hayvanları yaşar. Gri balinalar için kıyıda yaşamak, kuma değmek ve güneş ışınlarından yararlanmak bir gereksinmedir. Daha tüylüdürler. Kafaları dikkat çekecek kadar küçük olup 40 cm uzunluğundadır.
Kaynak: pixabay.com
Balinagiller; (Lat Cetáceo)
Omurgalı hayvanlardan Memeliler sınıfının Eteneliler alt sınıfının bir takımıdır. Çok derinlere dalabilen balina açık denizlerde yaşar. Kara etçiliğinden deniz memelisine dönüştüğü çağlardan bugüne kıllarını tüm olarak, üyelerini ise en küçük kemik artığına kadar yitirdi. Ön üyeleri yüzgeç biçimini, kuyruğu dev bir kürek biçimini aldı. Gövdesi giderek torpido biçimine dönüştü. İskeletleri sağlamlığını yitirdi. Kaburgalarının birçoğu göğüs kemiğiyle birleşti. Bu nedenle ciğerler çok genişledi, köprücük kemiği kayboldu. Kolunun üst ve alt kesimiyle eller yalnızca omuz ekleminde hareket eden tek bir yüzgeç biçimine dönüştü. Bazı balinalarda bir de sırt yüzgeci ortaya çıktı. Bu yönleriyle de balığa benzerler.
Atardamarın omuriliğin içinde gizlenmiş olması nedeniyle güçlü busu basıncından kan beyine iletilemez. Deri yağla kaplıdır. Yağ tabakasının kalınlığı yaklaşık 35 cm’dir. Bu yağ tabakası organizmaya gerekli 36°C’lik vücut sıcaklığım sağlar ve güçlü su basıncına karşı siper görevini yapar. Soluk borusu gırtlağa açılmayıp, tersine burun boşluğunun arka bölümüne doğru baca biçiminde uzanır. Böylece balinalar burunlarıyla soluk alamazlar ve güvenli bir biçimde soluk borusuna bir damla su bile kaçmaksızın suyun altında ağızlarını açabilirler. Burun delikleri amaca uygun olarak başın ucundadır. Kapanmış uzun delikler biçiminde daralarak dişli balinada tek bir soluk deliği olarak birleşir. Ayrıca burun boşlukları, balina soluk alıp verdiğinde tepe biçimindeki başı su yüzüne çıkarmaya gerek kalmayacak biçimde yükselir. Kulak kepçeleri hemen hemen yok olmuştur. Çok küçük olan kulak deliklerini, kulakların yok olmasından sonra geride kalan su geçirmez kapaklar kapar. Yine de kulak tümüyle işlevini yapar. Balina sağır ve dilsiz değildir.
Olağanüstü küçüklükte olan gözleri, ağız kenarlarına kadar kaymış olup doğrudan kulakların önünde durur. Göz mercekleri su basıncına karşı durabilmesi için koni biçimini almış olup göz kasları çok fazla kalınlaşmıştır. Saydam tabakanın ince bölümü su basıncının ölçülmesinde önemli rol oynar, çok fazla derinlerde algıları beyine iletir. Dişler de önemli değişikliklere uğramıştır. Bazı etçil türdeki dişli balinalarda dişler bir dişten en az üç diş oluşacak biçiminde 100, 150, 200 ve 250 dişle donanmıştır. Buna karşın deniz gergedanında dişler üst çenede yalnızca köşelerde iki diş kalacak kadar azalmıştır. Çok uzun savunma dişleri haline gelen bu dişlerden biri de daha sonra daha düzgün bir biçim almışsa da dev dişsiz balinalarda embriyoda oluşan dişlerin yerini nasırlaşmış damaklar alır.
Uzunlukları 40 cm ile 4 m arasında değişen bu damaklar yalnızca beslenme süzgeci olarak görev yaparlar. Çünkü dişsiz balinalar kibrit çöpünden büyük olmayan deniz hayvanlarıyla beslenirler. Tüm gövdesinin üçte birini kaplayan dev ağızlarıyla küçük hayvanları suyla birlikte yutarak dilleriyle damaklara doğru iterler. Sonra aldıkları suyu diş saçaklarındaki süzgeçten dışarıya püskürtürler. Suyla birlikte gelmiş olan küçük hayvanlar püsküllerde asılı kalır ve dil aracılığıyla gırtlağa itilir.
Kaynak: pixabay.com
Yapısı
Bu balinanın gırtlağı zayıf bir ringa balığının geçebileceği genişliktedir ve genişleyemez. Bir bölümünde ise çok büyük boyutlara ulaşır. Sudaki yaşama gösterilen uyumlardan biri de anüsün sağında ve solunda bulunan meme uçlarıyla sağlanır. Aynı biçimde, aç yavru balina dudaklarıyla bu meme uçlarından birini kavradığında koruma cebi ağzının çevresini sarar. Anne sütü yavrunun ağzına kas hareketleriyle akıtılır. Yavru balina süt içerken, anne balina yavrusunun soluk alabilmesi için tümüyle yana döner, yavrunun burun deliklerini suyun yüzeyine getirir.
Balina ayrıca ses ötesi dalgalarını yayabilir ve alabilir. Keseli hayvan sürülerinin yönünü saptayabilir ve gözleri görmeden de yüzebilir. Bu yetenekleriyle yakındaki düşmanlarından korunabilir. Beyaz balinalar ve yunusların gerçek bir ses duyulan vardır. Çağdaş sualtı mikrofonları bu balinaların çocuklar gibi ağladıklarını, kanarya gibi öttüklerini, maymunlar gibi vızıldadıklarını kanıtlar.
Balinalar bir kutuptan ötekine kadar tüm okyanuslarda ve bazı iç denizlerde yaşarlar. Türlerine göre çeşitlilik göstermelerine karşın genel görünümleri torpido biçimindedir. Balinalar dokuz familyalı iki alt takıma, 35 cinse ve 77 türe ayrılırlar. Aralarından en önemlileri şunlardır: a) Dişsiz balinalar: Gerçek balinagiller, gri balinalar, çatal kuyruklu balinagiller, b) Dişli balinalar: İspermeçte balinası, gagalı balinalar, küçük yüzgeçli yunusbalığıgiller, deniz gergedanı, beyaz balina ya da ak balina diye bilinen “Belupa”, yunusbalığıgiller.
