Bar Konfederasyonu nedir? Polonya’lı soyluların hem Katolik Kilisesinin ayrıcalıklarını korumak hem de Ruslara karşı kurduğu birlik hakkında bilgi.
Bar Konfederasyonu Nedir?
Bar Konfederasyonu, Lehçe barska konfederacja (1768-72), Polonyalı soylu ve aydınların, Katolik Kilisesi’nin ayrıcalıklarını korumak ve Rus saldırısına karşı Polonya’nın bağımsızlığını savunmak amacıyla kurduğu birlik. Giriştiği askeri mücadele, ülkede iç savaşı, dış müdahaleyi ve Polonya’nın ilk kez paylaşılmasını hızlandırmıştır.
Polonya yasama meclisi Sejm, Rusların zorlamasıyla iç reform tasarılarından vazgeçmiş, örneğin Protestanlar ve Ortodokslar gibi dinsel ayrılıkçılara eksiksiz siyasal haklar tanımış ve Polonya’yı Rus himayesi altına sokmuştu (Şubat 1768). Bunun üzerine Kamieniec piskoposu Adam Krasinski ile Jözef Pulaski ve Michal Krasinski, Podolya’daki küçük Bar Kalesi’nde, Rusya’ya ve Polonya kralı II. Stanislaw’a (August Poniatowski) karşı koymak amacıyla bir konfederasyon oluşturulmasına önayak oldular (29 Şubat 1768).
Kralın ordusu tarafından Bar’ı terk etmeye zorlanan konfederasyon kuvvetlerinin büyük bölümü, Sejm’in toplantısı sırasında Varşova’yı işgal eden Rus birliklerince ülkenin güneydoğu eyaletlerinde etkisiz hale getirildi (1768 yazı). Buna karşılık, konfederasyonu desteklemek üzere ülkenin bütün büyük kentlerinde ayaklanmalar baş gösterdi. Ignacy Malczewski, Prens Karol Radziwll ve Kazimierz Pulaski komutasındaki konfederasyon kuvvetleri, ayaklanmayı bütün ülkeye yaydılar. Bu arada Osmanlılardan ve Fransızlardan da destek gördüler. Osmanlı Devleti, 8 Ekim 1768’de Rusya’ya savaş açtı. Fransa ise konfederasyonu desteklemek amacıyla danışman ve birkaç askeri birlik gönderdi. 22 Ekim 1770’te Stanislaw’ın tahttan indirildiğini duyuran konfederasyon, Ruslara teslim olmayı reddetti. Ama Rusların art arda gelen askeri başarıları, General Aleksandr Vasilyeviç Suvorov’un Mayıs 1771’de Lanckorona yakınında konfederasyon ordusuna karşı kazandığı zaferle doruğuna ulaştı.
Bar Konfederasyonu, son askeri birliği de Czçstochowa’da yenilene değin (18 Ağustos 1772) yılmadan mücadeleyi sürdürdü. Ama ne Stanislaw’ı tahttan indirmeyi, ne de Polonya’daki Rus egemenliğine son vermeyi başarabildi. Bu arada askeri harekâtlar ülkenin yıkımına ve yönetimin zayıflamasına yol açtığından, Prusya’nın ve ardından Avusturya’nın, 17 Şubat ve 5 Ağustos 1772’de Polonya’yı paylaşmak amacıyla Rusya ile yaptıkları anlaşmalara karşı koyulamadı. Böylece Polonya, topraklarının yaklaşık üçte birini bu üç devlete bırakmak zorunda kaldı.
