Böbrek nakli nedir, neden ve nasıl yapılır? Böbrek nakli şartları, riskleri ve komplikasyonları nelerdir? Böbrek nakli hakkında bilgi.
BÖBREK NAKLİ
Böbrek nakli, yaşayan veya ölmüş bir donörden sağlıklı bir böbreği, böbrekleri artık düzgün şekilde çalışmayan bir kişiye yerleştirmek için yapılan cerrahi bir prosedürdür.
Böbrekler, omurganın her iki tarafında, göğüs kafesinin hemen altında bulunan fasulye şeklinde iki organdır. Her biri bir yumruk büyüklüğündedir. Başlıca işlevi, idrar üreterek atıkları, mineralleri ve sıvıları kandan filtrelemek ve uzaklaştırmaktır.
Böbrekleriniz bu filtreleme yeteneğini kaybettiğinde, vücudunuzda kan basıncınızı yükselten ve böbrek yetmezliğine (son dönem böbrek hastalığı) neden olabilecek zararlı sıvı ve atık seviyeleri birikir. Son dönem böbrek hastalığı, böbrekler normal çalışma yeteneğinin yaklaşık % 90’ını kaybettiğinde ortaya çıkar.
Böbrek Yetmezliğinin yaygın nedenleri arasında şunlar vardır:
Şeker hastalığı
Kronik, kontrolsüz yüksek tansiyon
Kronik glomerülonefrit – iltihap ve böbreklerinizdeki minik filtrelerin sonunda yara izi (glomeruli)
Polikistik böbrek hastalığı
Son dönem böbrek hastalığı olan kişilerin, hayatta kalmak için bir makine (diyaliz) veya bir böbrek nakli yoluyla kan dolaşımından atıklarının alınması gerekir.
Böbrek Nakli Türleri
Ölen-donörden böbrek nakli
Yaşayan donör böbrek nakli
Önleyici hasta böbrek nakli
Böbrek nakli ameliyatı sırasında donör böbrek alt karnınıza yerleştirilir. Yeni böbreğin kan damarları, bacaklarınızın birinin üzerinde, karnınızın alt kısmındaki kan damarlarına bağlıdır. Yeni böbreğin üreteri mesanenize bağlıdır. Komplikasyona neden olmadıkça, kendi böbrekleriniz yerinde kalır. Böbrek nakli ameliyatı genellikle yaklaşık üç ila dört saat sürer.
Böbrek Nakli Nasıl Yapılır?
Böbrek nakli böbrek yetmezliği olan kimsenin sürekli diyalize gidip gelmesi gerektiği düşünüldüğünde, tercih edilen bir tedavi yöntemidir. Böbrek nakli, daha iyi hissetmenize ve daha uzun yaşamanıza yardımcı olmak için kronik böbrek hastalığını veya böbrek yetmezliğini tedavi edebilir.
Diyalizle karşılaştırıldığında, böbrek naklinin avantajları şunlardır?
Daha iyi yaşam kalitesi
Düşük ölüm riski
Daha az diyet kısıtlamaları
Düşük tedavi maliyeti
Bazı insanlar, preemptif böbrek nakli olarak bilinen bir prosedür olan diyalize devam etmeden önce böbrek nakli yaptırmaktan da fayda görebilirler.
Ancak böbrek yetmezliği olan bazı insanlar için böbrek nakli diyalizden daha riskli olabilir.
Böbrek nakli için uygun olmanızı engelleyebilecek koşullar şunlardır:
İlerlemiş yaş
Şiddetli kalp hastalığı
Aktif veya yakın zamanda tedavi edilmiş kanser
Demans veya başka zihinsel hastalık
Alkol veya uyuşturucu kullanımı
Nakil sonrası gerekli ilaçları alma yeteneğini etkileyebilecek diğer faktörler
İki böbreğin yerini almak için bağışlanan bir böbrek yeterlidir ve bu da canlı donör böbrek naklini bir seçenek haline getirir.
Uyumlu bir canlı donör bulunmuyorsa, adınız vefat eden donörden böbrek almak için böbrek nakli bekleme listesine yerleştirilebilir. Bazı insanlar birkaç ay içinde eşleşir, bazıları birkaç yıl bekleyebilir.
Riskler
Böbrek nakli ileri böbrek hastalığı ve böbrek yetmezliğini tedavi edebilir, ancak bazı böbrek hastalığı formları nakil sonrası geri dönebilir.
Böbrek nakli ile bağlantılı sağlık riskleri arasında doğrudan ameliyatın kendisiyle ilişkili olanlar, donör organının reddedilmesi ve vücudunuzun bağışlanan böbreği reddetmesini önlemek için gereken ilaç kullanımının (reddetme veya immün baskılayıcılar) yan etkileri bulunur.
Böbrek naklinin sizin için uygun olup olmadığına karar vermek, dikkatli düşünmeyi ve ciddi risk ve faydaların değerlendirilmesini gerektiren kişisel bir karardır. Kararınızı arkadaşlarınız, aileniz ve diğer güvenilir danışmanlarla konuşun.
İşlemin komplikasyonları
Böbrek nakli ameliyatı aşağıdakiler de dahil olmak üzere önemli komplikasyon riski taşır:
Kan pıhtıları ve kanama
Böbreği mesaneye bağlayan tüpün (üreter) sızması veya tıkanması
enfeksiyon
Bağışlanan böbreğin başarısızlığı veya reddedilmesi
Bağışlanan böbrekle bulaşabilen bir enfeksiyon veya kanser
Ölüm, kalp krizi ve inme
Kullanılan ilaçların ilaç yan etkileri
Böbrek naklinden sonra vücudunuzun donör böbreğini reddetmesini önlemeye yardımcı olmak için ilaç alacaksınız.
Bu ilaçlar aşağıdakiler dahil çeşitli yan etkilere neden olabilir:
Kemik incelmesi (osteoporoz) ve kemik hasarı (osteonekroz)
Şeker hastalığı
Aşırı kıllanma veya saç dökülmesi
Yüksek tansiyon
Yüksek kolestorol
Diğer yan etkiler şunları içerebilir:
Kanser, özellikle cilt kanseri ve lenfoma riskinde artış
enfeksiyon
Şişlik (ödem)
Kilo almak
Akne
Bağışlanan bir böbreğin sizin için uygun olup olmadığını belirleyen testler şunları içerir:
Kan Uyumu. Kan grubu ile uyuşan veya kendinizle uyumlu bir donörden böbrek almanız tercih edilir. Kan grubu ile uyumlu olmayan nakil de mümkündür, ancak organ reddi riskini azaltmak için nakli öncesi ve sonrasında ek tıbbi tedavi gerektirir.
Doku Uyumu. Kan grubunuz uyumlu ise, bir sonraki adım, insan lökosit antijeni (HLA) tiplemesi adı verilen bir doku uyum testidir. Bu test, nakledilen böbreğin uzun süre devam etme olasılığını artıran genetik markerleri karşılaştırır. İyi bir eşleşme, vücudunuzun organı reddetme olasılığının düşük olduğu anlamına gelir.
Çapraz eşleşme. Üçüncü ve son eşleştirme testi, kanınızın küçük bir örneğinin laboratuardaki donör kanla karıştırılmasını içerir. Test, kanınızdaki antikorların donörün kanındaki spesifik antijenlere karşı reaksiyona girip girmeyeceğini belirler. Olumsuz bir çarpışma, uyumlu olduklarını ve vücudunuzun donör böbreğini reddetme ihtimalinin yüksek olmadığı anlamına gelir. Pozitif çapraz eşzamanlı böbrek nakli de mümkündür ancak nakilden önce ve sonra antikorların donör organa reaksiyon gösterme riskini azaltmak için ek tıbbi tedavi gerektirir.
Nakil ekibinizin sizin için en uygun donör böbreğini bulmayı göz önünde bulundurabileceği ek faktörler arasında eşleştirme yaşı, böbrek büyüklüğü ve enfeksiyon maruziyeti sayılabilir.
Sonuçlar
Başarılı bir böbrek naklinden sonra, yeni böbreğiniz kanınızı süzer ve artık diyaliz gerekmez.
Vücudunuzun donör böbreğini reddetmesini önlemek için bağışıklık sisteminizi baskılayacak ilaçlara ihtiyacınız olacaktır. Bu reddetme önleyici ilaçlar vücudunuzu enfeksiyona karşı daha savunmasız hale getirdiğinden, doktorunuz ayrıca antibakteriyel, antiviral ve antifungal ilaçlar da önerebilir.
Tüm ilaçlarınızı doktorunuzun önerdiği gibi almanız önemlidir. Eğer ilaçlarınızı kısa bir süre için bile atlarsanız, vücudunuz yeni böbreğinizi reddedebilir. İlaçlarınızı almanızı önleyen yan etkileri varsa, derhal doktorunuza başvurun.
KAYNAK 2
Böbrek Nakli
Böbrek nakli son dönemlerde böbrek yetersizliğinin en başarılı tedavi şeklidir. Böbrek nakli için gereken böbrek kadavradan (ölü) veya canlı vericiden sağlanabilir.
Böbrek naklinde diyaliz tedavilerinde olduğu gibi böbrek fonksiyonlarından bazıları değil tamamı yerine getirilir. Bu da hastanın yaşamını kolaylaştırmaktadır. İnsan dışında başka bir canlıdan böbreğin alınıp naklinin gerçekleşmesi belki 2020’li yıllarda mümkün olabilir.
Böbrek naklinde alıcı ile verici arasında A-B-0 kan grubu sisteminde uyum olmalıdır. Uyum kuralları kan naklindeki gibidir. (O grubu genel verici AB grubu genel alıcı) O kan grubuna sahip kişiler herkese kan verebilir. AB kan grubuna sahip kişiler ise herkesten kan alabilir. Rh sisteminin ise bir önemi yoktur.
Organ nakillerinde doku benzerliği, protein benzerliği belli bir değerin üzerinde değilse nakil başarısızlıkla sonuçlanır. Böyle bir uyumsuzluk varsa alıcının vücudu böbreği reddeder.
İnsanlarda böbrek naklinin dışında kornea kalp, akciğer, karaciğer, kemik iliği nakli de yapılabilmektedir.
Türk Nefroloji Derneğinin verilerine göre bugüne kadar 4000 böbrek nakli yapılmıştır. 1998 yılında 382 böbrek nakli yapılmıştır, ancak bunun ne yazık ki 1/3’ü kadavradan sağlanmıştır. Ülkemizde organ bağışı henüz istenilen seviyeye ulaşamamıştır. Organ bağışı ile bir hayatın kurtarılacağını unutmamalı ve bu konuda daha duyarlı olmalıyız.
