Boynuz ne demektir? Hangi hayvanların boynuzları bulunur ve bu boynuzlar ne işe yarar? Boynuzların özellikleri hakkında bilgi.
Kaynak : pixabay.com
Boynuz; bazı hayvanların başında bulunan, tırnaksı bir maddeden oluşmuş, uzun kıvrık ya da çatallı çıkıntılar. Büyük çoğunlukla çift taraflı olup savunma ve saldırı aracı olarak kullanılırlar. Ayrıca erkek hayvanlar için ikinci bir cinsiyet özelliği olarak da kabul edilirler. Boynuzlugillerden koyun, keçi, sığır ve antilopların boynuzları keratinden; Geyikgillerin boynuzları ise kemikten oluşur. Ayrıca Giraf fidae ve Çifttırnaklılar takımından gevişgetirenlerde de boynuz vardır. Gergedan ailesinden bazı tek tırnaklılarda da boynuz görülür.
Boynuzlugillerde kemik yapısında bir maddeden gelişen boynuzun, içi boştur ve kökleri kafatasından kaynaklanır. Hemen hemen hepsinde, her iki cinsiyette de bulunurlarsa da “nine” cinsinde yalnızca erkeğin boynuzu vardır. Yine tek bir türde (tetracerus quadricornis) dört boynuz görülür. Ötekilerin tümünde iki boynuz vardır. Boynuzlugiller familyasından birçok hayvanda boynuzlar kıvrılıp büklümler almışlardır. Geyikgiller her yıl düşen ve yerine yenileri çıkan kemikten yapılmış “antler” adı verilen dallı boynuzlar taşırlar. Bir kemik kütükten oluşan bu boynuzlar, gelişim sırasında çok yumuşak olup ince bir damar kitlesiyle kaplanırlar. Yeni antlerler tam anlamıyla geliştiklerinde, kökü, coronet (taç) adlı kalın bir kemik halkası gelişir ve daha sonra hayvan tarafından atılacak olan “kadife” adlı ince damar kitlesinin fazla kanını keser, Geyikgillerde boynuzlar rengeyiği dışında yalnızca erkek hayvana özgüdür ve sayısı hiçbir zaman bir çifti aşamaz.
Zürafagillerin de kemikten boynuzları varsa da çeşitli türlerde yalnızca bir tanedir. Doğumları sırasında kıkırdaktan bir oluşum biçiminde olan boynuzlar, kısa sürede kemikten, içi boş boynuzlara dönüşürler. Bunlar önce kafatasından ayrıyken daha sonra birleşirler. Boynuzlar hiç düşmeyerek yaşamları boyunca gelişimlerini sürdürürler. Zürafanın dişisi olsun erkeği olsun 2 ya da 4 boynuz taşıyabilir. Bazen de gözlerin arasında bir küçük çıkıntı gelişerek zürafaya “5 boynuzlu hayvan” adının verilmesine neden olur. Bu ailenin yaşayan bir başka örneği olan okapide saçlarla kaplı iki çok kısa boynuz vardır. Gözlerin arasında yer alan bu boynuzlar, zürafanın tersine yalnızca erkek hayvanda bulunurlar.
Gergedan boynuzları oldukça değişiktir. Alından ya da burnun biraz üzerinden çıkarlar ve çok sertleşmiş, birleşmiş saç kümelerinden oluşurlar. Kafatası kemikleriyle çok sıkı bir bağlantıları yoktur. Bazı türlerde yalnız bir boynuz vardır. Bir bölümünde ise biri ötekinin ardından iki boynuz bulunur. Gergedan dışında tek boynuzlu hayvan bulunmadığından yola çıkarak destandaki “tek boynuzlu hayvan”ın gergedan olduğu sanılır.
Boynuz sözcüğü çeşitli omurgasız hayvanların başından çıkan uzantılar (sümüklüböceğin göz sapı, kınkanatlıların ve çekirgelerin antenleri gibi) için de kullanılır. Boynuzlu rükan böceğinin boynuzları çenedir, goliath ve gergedan kınkanatlıları gibi öteki türlerde ise başın gözakının uzantılarıdır.
