Cumhuriyetin ilanından sonra çağdaş üniversitelerin kurulması yolunda atılan adımlar ve ilk açılan üniversiteler hakkında bilgi.
Çağdaş Üniversite Yolunda Adımlar
Cumhuriyetin ilanından sonra eğitim alanında önemli adımlar atılmıştır. 1924 yılında kabul edilen Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile öğretim birliği sağlanmış, medreselerin kapatılması ile de eğitimdeki İkilik sonra erdirilmiştir. M. Kemal, Osmanlı zamanında kurulan Darülfünunun çağın gereklerine göre yeniden düzenlenmesi amacıyla İsviçreli bilim insanı Malche’den ayrıntılı bir rapor hazırlamasını istemiştir.
Malche, hazırladığı raporunda şu önerilerde bulunmuştur:
– Üniversitelerin gelişmesi için öncelikle dil derslerine ağırlık verilmeli.
– Öğretim üyelerinin bilimsel seviyeleri yükseltilmeli.
– Bilimsel araştırmalara ağırlık verilmeli.
Advertisement– Spor tesisleri, pansiyon ve yemekhaneler yapılmalı. Öğrenci alımında sınav yapılmalı
– Kongre ve konferanslar düzenlenerek eğitim desteklenmeli.
Atatürk 1 Kasım 1933’te mecliste, üniversite reformlarını açıklamış, bu doğrultuda Darülfünun yerine modern eğitime uygun olan İstanbul Üniversitesi açılmıştı. Üniversite reformunun amacı, araştıran, tahlil eden, değerlendiren ve rehber edinen bir üniversite kurmaktı. “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.” ilkesini uygulamak üzere kurulan İstanbul Üniversitesinde tıp, hukuk, fen ve edebiyat fakültesi ve sekiz enstitü bulunuyordu. Üniversite milliyetçilik ve inkılapçılık esaslarına göre öğretim yapaçgıktı.
Yurt dışından getirilen öğretim üyeleri ile de modern ve bilimsel eğitim başlatıldı. İstanbul Üniversitesi kendinden sonra açılacak üniversitelere örnek oldu.
İstanbul Üniversitesi, yurt dışından getirilen öğretim üyeleri İle kadro açısından güçlendirilerek akademik geleneklerin oluşmasında, ders kitaplarının hazırlanmasında, özellikle geleceğin Türk bilim insanlarının yetişmesinde etkili olmuştur. Derslerde deney, gözlem ve uygulamalara ağırlık verilmiştir. Ayrıca üniversite, halk konferansları ve üniversite haftaları düzenleyerek halka açılmıştır. Gazi Mustafa Kemal 1 Kasım 1933’te TBMM’yi açış konuşmasında devletin üniversite reformu konusundaki kararlılığını şöyle dile getirmiştir.
Mustafa Kemal Atatürk’ün temel hedefi Türkiye’yi medeni dünyanın önemli bir parçası hâline getirmekti. Bu da ancak bilimsel ve teknolojik gelişmeleri takip etmekle olabilirdi.
Üniversitede ilkleri
***Yüksekokul olarak Ankara Hukuk Mektebi sonra kurulan ilk okuldur).
***Fakülte olarak Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi kuruldu (1933).
*** Üniversite olarak İstanbul Üniversitesi kuruldu (1933).
*** Yüksek Ziraat Enstitüsü, Güzel Sanatlar Akademisi ve Devlet Konservatuvarı açıldı (1934).
İstanbul Üniversitesiyle ilgili olarak 1934 yılında yayımlanan yönetmeliğe göre, tıp, hukuk, edebiyat ve fen fakültelerinden oluşan üniversite, araştırma yapmak, milli kültür ve yüksek bilgiyi genişletmek, yaymaya çalışmak, ülke hizmeti ve işleri için ergin ve olgun elemanlar yetişmesine yardımcı olmak görevi ile yükümlü kılınmıştır.
Yeni üniversitenin kurulması ile gelen yenilikler ise şöyle sıralanmıştır:
1. Atatürk devrimlerini benimseyen yeni Kuşakları eğitmek ve çağdaş uygarlık düzeyine yükseltmek için yüksek düzeyde insan gücü yetiştirmek.
2. Üniversiteyi köhne düşünce ve inançlardan kurtarmak
3. Darülfünuna göre daha etkin bir işleyiş ve bilimsel çalışma sağlamak, daha yeterli bir araştırma ve öğretim ortamı yaratmak, daha etkili bir denetleme getirmek
