Çanakkale Deniz ve Kara Savaşları Hakkında Genel Bilgiler

0
Advertisement

Çanakkale Savaşları ne zaman gerçekleşmiştir? Çanakkale Savaşları neden olmuştur? Deniz ve kara Çanakkale Savaşları nedenleri ve sonuçları ile ilgili bilgi.

Çanakkale Şehitlerine

Çanakkale Savaşı Hakkında Bilgi

1914’de patlak veren I. Cihan Savaşı Osmanlı Devleti’nin de katılmış olduğu bir büyük ölüm-kalım savaşı olmuştur. Müttefikleri olan Alman ve Avusturya-Macaristan imparatorlukları yanında bu kanlı mücadeleye girişen Osmanlı Devleti, savaşın çıkışıyla beraber pek çok cephelerde düşmanları olan Ruslar ve Ermeniler, İngiliz, Fransızlar ve bunların safında yer alan Araplar ve Yunanlılarla, imparatorluğun her tarafında, gerek Doğu Anadolu’da gerekse Irak, Suriye, Filistin ve Arabistan’da Süveyş Kanalına (hatta Galiçya’ya) kadar uzanan geniş cephelerde karşı karşıya gelmiştir.

Osmanlı Devleti’nin savaşa katılması, İngiltere-Fransa ve Rusya için Boğazlar’ın hayatı önemini tekrar gündeme getirmişti. Çanakkale Boğazı’nın zorlanarak geçilmesi, dolayısıyla

1) İstanbul’un ele geçirilmesi ve böylece Osmanlı Devleti’nin daha savaşın başında saf dışı edilmesi neticesini verecek ve bu sonuçla özellikle,
2) Silah ve her türlü mühimmat ve malzeme sıkıntısı çekmekte, içte de sosyal karışıklıklarla çalkalanmakta olan Çarlık Rusya’nın desteklenmesi ve savaşı başarı ile sürdürebilmesi gerçekleştirilmiş olacaktı. Osmanlı Devleti’nin savaş dışı bırakılması,
3) Balkanlar’da -Bulgaristan gibi- henüz Almanya safında savaşa katılmamış olan devletler için de caydırıcı bir etki yapacaktı.

Bu fikirlerle olgunlaşan Boğazlara saldırılması fikri Osmanlı İmparatorluğunun tamamen parçalanması hakkında yapılan planlar ve pazarlıklarla yakından ilgilidir. Buna göre İstanbul dahil olmak üzere, İstanbul ve Çanakkale Boğazları ile çevre bölgesinin genel savaşın zaferle bitirilmesi üzerine Rusya’ya bırakılması, İngiltere ve Fransa tarafından kabul edilmiş bulunuyordu. (Mart-Nisan 1915.)

Advertisement

Bu şartlar altında başlayan Çanakkale Savaşları, 1) Deniz savaşları ve 2) kara savaşları olmak üzere iki safhada ceryan etmiştir.

Çanakkale Savaşı esnasında Mustafa Kemal

Çanakkale Savaşı esnasında Mustafa Kemal

1) Deniz Savaşları:

Şubat 1915’de İngiliz ve Fransız gemilerinden oluşan, içlerinde 12 büyük zırhlının ve irili-ufaklı pek çok savaş ve nakliye gemilerinin yer aldığı muazzam bir donanma Çanakkale Boğazı önlerine geldiğinde, Çanakkale Boğazı askeri yönden iyi bir şekilde silahlandırılamamış bir vaziyetteydi ve askeri tahkimatına acilen devam edilmekteydi. Bu sebepten müttefikler Çanakkale’yi kolayca geçebileceklerin ummaktaydılar. Müttefik donanmasının ilk hücumu 19 Şubat’ta gerçekleşti. Yedi saat süren karşılıklı top atışları neticesinde, düşman donanmasının bazı büyük gemileri isabet aldı. Başarısız geçen bu ilk saldırı 25 Şubat’ta daha korkunç bir şekilde tekrarlandı ve Boğaz savunmasının susturulması amacını güden bu saldırıları 2,5, 7-12 Mart günleri de bütün şiddetiyle devam etti. Müttefik kumandanları, günlerce sürdürdükleri bu saldırı ve ağır bombardıman neticesinde Türk toplarının tahrip edildiği, mayın arama-tarama gemilerinin geçiş yollarını temizlediklerini ve Türk savunmasının da böylece artık genel bir saldırıya asla dayanamayacağı görüşünde birleşerek, 18 Mart’ta “Genel Hücuma” geçilmesine karar verdiler.

Mustafa Kemal Çanakkale Savaşında

Genel bir hücumla Boğazı zorlayarak geçmek girişimine 18 büyük zırhlı, pek çok muhrib, denizaltılar ile başlandığında, düşmanın ateş ve ölüm kusan toplarının sayısı beş yüzü aşmaktaydı. Bu muazzam filo, bütün bir gün süren bir savaş sonunda, Türk’ün vatanını korumak uğrunda gösterdiği olağanüstü özveri ve kahramanca savunması karşısında ağır kayıplar vererek geriye çekilmek zorunda kaldı ve mağlubiyeti kabul etti. Bu hücum sırasında bir Fransız ve iki İngiliz zırhlısı batırılmış, bir o kadarı da ağır hasara uğratılarak savaş dışı edilmiş idi. Neticede düşman boğaza soktuğu üstün kuvvetlerinin yaklaşık yarısını kaybetmiştir. Bu savaşta Türk kuvvetleri düşmana ancak 150 topla karşılık verebilmişlerdir. Deniz yolu ile Boğazı geçemeyeceklerini anlayan müttefikler, planlarını gerçekleştirebilmek için, bu sefer de karadan saldırıya geçilmesine karar verdiler ve 25 Nisan 1915’de kara savaşlarını başlattılar.

2) Kara Savaşları:

Çanakkale savaşlarının en kanlı mücadeleleri kara savaşlarında meydana gelmiştir. Savaşlar, Boğazın Rumeli giriş köşesi olan Seddülbahir çıkıntısı ile Gelibolu Yarımadası’nın Ege Denizi’ne bakan güney sahillerinde yer alan avuç içi kadar denilebilecek çok dar bir yerde. Yüzbinlerce insanın kucak kucağa, boğaz boğaza boğuşmaları ve “gırtlaklaşmaları” halinde geçti. Bu daracık sahada, bir günde 10-20 bin askerin karşılıklı olarak öldüğü, düşman ve Türk tarafının ölü, yaralı ve kayıbı karşılıklı olarak, yaklaşık 200 binerden 400 bin kadar insanı feda ettikleri, tarihin gördüğü en kanlı savaşlardan biri yaşanmıştır.

Kara savaşları, o sıralarda 34 yaşında olan Albay Mustafa Kemal’in, büyük bir kumadan olarak kendisini gösterdiği, zaferin kazanılmasında en büyük payı olan bir büyük kahraman ve kumandan olarak yüceldiği ve bu zaferinden ötürü Paşalığa yükseldiği bir savaş olmuştur. Cephe Grubu Kumandanı olarak Anafartalar’da, Arıburnu’nda, Ağıldere’de, Conkbayırı’nda düşmanı ağır kayıplara uğratarak yerinden kımıldatmayan ve ilerlemesine engel olan, Mustafa Kemal’in üstün kumanda yeteneği ile on binlerce Türk şehidinin kahramanlıklarından başka bir şey değildir.

Advertisement

Çanakkale kara savaşları yalnız devleti ve İstanbul’u kurtaran büyük bir zaferle sona ermemiştir. Bu savaşlar, üstün kumandanlık vasıfları ile sivrilen Mustafa Kemal’i, I. Dünya Savaşı sonunda düşman işgaline uğrayan aziz vatanımızın kurtarıcısı ve Milli Mücadele’nin emsalsiz önderi olarak da ortaya çıkartmıştır.


Leave A Reply