Canlılar ile cansızlar arasındaki farklar ve bu farkların maddeler haline açıklaması
Hareket. — Bütün canlılar, dışarıdan herhangi bir yardım görmeden, hareket edebilirler. Bu, onları cansız maddelerden ayıran en büyük özelliktir. Suyun akışı, bir motorun çalışması da harekettir ama, bu hareket dışarıdan bir güçle sağlanmıştır. Canlılar ise, dışarının etkisi olmadan da hareket edebilirler.
Beslenme. — Bütün canlılar beslenirler. Kimisi çiğneyerek, yutarak, emerek, kimisi de vücudunu kaplayan doku sayesinde besinini alır. Yeşil bitkiler ise, madenlerin, suyun, azotun, gazların yardımıyla, kendi besinlerini kendileri yaparlar. Cansızlarda ise, beslenme söz konusu değildir.
Büyüme. — Canlıların en büyük özelliklerinden biri de büyümeleridir. Canlılar, vücutlarına yeni yeni bölümler ekleyerek, sürekli büyürler. Çocuk büyürken yeni dişler çıkarır; bir yerimiz kesilince, zamanla yara kendiliğinden kapanır. Ağaçların, çalıların yaralanan yerleri hemen bir kabukla kaplanır. Yengeçlerin kopan bacakları, kertenkelelerin kopan kuyrukları yerine yenisi çıkar.
Üreme. — Canlılar, kendilerine benzeyen yeni yeni canlılar meydana getirerek ürerler. En küçük canlılar bile bölünerek çoğalırlar. Cansızlarda ise üreme yoktur.
Uyanıklık. — Bütün canlılar, içinde bulundukları çevrenin koşullarına u-yarlar. Yeşil bitkiler güneşe döner; mikroplar kendilerine bir şey dokununca tostoparlak olurlar. İnsanlar, ışık vurunca, gözlerini kapar, ya da kırpıştırırlar.
Çıkarma. — Canlılar artık kullanılmaz hale gelen maddeleri vücutlarından dışarı çıkarırlar. Bu maddelerin çoğu besin artıklarıdır. Canlı bu işe yaramaz maddeleri dışarı çıkaramazsa yaşayamaz.
Cansız maddelerde canlılara özgü özelliklerin kesinlikle hiçbiri yoktur.
