Ceviz nasıl bir bitkidir? Ceviz bitkisinin özellikleri, yetiştirilmesi, faydaları, kullanılması, türleri hakkında bilgi.
Ceviz Bitkisi Hakkında Bilgi
Ceviz; (Lat. Juglans). Cevizgiller familyasından, ılımlı iklimlerde yetişen 15 türü bulunan bitki cinsi; ağacının sert kabuklu meyvesi de aynı adla anılır. Kışın yaprağını döken boylu ağaç ya da ağaççık halinde odunsu bitkilerdir. Gövdeleri genç yaşlarda açık kül renginde, ince ve düzgün, yaşlılarda kalın ve çatlak kabukludur Genç sürgünlerinin özü bölmeli, tomurcuklar az sayıda pullarla örtülüdür. Tek tüysü yaprakları güzel kokuludur. Kenarları düz ya da ince dişli olan yaprakçıkları, karşılıklı olarak dizilmiştir. Çiçekleri bir cinslidir.
Yan durumlu olan erkek çiçekleri son yılın sürgünlerinden aşağı sarkar. Etamin sayısı 8-40 arasında değişir. Dişi çiçekler terminal durumlu, birkaç çiçekli kurullar oluşturur. Sonbaharda olgunlaşan büyük çekirdekli sulu meyvenin içi 2-4 gözlüdür. Tohum 2-4 loplu olup birbirlerinden ince bir zarla ayrılır, çenekler hipogeniktir. Tohumla yetiştirilirler. Çok değerli odunu ve lezzetli meyveleri nedeniyle uzun zaman önce kültüre alınmıştır. Cevizin içinden tazeyken meyve olarak ve yağı çıkartılarak yararlanılır. Durdukça acılaşan meyvesi ve yağı Juglon adlı maddeyi taşır; kabız kesici, kan temizleyici olarak kullanılır; meyvesinin kabuğundan yün boyacılığında yararlanılır.
Ceviz
Yirmi yaşına kadar zaman zaman meyve veren ağacı, altmış yaşına ulaşınca en verimli olduğu döneme girer. Olgunlaşan meyvenin yeşil kabuğu çatlayarak yarılır. Eylül ayında kabuğu iyice sertleşen ceviz kuruduktan sonra bir süre suda bırakılarak içinin şişmesi ve zarının kolayca soyulması sağlanır. Çok lezzetli olan meyvesinin en körpe zamanı olan haziran ve temmuzda reçeli yapılır.
Yağı, kış gelmeden ayıklanıp kurutulduktan sonra dibekte dövülerek elde edilen hamurunun ısıtılıp bez torbalara doldurularak preste sıkılmasıyla çıkarılır. Elde edilen bu ilk yağ, en temiz olanıdır. Daha sonraki işlemlerle sağlanan ikinci ve üçüncü el yağlardan sabunculuk ve boyacılıkta; posasından da hayvan yemi olarak yararlanılır. Ceviz ağacı eski çağlardan bu yana marangozlukta önemli bir yere sahiptir. Kolay işlenebilen, cilayı çabuk benimseyen özelliği ve sağlam, güzel görünüşüyle, bardak, çanak yapımından mobilyacılığa her türlü ağaç işinde kullanılabilen ekonomik değeri yüksek bir ağaç türüdür.
Kaynak: pixabay.com
Dünyanın çeşitli bölgelerinde doğal olarak yetişen birçok türü vardır.
Adi ceviz, yeşil kabuklu, küre biçimindeki meyvesi 3-4 cm boyundadır. İçi koyu, dış açık renkli ağır bir odunu vardır. Türkiye’nin hemen her yöresinde yetişir. Boz ceviz, Kuzey Amerika ve Kanada’da doğal olarak yetişir. Kara ceviz 40-50 m boylanabilen, kalın dallı, geniş yuvarlak tepeli bir orman ve park ağacıdır. Anavatanı Kuzey Amerika ve Güney Kanada olan boz ceviz, öteki ceviz türleri içinde odunu en değerli olanıdır. Sonbaharda yaprakları dökülmeden önce sarı bir renk alır. Bu özelliği nedeniyle süs ağacı olarak yararlanılır. İçini kabuğundan ayırmak çok güç olduğundan meyvesinden yararlanılmaz.
Cevizgiller, (Lat. Juglandeceae).
İkiçenekliler sınıfının, Cevizler takımına bağlı, 70 türü bulunan bitki familyası. Genellikle Kuzey Yarıküre’nin ılıman bölgelerinde yetişen, büyük çoğunluğu boylu ağaç halinde, kışın yaprağım döken odunsu bitkilerdir. Tomurcuklar, bazı türlerinde pullarla örtülü, kimi türlerinde ise çıplaktır. Tüysü yapraklarında içerisi aromatik madde dolu bezeler vardır ve sürgünlere dizilişleri almaçlıdır. Çiçeklenme yapraklanmayla birlikte ya da sonra olur. Yan durumlu olan erkek çiçekler genellikle aşağıya sarkan zengin kurullar oluşturur. Kısa filamentli, 20-40 etamini bulunur. Terminal (uç) durumlu dişi çiçekleriyse ya tek tek ya da salkım durumundadır. Çiçek çevresi dikkati çekmeyecek kadar küçüktür ve alt durumlu yumurtalık 2, ender olarak da 3 tohum zarfından (karpel) oluşmuştur. Meyve çekirdekli, sulu olup, çok büyük olan tohumlarında yağlı çenekler vardır.
