Çimento nedir? İnşaatların temel maddesi çimento nasıl elde edilir, özellikleri, üretimi, çeşitleri, çimento hakkında bilgi.
Çimento; killi kalkerleri özel fırınlarda pişirip ezmekle elde edilen, çamuru çabuk katılaşıp sertleşen ve yapılarda harç olarak kullanılan külrengi ya da beyaz tozdur. Elde ediliş yöntemlerine ve kullanım amaçlarına göre çeşitli çimento, türleri vardır:
Portland çimentosu:
İlk kez 1824’te İngiltere’de tuğlacı Aspdin tarafından elde edildi ve İrlanda’da Portland yakınlarında çıkarılan bir kireçtaşına benzediğinden bu ad verilmiştir. Başlıca bileşenleri, kalsiyum aluminat ve kalsiyum silikatlardır.
Portland Çimento
Çimentonun katılaşması kesin olarak açıklanamamış olmakla birlikte genel olarak kalsiyum aluminat ve silikatların su olarak hidrate duruma geçmesinden kaynaklanır. Katılaşma ve sertleşme sırasında oldukça büyük bir ısı açığa çıkar. Bu ısı kimi durumlarda zararlı olur. Portland çimentosu elde edilmesinde hammadde olarak kalsiyum karbonat ya da kalsiyum oksit içeren kireçtaşı, tebeşir, yüksek fırın dışığı, bazı deniz hayvancıklarının kabukları gibi maddelerle aluminyum silikat içeren kil, şist vb kullanılır. Çimento bileşimine yakın bileşimde olan birtakım kayalar da doğrudan çimento üretiminde kullanılır.
Hammadde karışımının hazırlanması için iki yöntem vardır. Yaş yöntem daha çok suyla kolayca ufalanabilen tebeşir ve kil gibi hammaddelerin kullanılması durumunda uygulanır. İnce toz halindeki maddeler % 60-80 su katılarak çamur haline getirilir ve karıştırıcılı havuzlarda istenilen bileşimde homojen bir karışım oluşturduktan sonra % 30-40 nem içerecek biçimde kurutulur. Bu yöntem günümüzde önemini yitirmiştir. Kuru yöntemde sert hammaddeler özel kırıcılarda kırılır, sıcak yanma gazlarıyla ısıtılan kurutucularda kurutulur ve uygun oranlarda karıştırılıp yeniden öğütülür. Hazırlanan hammadde karışımları döner fırınlarda pişirilir.
Çimento Fabrikası
Beyaz Portland çimentosu
Çok saf kireçtaşı ve kil kullanılarak hazırlanır. Beyaz çimento genellikle iç ve dış sıvalarda kullanılır. Beyaz çimentonun çeşitli pigmentlerle birlikte öğütülmesiyle renkli çimentolar hazırlanır. Klinkere % 2.5-3 oranında alçıtaşı katılıp daha ince öğütülerek Süper Portland çimentosu elde edilir. Klinkere puzzolan (volkanik sünger taşı, santorin toprağı, tras, diatome toprağı gibi silisli maddeler) katılıp öğütülerek puzzolan çimentosu hazırlanır. Yüksek fırın dışığı çimentoya benzer bir yapıdadır. Fırında çıkan düşük hızla soğutulur ve Portland çimentosuyla belirli oranlarda (genellikle % 10-85) karıştırılarak “cüruf (dışık) çimentosu” elde edilir. Bunların yanında demir filizi çimentoları, boksit çimentoları ve alümin çimentoları gibi çeşitli çimento türleri de vardır.
Beyaz Portland çimentosu çok saf kireçtaşı ve kil kullanılarak hazırlanır. Beyaz çimento genellikle iç ve dış sıvalarda kullanılır. Mimarlık süslemeleri açısından önemli bir öğe olarak değerlidir.
Dünyanın önde gelen çimento üreticileri: Çin Halk Cumhuriyeti, eski SSCB ülkeleri, Japonya, ABD, Hindistan, İtalya, Güney Kore, Almanya, İspanya, Fransa, Brezilya, Türkiye (dünya üretimindeki payı % 2.16).
İnşaatların vazgeçilmezi çimento torbaları
Türkiye’de çimento:
Türkiye’deki ilk çimento fabrikası 1911’de Danca’da kuruldu. Cumhuriyet döneminde 1926′ da Ankara, 1929’da İstanbul Kartal, 1932′ de İstanbul Zeytinburnu, 1943’te Sivas fabrikalarının açılmasıyla 1950′ deki toplam üretim 350 bin ton olarak gerçekleşti. 1960’tan sonra planlı üretime geçilmesi üzerine 1986’da toplam 20 milyon tona ulaşıldı. 1997’de 30 milyon tona yaklaşmıştır.
