Çölleşmenin canlılar ve ekosistemler üzerindeki etkileri nelerdir? Çölleşme canlıları dolaylı ve dolaysız olarak nasıl etkiler?
Çölleşmenin Canlılara Etkileri
Çölleşme, kereste elde etmek, tarımsal alan elde etmek ya da kentsel gelişim için ormanların yok edilmesiyle oluşur. Büyük küresel kentleşme ve tarımsal kalkınmanın bir sonucu olarak, ormansızlaşma, iklim değişikliğine katkıda bulunan önemli bir faktördür. Çölleşme sadece yakınlardaki ekosistemleri değil, aynı zamanda etkileşim halindeki organizmaların topluluklarını ve çevrelerini de değiştirmektedir.
Biyoçeşitlilik
Biyoçeşitlilik, belirli bir ekosistemdeki türlerin sayısıdır. Farklı türler farklı yiyecekler yedikleri ve farklı yaşam alanlarında yaşadıklarından, bitki örtüsündeki çeşitlilik, daha geniş hayvan türünün bir bölgede yaşamasını mümkün kılabilir. Ormanların, yok edilmesiyle veya tarım alanına dönüştürülmesiyle o bölgede yaşayan yaban hayatın devam etmesi mümkün olmaz. Yaşam alanları ellerinden alınan canlıların nesillerinin tükenmesi kaçınılmazdır. Birçok ilacın yapımında kullanılan bitkiler de ormanlardan elde edilir. Biyoçeşitliliğin yok edilmesi bazı ilaçların yapımını da engelleyecektir.
Kaynak: pixabay.com
Suyun Kimyası
Çölleşme aynı zamanda yakın nehirleri, akıntıları ve diğer su kaynaklarını da etkiler. Çünkü yağmur suları topraktaki çözünebilen besinleri içine alarak yakınlardaki su kaynaklarına ve nehirlere taşır. Ormanlık olmayan, çölleşen alanlardaki su kaynaklarının, ormanlık alanlardakilere kıyasla daha yüksek nitrat seviyelerine ve daha düşük çözünmüş oksijen seviyelerine ve daha yüksek sıcaklıklara (ortalama 20 ila 23 Santigrat derece) sahip olduğu görülmüştür. Su sıcaklıkları artar, çünkü güneş ışığından koruyan ağaçlar kesilmiştir. Tüm bu etkenler nehir ekosistemini bozar, çünkü nehirlerde ve su kaynaklarında yaşayan türler, canlılar, ormansızlaşma öncesi koşullara adapte olmuşturlar ve ani değişimlerden olumsuz etkilenirler.
Atmosfer
Ormansızlaşma sadece bir ormanı ve yakın çevresini değil, aynı zamanda biyosfer üzerinde yayılan atmosferi de etkiler – tüm gezegenin ekosistemleri ve bunların içindeki her şeyi. 2010 yılında yapılan bir araştırmaya göre, sera gazı emisyonlarının yüzde 17’si, hem yanan ağaçlardan hem de sonuçta oluşan atmosferik karbondioksiti (sera gazı) gideren fotosentez kaybından (kısaca orman kaybından) kaynaklanmaktadır. Ağaçlar kesilip yakıldığında, içerdikleri karbon atmosfere salınır. Artan karbondioksit seviyeleri orman büyümesini teşvik etse de, uzun vadeli etkileri ölçmek için daha fazla veriye ihtiyaç vardır. Atmosferdeki olumsuz etkilerin, tüm dünya canlılar ve bizler üzerindeki olumsuz etkiler doğuracağı aşikardır.
Toprağa etkisi
Ekosistemlerde vejetasyon için besin sağlayan topraklar, çölleşmeden etkilenmektedir. Ormansız bölgelerdeki toprak daha fazla güneş ışığına maruz kalmaktadır, bu da toprak sıcaklığını arttırmakta ve topraktaki karbonu karbondiokside oksitlemektedir. Atmosfere salınan karbondioksitin bir kısmı toprağa ayrışan ölü bitki örtüsünden gelir. Yoğun olarak ormanlık alanlarda, yağmur sonrası toprak erozyonu ve besin maddesi akışı yaygındır. Toprak erozyonu, toprağın hareketini önleyen ve besinleri emen bitki örtüsünün bulunduğu yerlerden ziyade, daha kuru, daha dağlık bölgelerde olma eğilimindedir.
Hastalıkların Yayılması
Çölleşmenin olası bir dolaylı sonucu kuş gribi gibi kuşlardan gelen hastalıklar dahil olmak üzere, hastalıkların yayılmasıdır. İklim değişikliği göç modellerini zaten etkilemiştir ve enfekte kuşlar, hastalıklarını yerel kuş popülasyonlarına yayarak, onlar için daha uygun habitat olan çölleşmiş alanlara giderler. Sıtma ve Lyme hastalığı gibi böceklerle bulaşan hastalıklar, daha fazla güneş ışığına maruz kalan açık alanlarda daha yaygındır. Bu hastalıklar sadece bu ekosistemlerde bulunan kuşlar ve omurgalıları değil, aynı zamanda vahşi hayvanlara ya da yakınlardaki kentsel alanlarda bu böceklere maruz kalan insanlara da bulaşmaktadır.
