Dalak hastalıkları nelerdir? Dalak hastalıkları belirtileri, dalak urları, dalak büyümesi, nedenleri ve kistleri hakkında bilgi.
Dalak Hastalıkları;
Dalak, midenin yanında bulunan, önemli bir organımızdır. Eskiden dalağın hayat için pek de gerekli olmadığı sanılırdı. Sonradan, yapılan çeşitli denemeler, araştırmalar bu organın birçok yönden önemini orta ya çıkarmıştır. Bugünkü bilgilere göre dalağın başlıca görevleri arasında eskiyen kan hücrelerini yok etmek yeni kan hücreleri yapmak en başta gelir. Ayrıca, birçok deliller, dalağın bağışıklık bakımından da önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Son zamanlarda, bu organın vücudun başka bölgelerinde meydana gelmiş urlara karşı dayanıklığın artmasına yardım ettiği de ileri sürülmüştür.
Birçok kimsede dalak büyüklük bakımından değişiklik gösterirse de yetişkinlerde normal ağırlığı ortalama 150 gram kadardır.
Dalak Büyümesi
Dalak Hangi Hastalıklarda Büyür
Birçok hastalıklar, bozukluklar sonucu olarak, dalağın yavaş yavaş büyüdüğü görülür. Dalağın büyümesine yol açan hastalıkların başlıcaları şunlardır: Siroz, frengi, verem, sıtma, lösemi, habis kansızlık, hoçkin hastalığı (lenf bezleri sarkomu), raşitizm, kalaazar, banti hastalığı, hemolitik sarılık.
Dalağın 5-6 kiloya, hattâ 14 kiloya kadar büyüdüğü olur.
Dalak Şişmesi
Birçok ateşli hastalık sırasında, ayrıca kalp yetersizliği, sirozu olanlarda dalağın şiştiği, ele gelecek şekilde büyüdüğü görülür.
Dalak apseleri de şişmeye yol açar. Dalakta apse tifo, sıtma, flebit, yılancık gibi hastalıklar sonucunda meydana gelir. Üst üste şişmeler sonunda dalak dokusu aşırı gelişir, böylece genişleyip büyür.
Dalak Enfarktüsü
Dalak damarlarından her hangi birinin, ufak dalların vücudun başka bölgesinden gelen, ya da damarın kendisinde olan bir pıhtıyla tıkanması sonucu dalakta enfarktüs olabilir. Belirtileri yerel ağrılar, hassasiyettir.
Dalak enfarktüsünü anlamak çok güçtür. Damarı tıkayan pıhtı mikroplu ise durum ciddi sayılır. Dalakta bu sebeple apse meydana gelmesi ameliyat gerektirebilir.
Dalak Çatlaması
Çoğunlukla hasta dalakta meydana gelirse de normal dalak da bir travma (çarpma, vurma, çeşitli kazalar) sonucunda çatlayabilir. Çatlama en çok sıtmanın etkisiyle büyümüş dalakta görülür. Sıtmadan dalağı büyümüş bir kimse tifoya yakalanacak olursa çatlama ihtimali daha da artar. Ayrıca, dalak sapının bükülmesi, çatlamaya yol açabilir. Normal bir dalağın ufak bir hareketle çatladığı çok nadir de olsa görülmüştür.
Çatlamanın belirtileri şunlardır: Karın içinde son derece şiddetli bir ağrı, sol kürek kemiği altında ağrı, iç kanamayı gösteren (solukluk, nabız zayıflaması ve hızlanması, şok hali gibi) belirtiler.
Böyle bir durumda, hiç şüphesiz, ameliyat gerekir.
Dalak çeşitli hastalıkların etkisi altında kalır. Doğrudan doğruya kendisinde olan hastalıklar pek çok değildir. Meselâ dalak büyümesinin başlıca sebepleri, sıtma, endokardit, lösemi, hoçkin, tifo gibi hastalıklardır. Dalak bozukluklarını şöyle özetleyebiliriz:
Başlıca Dalak Bozuklukları
Dalak Anormallikleri. — Çok nadir de olsa, bazı vücutlarda dalağın olmadığı görülmüştür. Dalak anormalliklerine ise daha çok bu organın parçalar halinde oluşu, ya da normal bir dalak yanında ayrıca ufak parçalar bulunuşu şeklinde raslanır. Ba-zan bu parçalar mide, safra kesesi, erkeklik bezi gibi, hiç umulmayan organların yanında da olabilir.
Oynak Dalak. — Yüzen dalak adı da verilen bir durumda dalak karnın her hangi bir yerinde bulunabilir. Hattâ dalağın kasıkta görüldüğü bile olmuştur. Bunun sebepleri çoğunlukla, karın organlarındaki düşüklükler, süreğen dalak hastalıklarında dalağın büyümesi, ya da karın içinde şekil bozukluklarına sebep olan olaylardır. Böyle bir durumda dalak serbest oynayabildiği gibi bazen kaydığı yerde yapışıp kalabilir. Kötü, tehlikeli bozukluklara yol açarsa çıkarılması gerekir. Bu durumun daha tehlikeli hastalıklara yol açmaması kollanmalıdır.
Dalak Bükülmesi. — Dalağın sapı çevresinde dönmesiyle meydana gelen bu hal oynak dalağın daha tehlikeli bir duruma yol açması hallerinden biridir. Şok hali, birden şiddetli ağrı, kusma, çok defa ateş gibi belirtilerle ortaya çıkan böyle bir durumda derhal cerrahi müdahale gerekir.
Dalak Urları, Kistleri
Karındaki organların arasında dalak urları daha seyrek görülür. Her yerde olduğu gibi bu organda görülen urlar da biri iyi , biri kötü huylu olmak üzere, ikiye ayrılır.
İyi huylu urlar (fibrom, lenfanjiyom, hemanjiyom) kanamaya yol açmazsa o kadar önemli değildir.
Kötü urlardan en önemlileri lenfosarkom ile kanserdir. Dalak kanserine daima başka bir organdan atlamış olarak rastlanır. Meselâ kanser, memeden, mideden, pankreastan, prostattan, yemek borusundan, dudaktan dalağa atlayabilir. Kötü urlar dalak çıkarıldıktan sonra çoğunlukla yeniden tepmezse de çoğu vakit gerekli bir cerrahi müdahale için teşhis gecikmiş olur.
Dalak urlarının başlıca belirtileri şunlardır: Hızla ilerleyen bir kansızlık, zayıflama, karında ağrı, karnın sol tarafında büyüyen bir kitlenin ele gelmesi. Dalakta çeşitli kistler de olur. Bunlar arasında en önemlisi ekinokok kistidir. Kistler de ur belirtisi verebilir. Hayati bir tehlike sezilirse ameliyat gerekir.
