Dalton Yasaları Nelerdir? Katlı Oranlar Yasası ve Gaz Yasalarının Açıklamaları

0
Advertisement

John Dalton’un bulmuş olduğu ve kendi isimleri ile anılan Dalton yasaları hakkında bilgi. Katlı Oranlar Yasası ve Gazlar ile ilgili olan yasaların açıklamaları.

Dalton Yasaları

Gazların değişik fiziksel koşullar altındaki davranışlarını ve maddenin yapısını açıklayan yasalar. İngiliz kimyacı ve fizikçisi John Dalton‘un ortaya koyduğu bu yasalar onun adıyla anılır.

John Dalton

Kaynak: commons.wikimedia.org

Buhar basınçlarını açıklayan yasa:

Dalton’un 1801’de bulduğu bu yasaya göre; sıcaklıkları, kaynama noktalarından aynı derecede düşük olan tüm sıvıların doymuş buhar basınçları eşittir. Yeteri kadar alçak sıcaklık ve yüksek basınç ile tüm gazlar sıvılaştırılabilir.

Gazların sıcaklıkla genleşmelerini açıklayan yasa:

Dalton tarafından 1802’de Fransız fizik ve kimyacısı J.L. Gay-Lussac (1778-1850) ile aynı zamanda ancak ondan bağımsız olarak bulduğu yasadır. Bu yüzden yasa, Gay Lussac Yasası olarak anılır. Aynı yasayı, Gay Lussac ve Dalton’dan 10 yıl önce, İtalyan fizikçisi Conte di Allesandro Graf Volta’nın (1745-1827) bulduğu bilinir. Bu yasaya göre bir gazın sıcaklığı, basıncı sabit kalmak üzere yükseltilirse hacmi başlangıçtaki hacmine göre belirli bir oranda artar. Bu artış her l°’C’lik sıcaklık artışı için gazın 0°C’deki hacminin 1/173’ü kadardır. Bu oran tüm ideal gazlar için aynıdır. Böylece t derecelik bir sıcaklık artışı durumunda gazın genleşme miktarı Vt>/sub>-V0=( 1/273) Vot kadar olur.

=1/273 sayısına gazın “sabit basınç altında genleşme katsayısı” denir. Bu yasa, gazların sabit sıcaklıkta sıkıştırılmalarını açıklayan yasa (Boyle-Mariotte Yasası) ile birleştirilerek P.V=Vo (1+t) biçiminde gösterilir. Po ve Vo gazın sıfır derecedeki, P ve V ise t derecedeki basınç ve hacmini gösterir. Bütün ideal gazlar bu Eşitliğe uyarlar. Buna göre sabit basınç altında bulunan bir ideal gazın sıcaklığı sıfır dereceden t dereceye kadar yükseltilirse hacmi Vt=Vo (1+t) olur.

Gazların sıvılarda çözünmelerini açıklayan yasa.

John Dalton, gazların suda ve öteki sıvılarda ayrı derecelerde çözündüklerini gözleyerek her bir gazın ayrı ağırlık ve sayıda taneciklerden oluştuğu sonucuna vardı. Bu yasaya göre bir gaz karışımının her bir bileşeni aynı sıvı içerisinde ötekilerden bağımsız olarak çözünür.

Advertisement

Gazlarda kısmi basınçlar yasası.

Dalton Yasası adıyla anılır. Bu yasaya göre belirli hacimdeki kapalı bir kap içinde bulunan bir gaz karışımının toplam basıncı karışımı oluşturan gazların kısmi basınçlarının toplamına eşittir. Her bir bileşenin kısmi basıncı ise bunların ayrı ayrı aynı kap içinde bulundukları zaman etki eden basınçtır. Yalnızca ideal gazların uyduğu bu yasanın geçerli olabilmesi için karışım durumundaki gazların, birbirleriyle kimyasal etkileşme yapmamaları gerekir. Dalton’un 1803’te bulduğu bu yasa matematiksel olarak P=Pı+P2+ P3+… biçiminde gösterilir. Burada P karışımın toplam basıncı, P2,P2P3,… ise her bir bileşenin kısmi basıncıdır.

Katlı oranlar yasası.

John Dalton’un maddenin yapısı hakkında yeni bir kavram getiren yasası. Gazlarla ilgili çalışmaları sırasında Dalton, birbiriyle birleşen iki gazın ağırlıkları arasında basit bir oran bulunduğunu belirledi. Daha sonra bu buluşunu Katlı Oranlar Yasası olarak genelleştirdi. Bu yasaya göre eğer iki gaz, birinin ağırlığı aynı kalmak koşuluyla, birbiriyle çok sayıda bileşik oluşturacak biçimde birleşirse ötekinin ağırlığı, her defasında bir tam sayının katları durumunda değişir. Örneğin 14 gr azot, oksijenle aşağıdaki oranlarda birleşebilir:

Dalton'un Katlı oranlar Yasası

Böylece azotla bir bileşik oluşturabilmesi için oksijenin ağırlığı, 8’in n= 1,2,3,… biçiminde tam katlarından birine eşit olmalıdır. Dalton bu yasadan hareketle maddenin yapısı hakkındaki Atom Kuramı’nı kurdu. Bu kurama göre her element kendisini niteleyen ve ağırlıkları değişmeyen “atom” adı verilen parçacıklardan oluşur. Kimyasal bileşikler ise aynı ya da değişik elementlerin atomlarının 1:1, 1:2, 1:3 biçiminde basit oranlarla birleşmesiyle ortaya çıkarlar. Bu bileşiklerin en küçük birimine “molekül” denir.


Leave A Reply