Dünya Edebiyatı Yazarları ve Eserleri

0
Advertisement

Dünya Edebiyatındaki önemli yazarlar ve eserleri nelerdir? Batı Edebiyatı, Doğu Edebiyatı ve Amerikan Edebiyatı hakkında bilgi.

edebiyat-akimiDÜNYA EDEBİYATI
Türk edebiyatı ve Dünya edebiyatları kendi uluslarının destan kültürleri ile başlar. Dünya edebiyatını şöylece gruplandırmak mümkündür.

A) BATI EDEBİYATI:

Eski Yunan ve Latin Edebiyatı

İtalyan Edebiyatı

İspanyol Edebiyatı

Advertisement

Fransız Edebiyatı

İngiliz Edebiyatı

Alman Edebiyatı

Rus Edebiyatı

İskandinav Edebiyatı

Amerikan Edebiyatı

Advertisement

B) DOĞU EDEBİYATI

Arap Edebiyatı

İran Edebiyatı

Hint Edebiyatı

Pakistan Edebiyatı

BATI EDEBİYATI

ESKİ YUNAN ve LATİN EDEBİYATI

Batı edebiyatının kaynağı olan, “Eski Yunan Edebiyatı (M.Ö) IX. yüzyılda başlar M.Ö. II. yüzyıla kadar süren Homeros’un yazdığı “İlyada ve Odysseia” destanları bu dönemin temel kaynağıdır. Bu dönemde şu sanatçılar eser vermişlerdir.

Didaktik şiirde Hesiodos, Lirik şiir türünde Sappho, fabl türünde Aisopos, pastoral şiir türünde Theokritos, Tragedya’da Aiskhylos, Sophokles, Euripides, Komedya’da Aristophanes, Tarih türünde Herodotos, Hitabet türünde Demosthenes, Felsefe alanında Sokrates, Alaton, Aristotales.

Eski Yunan kültür ve sanatını örnek alan Latin Edebiyatı döneminde de şu sanatçılar yetişmiştir. Tragedya’da Ennius; komedya’da Platus ve Terentius; şiirde Vergillius ve Ovidius, hitabet alanında Cato, Cicero; tarih alanında Titus Livius, Tacitus; felsefe dalında Seneca’dır.

İTALYAN EDEBİYATI

Advertisement

Rönesans akımının doğum yeri sayılan İtalya ve İtalyan edebiyatında şu sanatçılar yetişmiştir. Ünlü “İlahi Komedya”sıyla bilinen Dante, lirik şiirin büyük şaire Petrarca, hikaye türünün kurucusu Boccacio’dur. Onaltıncı ve Onyedinci yüzyıllarda şiirde Ariosto, ve “Kurtarılmış Kudüs” adlı yapma destanıyla Tasso, nesirde de Machiavelli “prens” adlı eseriyle büyük ün kazanmıştır.

İtalyan Edebiyatının diğer sanatçıları da şunlardır: Goldoni, Manzoni, Silvio Pellico, Carducci, Pirandello, Alfieri…

İSPANYOL EDEBİYATI

XII. yüzyılda destanlarla başlamış, röne-sansla büyük bir gelişme gösteren İspanyol Edebiyatı’nda şu sanatçılar yetişmiştir.

Garcilaso de la Vega, Calderon de la Barca, Herreza, Fernando de Rojas. Ayrıca İspanyol edebiyatının olduğu kadar,’ dünya edebiyatının da en büyük romancılarından Miguel de Cervantes de “Donkişot” adlı eseriyle büyük ün kazanmıştır.

FRANSIZ EDEBİYATI

Başlangıçtan Onikinci yüzyıla kadar, “Chanson de Roland” adlı destanımsı hikayelerin dışında bir varlık gösteremeyen Fransız edebiyatı Rönesansa geçiş dönemiyle canlanmıştır. Fransız şiirinin kurucusu Ronsard olmuştur. Roman türünde Rabelais, deneme türünde Montaigne önemli yazarlarıdır. Onyedinci yüzyılda Klasisizm, Ondokuzuncu yüzyılda romantizm egemendir.

Fransız Edebiyatı’nın diğer sanatçıları da şunlardır:

Tragedya’da: Racine, Corneille Komedya’da: Moliere Şiir türünde: La Fontaine Felsefede: Decartes ve Pascal Düşünce alanında: Montesqieu, Voltaire, J.J. Rousseau Romantizm akımını, roman, deneme, gezi yazısı türlerinde Chateaubriand, şiir ve roman türünde Lamtine, V.Hugo George Sand, A.Musset, Stendhal, H. de Balzac, G.Flaubert, Goncourd Kardeşler, A.Daudet diğer önemli sanatçılarıdır.

İNGİLİZ EDEBİYATI

Her edebiyat gibi İngiliz edebiyatı da halk şairlerinin söylediği “Kelt Şarkıları” ile başlar. Rönesans’ın bu edebiyatta başlangıcı da Bocca-cio’nun “Dekameron Hikayeleri” ile başlar. Onbeşinci yüzyılda “hümanizm” hareketlerinin etkinliği görülür. Onaltıncı yüzyılda olgunlaşan İngiliz edebiyatı, Thomas More, Sidney ve Spencer gibi ünlü sanatçıları yetiştirmiştir.

Advertisement

İngiliz edebiyatının olduğu kadar dünya edebiyatının da en büyük tiyatro yazarı W. Shakespeare, Ben Jonson, Bacon, J. Milton Daniel Defoe, Lord Byron, Shelley, J. Keats, Sir Walter Scott, C.Dickens, G.Eliot, diğer önemli şair ve yazarlardır.

ALMAN EDEBİYATI

Önceleri Ortaçağ’da görülen “Nibelüngen destanı” parçalarını işleyen Alman edebiyatı, şövalye serüvenleri ile devam etmiştir.

Diğer Avrupa edebiyatlarında olduğu gibi Alman edebiyatı da Rönesans’la birlikte önemli bir gelişme göstermiştir. Martin Lutter’in dinde başlattığı “Reform” hareketleri edebiyatta da kendisini gösterir. Onaltıncı yüzyılda klasisizm, Onsekizinci yüzyılda Hümanizm etkisi görülür.

Çeşitli eserleriyle Alman edebiyatında büyük ün kazanan Geothe, ve Schiller büyük sanatçılardır. Felsefe alanında İ.Kant Alman düşünürü olarak bilinir.

Diğer ünlü sanatçıları da şunlardır: H.Heine, Hoffmann, Kleis, F.Hebel, Suderman, G.Hauptmann R.M. Rilke, T.Mann, E.M. Remarque, H.Hasse, B.Brecht…

RUS EDEBİYATI

Rus edebiyatı da diğer ülkelerin edebiyatları gibi kimin tarafından söylendiği bilinmeyen “Igor Destanı” ile başlar. Önsekizinci yüzyılın en büyük şairi Kantemir’dir. Ondokuzuncu yüzyılda Rus edebiyatının ilk büyük şair ve yazarı A. Puşkin’dir. Eleştiri alanında Belinski, hikaye, roman ve tiyatro türünde Gogol, Gon-çarov ünlü sanatçılardır. Turganyev, Dosto-yevski, Tolstoy, Çehov, M.Gorki, Ostrovski, Aleksi Tolstoy, Yesenin, V.Mayakovski, B.Pas-ternak, M. Şolohov, A.Soljenitsin Rus edebiyatının ünlü şahsiyetleridir.

İSKANDİNAV EDEBİYATI

Ondokuzuncu yüzyıldan sonra gelişen İsveç, Norveç ve Danimarka edebiyatları da “Is-kindinav edebiyatı” olarak bilinir. İsveç edebiyatının eski ozanlarına “Skalda” denir. Şiirde Tegner, Runeberg, romanda G. Keller, T. Fon-tane, Selma Lagerlöt. Tiyatroda A.Strinberg, bu edebiyatların ünlü sanatçılarıdır.

Norveç edebiyatında türkü niteliği taşıyan ilk ürünlerde “Edda” adını alır. Norveç edebiyatında ünlü tiyatro yazarı Henrik Ibsen’dir.

Advertisement

Danimarka edebiyatında ve dünya edebiyatında masal yazarı olarak Christian Andersen ünlüdür.

AMERİKAN EDEBİYATI

Ulusal geçmişi bulunmayan Amerikan edebiyatı temelini Avrupa uluslarının edebiyatlarına dayandırır.

Ondokuzuncu yüzyıldan sonra ingiliz edebiyatının etkisinden kurtularak “millî” bir nitelik kazanır.

Tarihi sırasına göre sanatçıları da şunlardır:

Tarih, hikaye ve denemede W. Irving; romancı, F. Cooper; düşünce alanında W. Emerson; şair ve eleştirmen Edgar Allen Poe; ünlü “Moby Dick”in yazarı H. Melville; hikaye ve roman türünde Mark Twain, O’ Henry, Jack London, Upton Sinclar, Sinclair Lewis, F. Scott Fitzgerald, Ernest Hemingway, John Steinbeck; tiyatro alanında O’ Neil, Arthur Miller; şiir türünde Ezra Pound, Robert Frost, Carl Sandburg…

DOĞU EDEBİYATI

Doğu edebiyatları da kaynaklarını kendi uluslarının tarihinden alarak beslenmiştir. Ancak sistematik olarak Batı edebiyatı kadar gelişmemiştir. Örneğin, yüzbin beyitlik Mahab-harata destanı Hintlilerin en eski kültürünü işleyen kitaptır. Hint edebiyatında en büyük şairler Onuncu yüzyıldan sonra yaşayan Kalidas ve Krişna Misra dır. Ayrıca Tagor, Prein Şan, gibi yazarlar da ünlüdür.

İran edebiyatında ise özellikle Ömer Hayyam, Sâdi ve Hafız dünya çapında eserler vermişlerdir.

Pakistan’da ise ülkenin bağımsızlığına gene sanatçılar önder olmuş, onların mücadeleleri kendi edebiyatlarını oluşturmuştur. Ahmet Han, Muhammet İkbal, Ahmet Feyiz, Ahmet Şah, Gulam Abbas, Şevket Sıdıkı gibi şair ve yazarlar oldukça ünlüdür.

Advertisement


Leave A Reply