Edebiyatla Sosyal Yapı Arasındaki İlgi ve Etkileşim, Sosyoloji İlişkisi

0
Advertisement

Edebiyat ile sosyal yapı arasında nasıl bir iletişi bir ilgi bulunmaktadır. Edebiyat ile sosyal yapı arasındaki etkileşim, sosyoloji ilişkisi hakkında bilgi.

edebiyat

Kaynak: pixabay.com

Edebiyatla Sosyal Yapı Arasındaki İlgi ve Etkileşim

Bir ulusun toplumsal yapısında meydana gelen her türlü maddi, manevi değişme ve gelişmeleri edebî eserlerinden izlemek mümkündür. Çünkü bir eserin yazılmasında rastlantının yeri yoktur. Ulusların yaşamını derinden etkileyen vatan, din, uygarlık değiştirme; iktisadi, siyasi tercihler, toplumsal yapıya olduğu kadar edebiyata da etki eder. Edebiyatçı, toplumda meydana gelen bu değişmelere karşı ilgisiz kalamaz.

Örneğin, İslamiyetin benimsenmesi Türklerin yaşamında büyük bir dönüm noktasıdır. Bu andan başlayarak meydana gelen edebiyat, önceki edebiyattan önemli ölçüde ayrılır. Bu, din değiştirmenin edebiyat üzerindeki etkisine güzel bir örnektir. İslamiyet’in benimsenmesinden sonra aydın kesimde meydana gelen zevk değişmeleri sonucunda oluşan klasik Türk edebiyatı yine bu konuda bir başka örnektir.

Avrupa’nın bilim ve teknikte ilerlemesi, Türklerin bu konuda geri kaldıklarının farkına vararak birtakım arayışlara girmesine neden oldu. Arayışın sonucu olarak devlet yapısından aileye kadar toplumsal yapıda değişmeler ve hatta çatışmalar ortaya çıktı. Bu değişme ve çatışmalar, edebiyatı da etkiledi. Nitekim Peyami Safa‘nın Fatih – Harbiye adlı eseri, konusunu bu çatışmalardan almıştır.

Toplumsal yapıdaki değişiklikler edebiyata yansır

Örnekleri çoğaltmak mümkündür. Bütün bunlar göstermektedir ki toplumsal yapıda meydana gelen her türlü değişme ve gelişme edebiyata yansımaktadır. Sanatkâr, eserindeki olay ve tipleri yoktan var etmemektedir. Ya kendinden evvel işlenmiş olanları yeni baştan sahneye çıkarmakta veya yaşadığı çevreden seçmektedir.

Toplumsal yapıda meydana gelen değişmeler edebiyatı etkilediği kadar, zaman zaman edebiyat ve edebiyatçılar da toplumu etkiler. Toplumu ayağa kaldıran, peşinden sürükleyen şair ve yazarları hatırlayacaksınız. Namık Kemal’in Vatan Yahut Silistre’si, Süleyman Nazif’in Kara Bir Gün adlı makalesi, Mehmet Âkif Ersoy’un Ulusal Mücadele yıllarında verdiği vaazlar… toplumu derinden etkilemiştir. Hatta birçok İstanbul kızının, Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu romanının kahramanı Feride’ye özenerek Anadolu’ya öğretmen olarak gittiği bilinmektedir.

Advertisement

Şu hâlde edebiyat ve sanatkâr, içinden çıktığı toplumdan etkilendiği gibi onu da peşinden sürüklemektedir.


Leave A Reply