Erzurum ve Sivas kongreleri hakkında bilgiler. Erzurum ve Sivas kongreleri ne zaman yapıldı, neler konuşuldu ve hangi kararlar alındı.
Erzurum ve Sivas Kongreleri İle İlgili Bilgi
Mustafa Kemal Samsun’a Çıktığı Sırada Anadolu’nun Durumu:
Mustafa Kemal’in Samsun’a çıktığı gün (19 mayıs 1919), memleketin durumu çok kötüydü. Osmanlı toprakları Sevr antlaşmasına göre şimdiden düşmanlar tarafından işgal edilmeye başlanmıştı. Yunanlılar, İzmir’e çıkmışlardı. Fransızlar Adana ve dolaylarını, İngilizler de Maraş’tan Musul’a kadar olan yerleri işgal etmişlerdi. İtalyanlar ise Antalya’ya çıkmışlar, Konya’ya doğru sokulmuşlardı.
Doğuda Kürtler ve Ermeniler kendilerine ayrılan bölgelerde devletler kurmak için uğraşıyorlar, Pontusçular da Trabzon ve Samsun dolaylarında çalışıyorlardı.
Mustafa Kemal’in İstiklâl Savaşına Girişmesi:
Mustafa Kemal, Samsun’a çıkar çıkmaz, derhal harekete geçti. Yalnız kendisine bağlı birliklerle değil, Anadolu’daki bütün ordu birlikleriyle ve valilerle haberleşmeye başladı. Amasya’dan yazdığı bir genelge ile onlara memleketin düştüğü kötü durumu anlattı. Bu suretle İstiklâl Savaşı için ilk adımı atmış oldu.
Mustafa Kemal 27 haziran 1919’da Sivas’a geldi. Onun, vali ve komutanlarla haberleşmesi İstanbul’da telâş ve korku uyandırmıştı, İstanbul hükümeti, Mustafa Kemal’in ne yapmak istediğini ve neye karar verdiğini anlamıştı. Onun için kendisini kurnazlıkla İstanbul’a getirmek için harekete geçti. Mustafa Kemal onların aldatıcı yazılarına kulak asmadı, İstanbul’a gelemeyeceğini, gerektiği zaman görevinden ayrılarak bir vatan çocuğu gibi memleketin istiklâl ve hürriyeti için çalışacağını bildirdi.
Mustafa Kemal, İstanbul’u dinlemeyerek doğru Erzurum’a gitti. Oraya varır varmaz (3 Temmuz 1919) derhal çalışmaya başladı, İstanbul hükümeti onun yapacağı işlere engel olmak amacı ile valilere, Mustafa Kemal’in sözlerini dinlememeleri için telgraf çekti. O zaman sadrazam bulunan Damat Ferit Paşa, ne yapıp yaparak Mustafa Kemal’i İstanbul’a getirtmek istiyordu. Fakat Mustafa Kemal İstanbul hükümetinin kendi hakkındaki kötü niyetlerini, İstanbul’daki arkadaşlarından haber almıştı. Onun için 8/9 temmuz gecesi padişaha bir telgraf çekerek görevinden ayrıldığını bildirdi.
Mustafa Kemal, vatanı kurtarmak için her şeyi göze almıştı. Onun bu kahramanca davranışı, kendisini çok seven Türk milletinin gözünde değerini bir kat daha artırdı.
Erzurum Kongresi (23 Temmuz – 6 Ağustos 1919):
Mustafa Kemal’in resmî görevinden ayrılması üzerine, bu sırada Erzurum’da bir kongre yapmak üzere bulunan Doğu Anadolu Vilâyetleri Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, yapacağı kongrenin yönetilmesini Mustafa Kemal’e verdi.
Erzurum Kongresi’nde Temsil Edilen Yerler
Erzurum Kongresi 23 Temmuz 1919’da toplandı. Mustafa Kemal başkanlığa seçildi. Söylediği ilk nutukla memleketimizin korunması için gereken işler hakkında yollar gösterdi. On dört gün süren Erzurum Kongresi başlıca şu kararları aldı:
1) Millî sınırlar içinde kalan vatan bir bütündür. Asla bölünemez.
2) Türk milleti, gerektiği zaman, vatanı yabancılara karşı koruyacaktır.
3) Manda (güdüm) ve yabancı devletlerin himayesi gibi işler kabul olunmayacaktır.
Bu önemli kararlardan sonra bir de Temsil Heyeti seçildi. Mustafa Kemal bu heyetin başkanlığına getirildi. Kongrenin verdiği kararlar, bütün memlekete ve yabancı hükümetlerin temsilcilerine bildirildi.
Sivas Kongresi (4-11 Eylül 1919):
Mustafa Kemal, yalnız Doğu Anadolu illerini korumak için yapılan bu milli hareketi daha çok genişletmek ve geliştirmek için 2 Eylül’de Sivas’a geldi. Burada, bütün memleketi ilgilendirecek bir kongre toplamak ve daha temelli kararlar almak istiyordu. Hatta bu iş için daha Samsun’a çıkar çıkmaz çalışmaya başlamış, Amasya’dan bütün illere ve komutanlara bir genelge göndererek Sivas’ta büyük bir milli kongre toplanacağını, her ilin bu kongreye temsilciler göndermesini bildirmişti.
Sivas Kongresi Türkiye’nin her yerinden gelen temsilcilerin katılması ile 4 Eylül 1919’da şimdiki Sivas Lisesinin bir odasında açıldı. Mustafa Kemal gene başkanlığa seçildi. Yedi gün süren kongre, Erzurum Kongresinden daha esaslı kararlar aldı. Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin adı değiştirilerek ve öteki müdafaa cemiyetleriyle de birleştirilerek bir tek millî cemiyet haline getirildi ve adına da Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti denildi. Manda ve himaye sorunu üzerinde kesin kararlar alındı ve hiç bir suretle manda ve himaye kabul olunmayacağı bir daha belirtildi.
Sİvas Kongresi’nde Temsil Edilen Yerler
Sivas Kongresi de bir Temsil Heyeti seçerek Başkanlığını Mustafa Kemal’e verdi. Bundan sonra memleketin her tarafında kongrenin verdiği kararlara uygun bir şekilde savunma hazırlıkları yapıldı. Her il ve ilçede bir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu. Bütün bu savunma hazırlıklarını, kongre adına Temsil Heyeti Başkanı Mustafa Kemal yönetmekte idi.
Mustafa Kemal, memleket işleriyle daha yakından ilgilenmek için Temsil Heyeti ile birlikte Ankara’ya geldi (27 aralık 1919).
