Amerikanın efsanevi başkanlarından Franklin Delano Roosevelt’in hayatı hakkında bilgilerin yer aldığı yazımız.
Franklin Delano Roosevelt (30 Ocak 1882, Hyde Park, New York, ABD – 12 Nisan 1945, Warm Springs, Georgia, ABD)
Amerika Birleşik Devletleri’nin 32. başkanıdır. Amerikan geleneklerine aykırı olarak arka arkaya dört defa başkanlığa seçilmiş ilk ve tek başkandır.
Roosevelt, New York’ta doğdu, öğrenimini Harvard ve Columbia Üniversiteleri Hukuk Fakültelerinde yaptı, 1907’de avukatlıkla hayata atıldı. 1910’da, Demokrat Parti safında siyaset hayatına girdi. 1913’te Deniz Bakanı Yardımcısı oldu. I. Dünya Savaşı’nda bu görevde gösterdiği başarı ile, Başkan Wilson‘un güvenini kazandı. 1920’de Demokratlar onu Başkan Yardımcılığı için aday gösterdilerse de seçimleri kazanamadılar.
1921’de çocuk felci hastalığına tutulan Roosevelt geçici bir süre için politikadan uzaklaşmak zorunda kaldı. Roosevelt’in bu hastalıkla savaşması başlı başına bir hikayedir. Kuvvetli bünyesiyle, olağanüstü iradesiyle hastalığı yenerek, koltuk değneklerinin yardımı ile yeniden politika hayatına atıldı, 1928’de New York valisi seçildi. 1930’da ikinci defa New York valisi seçilen Roosevelt, 1932 seçimlerinde Demokratik Parti Başkan adayı olarak, Cumhuriyetçi rakibi Hoover’i 59 oya karşı 472 oyla yenerek Amerikan Başkanı oldu.
Roosevelt, Amerikan Başkanı olduğu zaman, Amerika büyük bir iktisadi buhran içindeydi. Roosevelt Kongre’den (Senato ve Temsilciler Meclisi) geniş yetkiler alarak «New Deal» (Yeni Nizam) adı verilen, devletçi bîr program hazırladı. Bu programla iktisadi hayatı düzene koyarak, büyük başarılar elde etti. Bu arada, dış politikada barışçı ve işbirlikçi bir yol tutarak, Amerika’yı dünya konularına sokon Roosevelt, silâhların kontrol edilmesini istedi, Amerika kıtası devletleri arasında işbirliği (Panamerika) fikrini ortaya attı. 1933′ te Rusya’yı tanıyan Roosevelt, 1934’te de Filipinler’in bağımsızlığını tanıdı.
Roosevelt 1936’da ikinci defa Amerikan Başkanı seçildi, gittikçe bozulan dünya barışını kurtarmak için çok çalıştı. II. Dünya Savaşı başlayıp da, Fransa da yenilip istilaya uğrayınca, Roosevelt, tek başına demokrasi cephesini tutan İngiltere’ye, üsler karşılığı, yardımlarda bulundu. 1940’ta üçüncü defa Amerikan başkanı seçilen Roosevelt, 1941’de «Ödünç Verme ve Kiralama Kanunu»nu çıkararak İngiltere’ye daha geniş ölçüde yardım etti. 14 Ağustos 1941’de Atlantik Okyanusu’nda bir savaş gemisinde İngiltere Başbakanı Churchill ile buluştu. Bu buluşma sonunda ünlü «Atlantik Beyannamesi» yayınlandı. 7 Aralık 1941’de, Japonlar’ın Pearl Harbor‘a yaptıkları baskın üzerine, Amerika II. Dünya Savaşı’na katıldı.
Savaşta, yenilmez enerjisi ile Amerika’yı kısa zamanda büyük bir kuvvet haline getiren Roosevelt, 1944’te dördüncü defa Amerikan başkanı seçildi. Yalnız, yıllarca savaştığı hastalık onu bırakmadı, 12 nisan 1945’te savaşın bitimini göremeden, beyin kanamasından öldü.
Roosevelt, XX. yüzyılın en büyük devlet adamlarından biridir. Amerika’nın demokratik sistemine yeni bir ruh aşılıyarak, toplumsal yenilikler getirmiştir. Yerinde bir devletçiliğin faydasını da eserleriyle göstermiştir. Dış politikada şiddet rejimlerini alt ederek, insan hak ve hürriyetlerini tanıyan milletler arasında tam bir barış kurulması için çalışmıştır.
Roosevelt, 1905’te, henüz bir üniversite öğrencisiyken, akrabasından olan Eleanor Roosevelt’le evlenmişti. Eleanor Roosevelt de kocasının siyaset hayatında, barış savaşmalarında ona büyük yardımcı olmuş, bu arada, II. Dünya Savaşı yıllarında «insan Hakları Birliği »ne başkanlık etmiştir.
Kaynak – 2
Amerika Birleşik Devletleri’nin 32. devlet başkanıdır. 30 Ocak 1882’de Hyde Park-New York’da doğdu. Warm Springs’de 1945 ılında hayat gözlerini yummuştur. 1900’de Harvard’da başlayan hukuk öğrenimini, daha sonra Colombia Üniversitesi’nde sürdürdü. 1905’te, dönemin ABD Başbakanı Theodore Roosevelt’in yeğeni Eleanor ile evlendi. 1907’te, avukatlığa başladı. 1910’da, New York Eyaleti’nden Demokrat Parti Üyesi olarak Senato’ya seçildi. 1913’te, Deniz Bakanlığı yardımcılığına getirildi. 1920’de Demokratların başkan yardımcısı adayı olduysa da seçimleri Cumhuriyetçi Parti kazandı.
1921’de yakalandığı çocuk felci nedeniyle yedi yıl politikadan uzak kaldı. Ancak, güçlü bünyesi ve olağanüstü iradesiyle hastalığı yenerek koltuk değneklerinin yardımıyla yeniden politikaya döndü. Bu kez New York valisi seçildi (1928, 1930). 1932’de Demokrat Parti başkan adayı oldu, Cumhuriyetçi rakibi Hoover’i yenerek başkan seçildi.
Başkan seçildiğinde 1929 Ekonomik Bunalımı son bulmamıştı. Borsa değerlerindeki ani düşüş, doların sarsıntı geçirmesi, aşırı üretimin felce uğrattığı yavaşlama, işsiz sayısındaki büyük artış, buğday ve pamuk satışlarındaki durgunluk, çiftçilerin borçlanmaları, vb. New Deal (Yeni Düzen) adını verdiği uygulamayla sorunların üzerine kararlı bir biçimde eğildi.
Hükümet milyarlarca dolar harcayarak, parasını yitiren halka destek oldu ve geniş ölçüde bir bayındırlık politikasıyla bir yandan sermaye sahiplerine, öte yandan işsiz halka yeni iş alanları açtı. 1936 Seçimleri’ni ezici çoğunlukla kazandı. Tarım, enerji, maliye alanlarında reformist yasaların çıkarılmasını sağladı.
İkinci Dünya Savaşı arifesinde, ABD’nin tarafsızlık politikasını terketmesi gereğine inandı ve Kongre’den bazı yetkiler istedi. Savaşın patlak vermesi üzerine, çıkarılan özel bir yasayla, yeniden adaylık olanağı sağlandı ve 1940 seçimini kazanarak ABD tarihinin üç kez üst üste seçilen ilk ve tek başkanı oldu. 1941’de Ödünç Verme ve Kiralama Yasası’nı çıkardı. Atlas Okyanusu’nda bir savaş gemisinde İngiliz Başkanı Churchill ile bir araya geldi ve Atlantik Beyannamesi’ni imzaladı. Japonların Pearl Harbor baskınından (Aralık 1941) sonra ABD’nin İkinci Dünya Savaşı’na girmesi üzerine Müttefik ülkeler arasında gerekli birliği sürdürmek için yoğun çaba harcadı.
Kasablanka’da (Ocak 1943) Quebec’te (Ağustos 1943) Yalta Konferansına (Şubat 1945) katıldı. ABD’yi kısa zamanda büyük bir ekonomik askeri güç haline getiren Roosevelt, 1944’de dördüncü kez başkan seçildi. Ancak, 5 ay sonra bir beyin kanaması sonucu öldü. ABD’nin demokratik sistemine yeni bir anlayış getiren 20. yüzyıla damgasını vuran en büyük devlet adamlarından biri oldu. Dış politikada, sürekli insan hak ve özgürlüklerini koruyarak dünya barışı için çalıştı. Son dönemlerde ikinci dünya savaşına girmek için Pearl Harbour baskınından önceden haberdar olduğuna dair iddialar yayınlanmış ancak Amerikan kamuoyunda bu iddialar kabul görmemiştir.
