Geometri ve çizgiler ile ilgili temel bilgilerin olduğu yazı
Futbol oynayacağımızı düşüne-lim. Açıklık bir yere bir taş parçasıyla önce futbol alanının dış şeklini, sonra ceza sahasını, orta saha çizgisini çizeriz. Seksek oynarken de yere çizdiğimiz şekiller vardır. Bütün bunları yaparken geometriye başvurduğumuzun farkında bile olmayız.
Geometrinin günlük hayatımızda çok geniş kullanış alanı vardır. Mimarlar, mühendisler bina kurarken, köprü, yol yaparken geometriden yararlanırlar. Havacılar yollarını geometriye dayanan usullerle bulur. Astronomlar da yıldızları incelerken geometriye dayanırlar.
Günlük hayatımızda kullandığımız çeşitli kelimeler de geometri deyimleridir: Daire, küre, küb, çizgi, nokta.
Yukarıda, futbol alanından, seksek yerinden söz ederken, çizgi çizdiğimizi söyledik. Gerçekten çizginin geometride birinci derecede önemi vardır. Çizgisiz geometri olamaz. Geometrik şekillerin pek çoğu çizgilerle meydana getirilir.
ÇİZGİLER
Geometride çizginin çeşitli tanımlamaları vardır. Kısaca, yüzeylerin sınırı çizgidir. Çizgi hareket eden bir noktanın bıraktığı iz olarak da tanımlanır. Yanan bir sigara hızla sağa, sola hareket ettirilirse, ateşli ucu karşıdan bakana bir çizgi gibi görünür. Aslında geometride noktanın boyutları olmadığı farz edilir ama, örnek olarak sigaranın ateşli kısmını nokta sayabiliriz. Bu ateşli noktanın yer değiştirmesi sonucunda bıraktığı iz bize gerçekten çizgi gibi görünür. Sigara sağa, sola hareket ettirilirken aynı zamanda aşağı, yukarı da hareket ettirilirse, o zaman göreceğimiz çizgi kırık kırıktır. Evet, kırık kırıktır ama, gene de çizgidir. Aynı sigarayı bu defa daire çizecek şekilde hareket ettirelim. Ateşli bölüm gözümüze gene çizgi olarak görünür. Ne var ki bu defaki çizgi düz, ya da kırık değil, eğridir.
Yaptığımız bu deneyler bize, üç çeşit çizgi olduğunu gösterir:
1) Doğru,
2) kırık,
3) eğri.
DOĞRU ÇÎZGI. — Adından anlaşılacağı gibi kırık, ya da eğri olmayan çizgidir. Genellikle, iki nokta arasındaki en kısa yol olarak tanımlanır. Bir doğru çizginin iki ucu sınırlıysa, buna doğru parçası, yalnız bir ucu sınırlıysa yarım doğru denir. îki ucu da sınırsız doğru çizgiler kısaca doğru olarak anılır.
KIRIK ÇİZGİ. — Kaleminizin ucunu kaldırmadan, aşağı, yukarı hareket ettirerek bir tabaka kâğıdı bir baştan bir başa çizin. Meydana gelen çizgi kırık çizgidir. Başka bir deyişle, kırık çizgi, köşeler meydana getirecek şekilde uç uca gelen çizgi parçaları’ndan ortaya çıkar.
EĞRİ ÇlZGl. — Bir yemek kaşığını bir tabaka kağıt üzerine koyun, uzunlamasına, yalnız bir kenarım çizin. Kaşığı kaldırdığınız zaman eğri bir çizgi elde etmiş olursunuz. Eğri çizgi köşe yapmadan doğrultu değiştiren çizgi’dir.
Eğri çizgiler, yanına konan bir harfle gösterilir. Kırık çizgiler her köşeye konan harflerle gösterilir. Doğru, bir başına konan harfle gösterilir. Yarım doğru, ya da doğru parçasının ise, iki yanına da harf konur. Çizgilerin belirtilmesi için, geometride her çizginin bu şekilde adlandırılması gerekir.
