Günlük hayatta klasik koşullanma nasıl gerçekleşir, çeşitleri nelerdir, önemi nedir? Günlük hayatta klasik koşullanma hakkında bilgi.
Günlük Hayatta Klasik Koşullanma
Günlük Hayatta Koşullanmanın Önemi
1. Okula, derse, öğretmene karşı ilgi ve tutum geliştirmede kullanılır. (Eğitim açısından önemi)
ÖRNEK
Dayak (koşulsuz uyarıcı) → Korkma (ses çıkarmadan oturma) (koşulsuz tepki)
Okul müdürü (nötr uyarıcı) → Tepki yok
Okul müdürü + Dayak → Korkma (koşulsuz tepki)
Okul müdürü (koşullu uyarıcı) → Korkma (koşullu tepki)
ÖRNEK
Dersi anlama ve öğrenme (Koşulsuz uyarıcı) → Mutluluk (Koşulsuz tepki)
Felsefe dersi (nötr uyarıcı) → Tepki yok
Felsefe + Dersi anlama ve öğrenme → Mutluluk (Koşulsuz tepki)
Felsefe dersi (Koşullu uyarıcı) → Mutluluk (Koşullu tepki)
2. Bireylerin karar vermelerini ve tüketim tercihlerini etkilemede de kullanılmaktadır.
ÖRNEK
Güzel ses (KsU) → Güven ve sevgi (KsT)
İbrahim Tatlıses (NU) → Tepki yok
İbrahim Tatlıses (NU) + Güzel ses (KsU) → Güven ve sevgi (KsT)
İbrahim Tatlıses (KU) → Güven ve sevgi (KT)
Halı markası (nötr uyarıcı) → Tepki yok
İbrahim Tatlıses + Halı markası → Güven ve sevgi
Halı markası (Koşullu uyarıcı) → Güven ve sevgi (KT)
3. Fizyolojik tepkilerin (mide bulantısı, irkilme, gözyaşı, ağzın sulanması) kazandırılmasında etkilidir.
ÖRNEK
Bir yemeğin görüntüsünün mide bulandırması
4. Öğrenilmiş çaresizliğin temelinde de klasik koşullanma vardır.
Öğrenciler sürekli başarısız oldukları derslerle başarısızlık duygusu arasında bağ kurarak şartlanırlar. Se-
ligman, bazı klasik koşullama deneylerini analiz etmiş ve klasik koşullama deneylerinde organizmanın çaresiz olduğunu ve çaresizliği öğrendiğini ileri sürmüştür. Diğer bir deyişle organizma ne kadar çaba harcarsa harcasın mevcut durumu değiştiremeyeceğini öğrenerek pasif kalmakta ve bu pasifliği de tüm istenmeyen durumlara genellemektedir.
5. Klasik koşullanma ilkelerinden yararlanarak hoş olmayan bazı alışkanlıklar giderilebilir.
Örneğin, sigara ve içki bağımlılığı olan kişilerin bu alışkanlıklarının giderilmesinde kullanılan yöntemlerden biri şudur; Öncelikle mide ağrısı ve mide bulantısına yol açan bir ilaç içirilir, ardından bireye istediği kadar sigara içmesi istenir. Ancak bireyin bir süre sonra içtiği ilaçtan dolayı midesi bulanır. Bu durumun sürekli tekrarlanmasıyla bireyin sigara içmek ile mide bulantısı arasında bağ kurması sağlanır. Belli bir süre sonra sigara alışkanlığı olan birey, sigara içince şiddetli bir şekilde midesinin ağrıyacağını veya bulanacağını düşünür.
NOT
Korku koşullanması en çabuk gerçekleşen koşullanmadır. Bir kerede bile öğrenilebilir. Örneğin; Denizde boğulma tehlikesi geçiren veya köpek tarafından bir kez ısırılan kişinin durumu gibi.
