İç savaş nedir, özellikleri nelerdir? Tarihteki iç savaşlar nelerdir? Roma, İngiliz ve Amerika iç savaşı hakkında bilgi.
İÇ SAVAŞ
İç savaş; aynı ülkede yaşayan ya da aynı ulusa mensup insanlar arasında yapılan silahlı çatışmalardır. İç savaşlar genellikle; politik, dini ve etnik farklılıklar nedeniyle başlar.
Aileler, topluluklar ve ülkenin bütünü iç savaş nedeniyle bölünmektedir. Çünkü; savaş, tamamen, ülke içinde yapılmakta ve hiç kimse etkilerinden kaçamamaktadır. Esirler öldürülür, evler tahrip edilir ve siviller şiddet yoluyla yıldırılır.
HAKLAR İÇİN SAVAŞ
İç savaş insanlar arasındaki inanç farklılıklarından patlak verir. İç savaşlar daha fazla politik ve dini haklar elde etmek, komşu bir devlette yer alan benzer bir grupla birlik olabilmek ya da kendi yaşam biçimini muhafaza etmek gibi nedenlerle genelde; azınlıklar tarafından başlatılır. Bu azınlıklar güçlü liderler tarafından yönetilir.
DIŞARIDAN GELEN ETKİLER
Bazı iç savaşlarda, diğer ülkeler siyasi bir kazanım ya da insan haklarını korumak adına, taraflardan birini destekler. Örneğin; sosyalist hükümet ve isyancılar arasında yaşanan iç savaşta, Amerika sosyalist ve komünist rejimlerin Orta Amerika’da yayılmasına engel olabilmek için, isyancıları desteklemiştir. Bu tip dış müdahalelere Soğuk Savaş (Sovyetler Birliği ve Amerika arasında yaşanan rekabet ve derin güvensizlik dönemi) zamanında sıkça rastlanmaktaydı.
ETNİK ÇARPIŞMALAR
Son yıllarda; etnik düşmanlık nedeniyle başlayan iç savaşlar çok kan dökülmesine neden olmuştur.
1990’ların ilk yıllarında Yugoslavya’da; Bosna, Hırvatistan ve Siovenya; Sırp egemenliğinde olan devlete karşı bağımsızlık mücadelesi verdiler. Uzun savaş döneminde binlerce sivil etnik bir temizliğin masum kurbanı oldu. Etnik bir grubun uyguladığı şiddet ve terör yüzünden, diğer etnik gruba ait siviller ya öldürüldüler ya da topraklarından zorla tahliye edildiler.
HUZURSUZ AFRİKA
1960 ve 1970’li yıllarda sömürge yönetimleri sona erince, birçok Afrika ülkesi iç savaşın pençesine düştü. Nijerya ve Angola gibi ülkelerde farklı insanlar, sömürge sınırları içinde birlikte yaşamaya zorlanmıştı. Bu farklılıklar, sömürge döneminin kapanmasından sonra; çatışma nedeni oldu. Somali, Kongo ve Çad gibi ülkelerde patlak veren kanlı iç savaşların nedeni politik ve etnik farklılıklardır.
ÖNEMLİ GÜNLER
1918-21 Rus İç Savaşı. Rus Devrimi’nden sonra Bolşevikler ve komünizm karşıtları arasındaki bu savaşı, Bolşevikler kazanmıştır.
1967-70 Nijerya iç Savaşı. Nijerya’nın doğu bölgesi Biafra ve federal hükümet arasında yaşanmış ve federal hükümet galip gelmiştir.
1968- Kuzey İrlanda iç savaşı. Protestanlar ve katolikler arasında uzun yıllar süregelen çatışma. 1994 yılında ateşkes ilan edilerek görüşmeler başlatıldı.
1971- Pakistan iç Savaşı. Bangladeş (doğu Pakistan) ve batı Pakistan arasında yaşandı ve Bangladeş kazandı.
ROMA İÇ SAVAŞI
İç savaşlar yeni olaylar değildir. Erken iç savaşların büyük bir bölümü, nüfuzlu insanların ve onların destekçilerinin aralarında, güce sahip olabilmek için yapılırdı. Julius Sezar’ın ordularına Rubicon nehrini aşarak Roma’ya yürüme emri vermesi üzerine, Milattan Önce 49 yılında Antik Roma’da iç savaş patlak verdi. Sezar kendine karşı çıkanları kovarak, diktatörlüğünü ilan etti.
İNGİLİZ İÇ SAVAŞI
1642’den 1649’a kadar süren İngiliz İç Savaşı, İngiliz Kralı ile ülkeyi yönetecek kişinin parlamentonun üstünlüğünü tanıması gerektiğini savunanlar arasında yaşanmıştır. Charles, kralın Tanrı tarafından atandığını ve bu nedenle; ülkeyi tek başına yönetmesi gerektiğine inanıyordu. Parlamento yanlıları ise parlamentonun daha fazla güce sahip olmasını istiyorlardı. Parlamento yanlıları kralla ortak hareket etmeyi reddedince iç savaş başladı.
KRALCILAR VE PARLAMENTO YANLILARI
İngiltere iki gruba bölündü: kralı destekleyenler (Royalist ya da Cavaliers) ve parlamentoyu destekleyenler (Roundheads). İki büyük general Lord Fairfax ve Oliver Cromwell savaşta parlamento yanlılarını yönettiler. Başlangıçta kralcılar kazanıyormuş gibi görünse de sonradan yenilgiye uğradılar. 1649 yılında Charles idam edildi ve İngiltere cumhuriyetini ilan etti. 1. CHARLES (1600-1649) 1625 yılında tahta çıktı. Asılmasıyla birlikte İngiliz iç savaşı sona erdi.
İSPANYA İÇ SAVAŞI
1936 yılında yapılan seçimleri sol Cumhuriyetçi hükümet kazandı. Çoğunluğu sağcı olan ordu isyan ederek hükümeti devirmeye çalıştı. Fransa ve Sovyetler Birliği Cumhuriyetçileri desteklerken, General Franko tarafından yönetilen sağcılar ise Almanya ve İtalya’dan yardım alıyordu. İç savaşta binlerce İspanyol hayatını kaybetti. 1939’da Cumhuriyet ordusu yenilgiye uğradı ve Franko İspanya’ya diktatör oldu. OLIVER CROMWELL (1599-1658) Kralın idam edilmesinden sonra, İngiltere, İskoçya ve İrlanda’yı yönetti.
AMERİKAN İÇ SAVAŞI
Amerika’nın diğer savaşlarda kaybettiği insan sayısı, Amerikan İç Savaşı’nda ölenlerden daha azdır. Savaş, kuzey ve güney eyaletleri arasında bulunan derin farklılıklar sonucu çıkmıştır.
1861-65 yılları arasında gerçekleşen Amerikan İç Savaşı’nın nedeni derin politik farklılıklardı. Güney eyaletleri, köle sahibi olma hakkı da dahil olmak üzere; her eyaletin kendi kanunlarını yapması gerektiğine ve bu hakkın, kongreye devredilemeyeceğine inanıyorlardı. 1860 yılında yapılan seçimleri Abraham Lincoln’ün kazanması ile birlikte, Güneyliler bu haklarının tehdit edileceğini hissettiler.
KUZEY VE GÜNEY
Kuzey bir sanayi ve üretim bölgesiydi, ayrıca; köleliğe karşı olan, güçlü bir harekete ev sahipliği yapıyordu. Güney ise bir tarım bölgesiydi ve büyük çiftlikler kölelerin iş gücüne dayalıydı.
SAVAŞ İLANI
Lincoln seçildikten sonra 11 güney eyaleti üyelikten ayrılarak Amerika Konfedere Devletleri’ni kurdular. Güney birlikleri 12 Nisan 1861 yılında, Güney Karolina’da bulunan Fort Sumter’e (bir karakol) saldırdılar. Lincoln, ulusu bir arada tutabilmek için, köleliği savunan eyaletlere karşı bir birlik ordusu oluşturdu.
DÖRT YIL SÜREN SAVAŞ
Amerikan İç Savaşı, Güneyin kazanamayacağı bir savaştı. Kuzeyin nüfusu daha fazlaydı, temeli sağlam bir sanayileri vardı, iletişim imkanları yüksekti ve güneye gidecek olan gıda ve malzemeleri durdurabilecek kapasitede bir donanmaları vardı. 1865 yılında Güney teslim oldu. Uzun ve kanlı bir savaşın sonunda, 600 binden fazla insan hayatını kaybetti ve çok sayıda güney şehri yok edildi. Aynı yıl; 13. kanunda yapılan değişikliğin Anayasa’ya eklenmesiyle kölelik kaldırıldı. Güneyin teslim olmasından beş gün sonra Lincoln’e suikast yapıldı.
GETTYSBURG SAVAŞI
Haziran 1863’te yapılan Gettysburg Savaşı, Amerikan İç Savaşı’nda önemli bir dönüm noktasıdır. General George Meade komutasındaki birlik kuvvetleri (yaklaşık 85 000 asker), General Robert E. Lee komutasındaki Konfedere kuvvetlerini yenilgiye uğrattı. (yaklaşık 75 000 asker) Konfedere güçleri bu ezici yenilgiyi tam olarak telafi edemediler.
