İcra mahkemesine şikayet nasıl ve neden yapılır? İcra mahkemesine şikayet sebepleri, şikayet usulü ve sonuçları hakkında bilgi.
İcra Mahkemesine Şikayet
İcra (ve iflas) dairesi, İİK’de kendisine verilen görevleri yaparken kanunu yanlış uygular, kanunun kendisine tanıdığı takdir yetkisini hadiseye uygun olarak kullanmaz, bir hakkı yerine getirmez veya bir hakkın yerine getirilmesini sebepsiz yere sürüncemede bırakırsa usulsüz hareket etmiş olur; bu durumda icra (ve iflas) dairesinin usulsüz işlemlerinden zarar gören ilgililer icra mahkemesine şikayet yoluyla başvurabilirler.
“Şikayet, icra (ve iflas) dairelerinin, kanuna aykırı olan ve hadiseye uygun düşmeyen işlemlerinin iptali veya düzeltilmesi veya yerine getirilmeyen bir hakkın yerine getirilmesi için başvurulan bir kanun (başvuru) yoludur.” Ancak hemen belirtilmelidir ki şikayet, temyiz ya da karar düzeltme yollarından tümüyle farklıdır ve şikayet bir dava da değildir. Bu nedenle şikayet icra dairelerinin üzerindeki icra mahkemesinin denetimine dayanan ve icra dairesinin ilgililerine usulsüz bir şekilde zarar veren işlemlerine karşı başvurulan bir yoldur. Sonuç itibariyle şikayet “icra takibinin taraflarına veya hukuki yararı bulunan diğer kişilere tanınmış ve bu yolla icra ve iflas dairelerinin (veya diğer icra organlarının) kanuna veya olaya uygun olmayan işlemlerinin iptalini veya düzeltilmesini ya da yapmadıkları veya geciktirdikleri işlemlerin yapılmasını sağlayan hukuki bir çaredir.”
1. Şikayetin Konusu
> Şikayetin konusu icra (ve iflas) dairelerinin yapmış olduğu işlemler ya da yapması gerekirken yapmadığı işlemlerdir. Yalnızca icra ve iflas dairelerinin işlemlerine karşı şikayet yoluna gidilebilir. Ancak kanunun açıkça öngördüğü hallerde iflas idaresi, alacaklılar toplanması, iflas bürosu, konkordato komiseri ve konkordato tasfiye memurlarının işlemlerine karşı da şikayet yoluna gidilebilir.
İşlemlerine karşı şikayette bulunulabilecek organlar: (şikayetin konuları)
***Birinci alacaklılar toplantısı
***İkinci alacaklılar toplantısı
***İflas bürosu
***İflas idaresi
***Konkordato tasfiye memurları
***Konkordato komiseri
***İcra dairesi
***İflas dairesi
> Bir muamelenin şikayet konusu olabilmesi için, şikayet edenin mutlaka zarar görmesi gerekmediği gibi icra organının kusurlu olması da gerekmez.
2. Şikayet Sebepleri
> Şikayet, icra dairesinin icra-iflas hukuku ile ilgili hükümleri uygulamaması veya usulüne aykırı uygulaması nedenine dayanır; yani şikayet maddi hukuka ilişkin değil takip hukukuna ilişkin hükümlerin yanlış uygulanması ya da hiç uygulanmaması halinde söz konusu olur.
Şikayet sebepleri şunlardır:
***İşlemin kanuna aykırı olması
***İşlemin hadiseye uygun olmaması
***Bir hakkın yerine getirilmemesi
***Bir hakkın sebepsiz olarak sürüncemede bırakılması
> İşlemin kanuna aykırı olmasından kastedilen; işlemin öncelikle İİK olmak üzere diğer kanunlara, tüzüklere, yönetmeliklere aykırı olmasıdır.
> İşlemin hadiseye uygun olmaması; kanunun icra müdürüne takdir yetkisi tanıdığı hallerde icra müdürünün takdir yetkisini kullanarak yaptığı işlemin olayla bağdaşmaması halidir.
> Bir hakkın yerine getirilmemesi; icra müdürünün görevi dahilinde olan bir işi yapmayı reddetmesi halinde ortaya çıkmaktadır.
> Bir hakkın sebepsiz olarak sürüncemede bırakılması; icra memurunun, kendiliğinden veya ilgilinin talebi üzerine yapmak zorunda olduğu bir işlemi, kanunda söz konusu işlem için öngörülen veya uygun olan bir süre içinde haklı bir neden olmaksızın yapmaması veya yerine getirmemesidir.
3. Şikayet Süresi
> Şikayet süresi kural olarak 7 gündür. Süre, şikayet edenin şikayet konusu işlemi öğrendiği tarihte başlar.
> Şikayet süresi hak düşürücü bir süredir. İcra mahkemesi şikayetin süresi içinde yapılıp yapılmadığını kendiliğinden gözetir. Bu süre geçtikten sonra yapılan şikayet kabul edilemez ve icra dairesinin işlemi kesinleşir.
> Şikayet kural olarak işlemin öğrenilmesinden başlayarak 7 günlük süreye tabidir. Ancak şu hallerde şikayet süreye tabi değildir:
***Bir hakkın yerine getirilmemesi veya sebepsiz sürüncemede bırakılmasından dolayı her zaman şikayet yoluna başvurulabilir.
***İcra dairesinin kamu düzenine aykırı işlemlerinden dolayı her zaman şikayet yoluna başvurulabilir.
4. Şikayetin Tarafları
> Şikayette icra ve iflas dairelerinin işlemlerinden zarar gören taraf olarak “şikayet eden” ve şikayet konusu işlemin sahibi olan “şikayet olunan” taraflar vardır.
> İcra dairelerinin işlemlerinden zarar gören borçlu, alacaklı veya diğer ilgililer, süresi içinde icra mahkemesine başvurarak şikayette bulunabilirler. Şikayet; icra (ve iflas) dairesinin kanuna aykırı, hadiseye uygun olmayan işlemlerine karşı başvurulan bir yol olduğundan, şikayette şikayet olunanın belirtilmemesi ya da yanlış belirtilmesi şikayetin geçerliliğini etkilemez.
> İcra mahkemesi şikayet edenin bildirmiş olduğu nedenlerle bağlı değildir.
5. Şikayet Usulü
> Şikayetjcra mahkemesine yapılır, icra mahkemesi tarafından incelenir ve karara bağlanır. Yetkili icra mahkemesi, şikayet olunan icra (ve iflas) dairesinin bağlı bulunduğu icra mahkemesidir. Şikayetin icra mahkemesi yerine icra dairesine yapılması hiçbir hukuki sonuç doğurmaz, icra dairesine yapılan şikayet geçersizdir. Ancak şikayet yetkili icra mahkemesine gönderilmek üzere başka bir yer icra mahkemesi aracılığıyla da yapılabilir.
> Şikayet yazılı olarak dilekçe ile yapılabileceği gibi tutanağa geçirilmek üzere sözlü olarak da yapılabilir. Yani sözlü olarak yapılan şikayet geçerlidir.
> Şikayet icra mahkemesi tarafından basit yargılama usulüne göre incelenir.. Basit yargılama usulü; yasalarda gösterilen davalar ve işler hakkında hukuk mahkemelerinde uygulanan ve adi yargılama yöntemine (yazılı yargılama usulü) oranla daha basit ve çabuk işleyen yargılama yöntemidir.
> Şikayetin icra takibine etkisi hususunda en önemli nokta, “şikayetin icrayı kendiliğinden durdurmaması”dır. İcra mahkemesi gerekli görürse şikayet nedeniyle icranın geri bırakılmasına hükmedebilir.
> Şikayet kural olarak icra mahkemesince incelenir. Ancak şikayetin icra mahkemesi tarafından incelenmediği istisnai haller vardır:
***Kambiyo-senetlerine mahsus iflas yolunda, ticaret mahkemesi,
***Paydaşlığın satış suretiyle giderilmesine dair işlemlere karşı yapılan şikayetlerde, paydaşlığın giderilmesine karar veren sulh mahkemesi,
***İhtiyati tedbir kararının uygulanmasına ilişkin şikayetlerde ihtiyati tedbir kararını veren mahkeme,
Terekenin iflas hükümlerine göre tasfiyesinde tasfiye memurunun işlemine karşı yapılan şikayetlerde sulh hakimi şikayet başvurularını inceler.
> Dolayısıyla bu istisnai hallerde şikayet, icra mahkemesinde incelenemez.
6. Şikayetin Sonuçları
> İcra mahkemesi kendisine yapılan şikayet başvurusu üzerine ya şikayetin reddine ya da şikayetin kabulüne karar verir:
***Şikayetin reddi: Şikayet, süresi içinde yapılmamışsa, şikayet sebepleri yerinde görülmezse icra mahkemesi şikayeti reddeder.
***Şikayetin kabulü: İcra mahkemesi şikayeti yerinde görüp kabul ederse şikayet konusu işlemin bozulmasına, düzeltilmesine ya da yapılması gereken bir işlemin yapılamamasından dolayı şikayet söz konusu ise de işlemin yapılmasına karar verebilir.
> İcra mahkemesi, şikayete ilişkin verdiği karardan kendiliğinden dönemez, bu karar yalnızca kararın temyiz edilmesi üzerine Yargıtay tarafından bozulabilir.
