İnsan Haklarının Gelişiminde Etkili Olan Tarihi Olay ve Belgeler

0
Advertisement

İnsan haklarının gelişiminde etkili olan aşamalar, tarihi olay ve belgeler, atılan adımlar ve hukuk kuralları hakkında bilgi.

tanzimat-fermani

TANZİMAT FERMANI

3 Kasım 1839’da Sultan Abdülmecid’in sadrazamı olan Mustafa Reşit Paşa tarafından Gülhane Parkı’nda yabancı devlet elçileri ve halk huzurunda okunmuş fermandır. Bu ferman devlet ve birey arasındaki ilişkileri hukuki yön geliştirmek ve devleti modernleştirmek amacıyla ilan edilmiştir. Bu fermanda kabul ed’ bazı ilkeler şunlardır:

  • ✓ Herkesin can, mal, namus güvenliği de tarafından sağlanacak
  • ✓ Mahkemeler herkese açık olacak, kimse yargılanmadan cezalandırılmayacak
  • ✓ Vergiler herkesin gelirine göre toplanacak
  • ✓ Rüşvet ve iltimas kaldırılacak

KANUNU ESASİ

Osmanlı Devleti’nin ilk anayasası Kanunu Esasi’nin hazırlık çalışmalarına II. Abülhamit’in izniyle başlanmış, 23 Aralık 1876’da ilan edilmiştir. 119 maddeden oluşan anayasanın ilk beş maddesi padişahın haklarını sayan ve tanımlayan maddelerden oluşmuştur. Dahi sonraki bölüm Osmanlı vatandaşlarının genel haklarını içermiştir. Bu anayasada varolan maddeler şunlardır:

  • ✓ Vatandaşların tümü başkalarının özgiirl* ğüne müdahale etmedikçe kişisel özgiirl” sahiptir.
  • ✓ Her Osmanlı vatandaşı din özgürlüğüne sahiptir.
  • ✓ Vergiler herkesin gelir gücüne oranlı olarak alınacaktır.
  • ✓ Tüm vatandaşların vatana karşı aynı hak ve ödevleri vardır.
  • ✓ Özel mülkiyete bir tazminat ödenmeden el konulmayacaktır.
  • ✓ İşkence ve eziyet kesinlikle yasaktır.

1789 FRANSIZ İNSAN HAKLARI BİLDİRGESİ

Fransa’da krallığın mutlak baskısından bıkan halk Monarşiye karşı 1789 tarihinde ayaklanmıştır. Bu ayaklanma sonucunda Fransa’da krallık yönetimi yıkılmış İnsan hakları için önemli sayılan “insan ve Yurttaş Haklan Bildirip” yayımlanmıştır.

Bu bildirgede yer alan bazı maddeler şunlardır:

Advertisement
  • ***İnsanlar haklar yönünden özgür ve eşit doğarlar.
  • ***Egemenliğin özü esas olarak ulustadır.
  • ***Özgürlük, başkasına zarar vermeyecek herşeyi yapabilmektir.
  • ***Bir kimse ancak yasanın öngördüğü hallerde suçlanabilir ve tutuklanabilir.
  • ***Her insan suçlu olduğuna karar verilinceye kadar masum sayılır.

VEDA HUTBESİ

Veda hutbesi, Peygamberimiz Hz. Muhammed tarafından MS. 632 yılında Arafat vadisinde Müslümanlara hitaben yaptığı konuşmadır. Peygamberimiz bu hutbesinde; insanların, can, mal ve namusun korunması, kişi hakları, kadın hakları, aile hayatının korunması ile konularda açıklamalar yapmıştır.

İşte Veda Hutbesi’nde Hz. Peygamber’in bazı sözleri:

  • ✓ Ey insanlar, canlarınız, mallarınız, namus ve şerefiniz mukaddestir.
  • ✓ Ey insanlar, ne zulmediniz, ne de zulme uğrayınız.
  • ✓ Ashabım, Cahiliye devrinde güdülen kan davaları kaldırılmıştır.
  • ✓ Ey insanlar kadınların haklarını gözetiniz, aile namusu ve şerefini kimseye çiğnetmeyin.
  • ✓ Hiç kimse bir diğerinden üstün değildir.

magna-carta
MAGNA CARTA

İngiltere’de 1215 yılında kral ile halk ve soydular arasında imzalanmış bir belgedir. Bu belgede ortaya çıkan hükümler vatandaşların hak ve özgürlükleri açısından önemli maddeler içermiş, hukukun üstünlüğü ilkesinin önce bu ülkede daha sonra tüm dünyada yerleşmesine ortam hazırlamıştır. Bu belge ile kralın yetkileri sınırlanmış vatandaşların hakları korunmuştur.

Bu belgede yer alan bazı maddeler şunlardır:

  • ✓ Krallığımızda, ülkemizin genel meclisinin izni olmadıkça zorla, askerlik hizmeti karşılığında vergi alınamaz.
  • ✓ Eğer alınacak verginin miktarını belirlemek söz konusu olursa genel meclis toplanacaktır.
  • ✓ Hiç kimse, soylular için gerekli olandan daha fazla hizmet vermeye zorlanamaz.
  • ✓ Hiçbir özgür kişi tutuklanamaz, hapse atılamaz, mal ve mülkü elinden alınamaz, sürgüne yollanamaz, kötü muameleye maruz bırakılamaz.

SULTAN SÜLEYMAN YASALARI

Kanuni Sultan Süleyman Osmanlı Devleti’nde 1520-1566 yıllarında 46 yıl süreyle en uzun süre padişahlık yapmış hükümdardır. Asıl ismi “Süleyman” olan Sultan’a hazırladığı ve hazırlattığı kanunlardan dolayı “KANUNİ” ünvanı verilmiştir.

Sultan Süleyman Kanunları diye anılan kanunlarda devletin toprakları üzerine görevlendirdiği memurlar ile halkın hukuki ve mali hakları düzenlenmeye çalışılmıştır.

Advertisement

Bu kanunlarda insan haklarına yönelik bazı uygulamalarda yer almıştır işte bunlardan bazıları;

  • ✓ Bir kişi adam öldürürse kısas uygulanır.
  • ✓ Bir yerde kalan kişinin malı çalınırsa hırsızı oradakiler bulmalıdır.

hammurabi-yasalari

HAMMURABİ YASALARI

Babil hükümdarı Hammurabi tarafından, daha önceki Mezopotamya kanunları derlenerek yeniden oluşturulan kanunlardır. Bu kanunlar Akad dilinde yazılmış toplam 282 maddeden oluşmuştur. Bu kanunlar Mezopotamya’da daha önce hazırlanmış kanunlara göre daha kapsamlı hazırlanmış ve kısasa kısas hükümler içermiştir. Bu kanunların yazılı olduğu taş bugün Fransa’daki Louvre Müzesi’nde sergilenmektedir.

Gelin Hammurabi yasalarına bir göz atalım.

  • ✓ Eğer bir insan kendisi ile eşit olan birinin dişini kırarsa onunda dişi kırılır.
  • ✓ Eğer bir insan başka bir insanın gözüm karırsa onunda gözü çıkarılır.
  • ✓ Eğer bir kişi başkasına saklaması için güm’1 altın ya da başka bir şey verirse verdiği şeyi bir kaç şahide göstermelidir.

AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ

1950 yılında Roma’da imzalanan bu sözleşme, ülkemizde 1954 yılında onaylanmış Bu bildiri, insan hakları ve temel özgürlüklerin korunması ve geliştirilmesini amaçlamıştır. Evrensel bildiride yer alan haklar bu bildiriyi kabul eden devletlerce ortak güvence altına alınmıştır.

Bu bildiride aşağıda verilen haklar devletler tarafından kabul edilmiştir.

  • ✓ Herkesin yaşam hakkı yasanın korumasındadır.
  • ✓ Hiç kimse köle ve kul halinde tutulamaz.
  • ✓ Herkesin kişi özgürlüğü ve güvenliği ha vardır.
  • ✓ Herkes özel ve aile hayatına, konutuna ve haberleşmesine saygı gösterilmesi hakkına sahiptir.

Demokrasi ve insan hakları bilinci çağlar boyunca gelişme göstermiştir. Bu durum bireylerin temel hak ve özgürlüklerin bilinmesi zorunlu hale getirmiştir.


Leave A Reply