İrad-ı Cedid ne demektir? İrad-ı Cedid (Nizamı Cedid) nedir, anlamı, Osmanlı Devletindeki önemi, tarihçesi, İrad-ı Cedid hakkında bilgi.
İrad-ı Cedid; Nizam-i cedid hazinesi olarak da bilinir. 1793’te, Nizam-ı Cedid birliklerinin giderlerini karşılamak amacıyla oluşturulan bütçedir.
III. Selim‘in (hd 1789-1807) bir fermanıyla ilan edilen nizam-ı cedid (yeni düzen), askeri alanda yeni harcama ve yatırımları da gündeme getirdi. Padişahın başkanlığında yapılan bir dizi toplantı sonunda, Tersane-i Âmire, Baruthane-i Âmire, Tophane-i Âmire ile Topçu ve Lağımcı ocakları, Levent Çiftliği bostancıları ile Nizam-ı Cedid askerleri için olağan bütçe gelirlerinin dışında bir fon oluşturulması ve gelir kaynaklarının genel bütçeden ve Hazine-i Hassa’dan ayrılması öngörüldü. Oluşturulan bu yeni hazineye İrad-ı Cedid adı verildi.
200 bin keselik İrad-ı Cedid’in kaynakları pamuk resmi, esham mahlulatı, miri ve Haremeyn mukataaları, humbaracı tımarları ile müskirat (alkollü içecekler), kahve, Mora üzümü, yapağı ve canlı hayvan resimleriydi. İrad-ı Cedid nazırı aynı zamanda şıkk-ı râbi defterdanydı ve şıkk-ı evvel defterdarıyla (başdefterdar) birlikte gelir ve giderleri denetlerdi. İrad-ı Cedid’in çalışmalarını düzenleyen kanunnameye göre Irad-ı Cedid nazırına ve başdefterdara verilen günlük gelir-gider pusulaları ay sonunda incelenerek üç nüsha halinde aylık defter düzenleniyordu. Bu nüshalardan biri Bâbıâli’ye, ikincisi Başmuhasebe’ye, üçüncüsü Ruznamçe Kalemi’ne gönderiliyor, yıl sonunda da bilanço çıkarılıyordu. Gelir fazlası para, Darphane-i Âmire’deki özel İrad-ı Cedid hazinesine aktarılıyordu.
On üç yıllık uygulama sonunda, 1807’de İrad-ı Cedid hazinesinde toplanan para 70 bin keseyi buluyordu. Kabakçı Mustafa Ayaklanması sonucunda III. Selim tahttan indirilince bu hazine kaldırıldı ve biriken paralar Darphane-i Âmire hazinesine devredildi.
