Kapalı kaplardaki gazların basıncı nedir? Kapalı kaplardaki gaz basıncından nasıl ve nerelerde yararlanılır? Kullanım alanları hakkında bilgi.
Kapalı Kaplarda Gazların Basıncı
Kapalı kaplardaki gazların ağırlığından dolayı basınç uyguladığı söylenemez. Çünkü kapalı kaplardaki gazların yoğunlukları ve ağırlıkları çok küçüktür. Kapalı kaplardaki gaz molekülleri her yönde hareket eder. Hareketleri sırasında birbirlerine ve kabın çeperlerine çarparak kuvvet uygularlar. Kapalı kabın içindeki gazın birim yüzeye uyguladığı bu kuvvet neticesinde basınç oluşur. Kapalı bir kaptaki gazın basıncı, kabın içerisindeki her noktada aynıdır. Bunu şişirilen bir topun her tarafının aynı anda hareketlenmesinden veya şişirilmiş bir bisiklet tekerleğinin düzgün görünmesinden anlayabiliriz.
Tekerleği şişirmek için bir bisiklet pompasının pistonu itildiğinde pompa silindiri içerisinde oluşan yüksek basınçlı hava, hortum vasıtasıyla bisiklet tekerleğine aynen iletilir. Tekerleğin pompalama sonucunda bir süre sonra şişmesi, tekerlek içerisindeki basıncın açık hava basıncından büyük olmasındandır.
Gaz basıncından nerelerde yararlanılır?
Gaz basıncından birçok alanda faydalanılır. Gazlar yüksek basınca dayanıklı çelik kaplar içinde sıvılaştırılarak depolanır. Kapların vanaları açıldığında yüksek basınçtan kurtulan sıvı gaz haline geçer. Hastanelerde kullanılan oksijen tüpleri, evlerde kullanılan LPG ve yangın söndürme tüpleri bunlara bazı örneklerdir.
Gaz molekülleri basıncın yüksek olduğu yerden düşük olduğu yere doğru hareket eder. Elektrik süpürgeleri bu prensibe göre tasarlanmıştır. Elektrik süpürgesinin içindeki hava süpürge motoruyla emilir ve düşük basınçlı bir ortam oluşturulur. Toz ve kir havayı oluşturan moleküllerle birlikte bu düşük basınçlı bölgeye doğru hareket eder. Süpürgenin torbası tozu durdururken havanın geçmesine izin verir.
Kapalı kaplardaki gazların basıncını ölçmeye yarayan aletlere manometre denir. Sivili ve metal manometre (burdon manometresi) olmak üzere iki çeşit manometre vardır. Sıvılı manometreler kapalı ve açık uçlu olabilir.
Sıvılı manometre içinde sıvı bulunan bir U borusudur. Laboratuvarların dışında sivili manometre kullanarak gaz basıncını ölçmek zordur. Her zaman, her yere kolaylıkla taşınabilen, herkesin kullanabileceği manometrelerde geliştirilmiştir. Bu manometreler metal manometrelerdir.
Metal manometreler (burdon manometresi) yüksek basınçları ölçmek için kullanılır. Bu manometreler, sıvılı manometreler kadar duyarlı değildir. Ancak daha sağlamdır.
