Medeniyetimizin önemli buluşlarından birisi olan kauçuk maddesinin elde edildiği kauçuk ağacının özellikleri nelerdir? Kauçuk ağacı nasıl yetiştirilir?
Kauçuk Ağacı
Kauçuk ağacı nedir?
Botanik biliminde adı “ficus elastica” olarak geçen kauçuk ağacı, familya olarak dutgiller familyasına ait bir ağaç türüdür. Bu ağacın öz suyundan kauçuk elde edilebildiği için Türkçeye çevirisi de kauçuk ağacı şeklinde olmaktadır. Kauçuk ağacı nerede yetişir sorusuna verilebilecek tek yanıt tropikal bölgelerdir çünkü bu ağacın tropikal iklime sahip bölgelerin dışında bir bölgede yetiştirilmesi olanaksızdır. Bunun dışında Afrika’ya özgü hali şeklinde başka ülkelere getirtildiğinde de evde süs bitkisi olarak yetiştirilebilmektedir. Sıcak ortamlarda yetişmekten hoşlanan kauçuk ağacı, büyümesi için çok fazla suya ihtiyaç duymayan bir ağaç türüdür.
Kauçuk ağacının bir diğer ismi de “heveadan” olarak anılmaktadır. İlk kez 1940 yılında sanayide ve diğer sektörlerde malzeme olarak kullanılmaya başlanan kauçuk, yaygınlığı arttıkça ilk üretim yeri olan Güney Amerika’nın Amazon havzasının dışında Asya’da ve Afrika’da da üretilmeye başlanmıştır. Kauçuk ağacı ile kauçuk ağacı bitkisi birbirinden farklı iki tip ağaç biçimidir. Kauçuk ağacı bayağı heybetli ve uzun bir ağaç olmasının yanında kauçuk ağacı bitkisi evlerde saksılarda yetiştirilebilecek boyda ufak bir bitki türüdür. Heveadan dediğimiz kauçuk ağaçları, özellik olarak 20 metre ile 30 metre arasında değişen yüksekliklere sahip olmaktadır.
Gövdesi silindir biçiminde olan bu ağaçların gövde yapısı da kaygan bir biçimdedir. En tepesinde koyu yeşil renge sahip yaprakları bulunur ve bu yapraklar bir arada demek şeklinde yer almaktadır. Her yıl bu yapraklarını döken kauçuk ağacı, yılda en az şekilde 7 ay boyunca yağış alan yerlerde büyümeyi ve 30 derece sıcaklıklara sahip olan yerlerde yetişmeyi sevmektedir. Eğer ki bulunduğu bölgede sıcaklıklar 20 derecenin altına düşerse ve uzun süreli kuraklıklar yaşanırsa kauçuk ağacının yaşamsal fonksiyonlarına devam etmesi mümkün değildir.
Bunun dışında ağaca adını veren kauçuk olayı, ağaç 5 ya da 6 yaşına geldikten sonra oluşmaya başlar.
Bu yaşlara gelen ağacın gövdesinde “V” şeklinde bir yarık meydana gelir. Bu yarığın içerisinden “lateks” denilen bir süt kıvamında sıvı sızar ve üreticiler bu sütü kapların içerisinde biriktirirler. Daha sonra bu sıvı, bir kimyasalla etkileşim içerisine sokularak havaya maruz bırakılır ve malzeme tamamen katılaşarak ham kauçuk haline gelmektedir.
Bu malzemenin muadili bir ürün olarak sentetik kauçuk dediğimiz malzeme çoğunlukla sanayi endüstrisinde bolca üretilse de hiçbir zaman orijinal lateksin yerini tutamamaktadır. Özellikle Afrika bölgesinde bu ağaçlardan elde edilen maddeyle Afrikalı çocuklar kendilerine plastik top dahi yapabilmektedirler. Günümüzde bu maddeden en fazla sanayi alanında yararlanılmaktadır. Yağmurluk, elekrik tellerini kaplayan malzemeler, dalgıç kıyafetleri, yastık, sünger, otomobillerdeki süspansiyon takımları, giysilerin büyük çoğunluğu, kemer, hortum, lastik ve lastik çorapta yoğun miktarda kauçuk bulunmaktadır.
Ayrıca endüstriyel alanda üretilen endüstri maddelerinde oluşan titreşimlerin emilimini sağladığı için bu alanda da kullanımı sıklıkla tercih edilen bir malzeme olarak bilinmektedir. Günümüz koşullarında kauçuk üretiminde ilk sırada Malezya gelmektedir. Bu ülkenin yıllık kauçuk üretim miktarı 1 milyon 279 bin 200 adet civarlarındadır. Üretim alanında Malezya’yı takip eden ülke Endonezya olsa da, kauçuğun kalitesi göz önünde bulundurulduğunda en kaliteli ürünün Brezilya’da olduğu göz ardı edilememektedir.
Son yıllarda motorlu araçların üretiminin müthiş derecede artması ve tüm motorlu araçların lastiklerinin kauçuktan üretildiğini düşünürsek, dünyadaki kauçuk piyasasının ne kadar geniş bir halde olduğunu anlayabilmek daha olasıdır.
Kauçuk Ağacı ve Meyvesi
Evde kauçuk ağacı bitkisi nasıl yetiştirilir?
Elinizdeki kauçuk ağacı bitkisinin bir kaç dala ayrılmış gövdesi var ise. Bu gövdelerden birini ana gövdeye çok yakın bir yerden keserek başka bir su dolu kabın içerisine yerleştirip kök salması sağlanmalıdır.
Bu dal köklendikten sonra kendisini bir saksıya ekip yeni bir kauçuk ağacı bitkisi elde edilebilmektedir.
Evde, ofiste ya da benzer ortamlarda yetiştirdiğiniz kauçuk ağacı bitkisi boyut olarak gayet uzamış bir haldeyse dökülen yapraklarını toplamanız gerekmektedir.
İki ayrı saksıda yetiştirmeye devam ettiğiniz kauçuk ağacı bitkisini sürekli temizleyerek. Saksıda hava alabileceği alanları mutlaka silikon vb. malzemelerle kapatmanız gerekmektedir. Aynı zamanda iki bitkiye de aynı sulama işlemini ve aynı bakım işlemlerini uygulamanız yeterli olacaktır.
