Anadolu’nun eski bir kültür merkezi ve en geniş ilimiz olan Konya’nın tarihi ile ilgili olarak bilgilerin yer aldığı yazımız.
Şehrin adı eski «İkonion» dan gelir. Lidyalılar’dan M.Ö. VI. yüzyılda İranlılar’a, daha sonra İskender’e, Selevkoslar’a, Bergama devletine, nihayet M.Ö. II. yüzyılda Roma’ya geçti. 395’te Bizans’a ait bir şehir haline geldi. VII. yüzyılın başlarında İranlılar (Sasaniler), yüzyılın ortalarında Muaviye komutasında Araplar tarafından geçici olarak alındı. Araplar, X. yüzyıla kadar şehre akınlar yaptılar. 1069’da Selçuklu Türkleri tarafından yağmalandı; 1072’ye doğru Kutalmışoğlu Süleyman Şah tarafından fethedildi.
Konya’nın eski fotoğraflarından birisi.
Anadolu Selçuklu devletî kurulunca başkent olarak İznik seçilmişti. Yalnız, İznik’in 1097′ de Haçlılar ve Bizanslılar tarafından alınması üzerine Konya, Selçukluların ikinci başkenti oldu. 1326’da Osmanoğulları Bursa’yı alıncaya kadar yüzyıllarca, bu mevkiini muhafaza etti.
Konya 18 mayıs 1190’da III. Haçlılar’ın geçici işgaline uğradı. XIII. yüzyıl sonlarında Karamanoğulları’nın nüfuzu Konya şehrinde de hissedilmeye başlandı. 1308’de Selçuklu hanedanı son bulunca, Konya, hukuken de Karamanoğulları’na geçti.
1387’de Sultan Murat, ilk defa Konya önlerine geldi. Yıldırım Bayezit 1398’de Konya’ya girdi, Karaman devletine son verdi. 1402 Ankara felaketinden sonra Karaman devleti dirildi. 1414’te Çelebi Sultan Mehmet, Konya’da göründü. Karamanlılar Osmanlılar’a bağlandılar. 1465’te Fatih, Karaman devletine son verdi, Konya’yı doğrudan doğruya İstanbul’a bağladı. «Karaman eyaleti» denen beylerbeyiliği kuruldu. Beylerbeyi, Konya veya Karaman (Lârende) şehrinde otururdu. Eyaletin başına önce Fâtih’in oğlu Şehzade Mustafa, o ölünce de kardeşi Cem geçirildi. 1481’de II. Bayezit’in büyük oğlu Veliaht – Şehzade Damat Abdullah, 2 yıl sonra o ölünce kardeşi Şehzade Şehenşah, Karaman tahtına oturdular. 1511 ‘de Şehenşah, 28 yıllık valilikten sonra öldü; yerine oğlu Şehzade Mehmet getirildi. Yavuz az sonra tahta geçince, Karaman tahtına şehzade tayin etmedi.
XVII. yüzyılda eyaletin 11 sancağı (vilâyeti) vardı. Eyalet 80.000 
Şehrin nüfusu 1825’te 140.000 idi; Türkiye’de 11., dünyada 69. geliyordu. 1927’de 47.000 olan nüfus 1960’ta 123.000’i buldu. Bugün Türkiye’nin İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Eskişehir ve Gaziantep’ten sonra 8. şehridir.
