Mersin Düşmanlardan ne zaman kurtuldu? 3 Ocak Mersin’in Kurtuluşunu, önemini anlatan yazı örneği. Mersin’in Kurtuluşu ile ilgili yazı.
Mersin’in Kurtuluşu İle İlgili Yazı
MERSİN’İN DÜŞMAN İŞGALİNDEN KURTULUŞU
30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan ve 1. Dünya Savaşı’nı bitiren, Mondros Ateşkes Antlaşması sonrasında düşman devletleri, barış antlaşmasının imzalanmasını beklemeden, Türk topraklarının taksimine giriştiler. Ateşkes antlaşmasının 7. Maddesi, bütün bir memleketin işgali için, düşman devletlerine imkan veriyordu.
17 Aralık 1918 sabahı İngiliz donanması da Mersin iskelesine yanaşmıştı. Filikadan inen İngiliz subayı, iskele komiserine bir zarf vererek, zarfı, Mersin Mutasarrıf’ı Galip Bey’e vermesini istedi. Galip Bey ve diğer devlet yetkilileri aynı anda, şimdiki sağlık müdürlüğü olarak kullanılan hükümet konağında durum değerlendirmesi yapıyordu. İngiliz subayın gönderdiği zarf okundu.
Zarfta, Mondros Ateşkes Anlaşması’nın 7. maddesi gereği Kilikya’nın işgaline karar verdikleri ve bunun için de işgalin Mersin’den başlayacağı, direniş yapılmaması ve emirlere uyulması yazıyordu. İngilizlerden 15 gün sonra Fransız işgal kuvvetleri de Mersin’e geldi.
O zamanlar Mersin’de hemen hemen üç mahalle vardı. Arapların kaldığı Laskiye – bugünkü Kiremithane Mahallesi, gayri müslümlerin kaldığı Uray Caddesi civarı – Frenk Mahallesi ve Rumların kaldığı Çavuşlu idi. Mersin kent nüfusunun çok büyük çoğunluğu gayri müslümdü.
Mersin tam bir yıl boyunca İngiliz ve Fransızların ortaklaşa işgalini yaşadı.
Mersin tam bir yıl boyunca İngiliz ve Fransızların ortaklaşa işgalini yaşadı. Bir yıl sonra İngilizlerle Fransızlar aralarında anlaşmazlığa düştüler. Kendi aralarından yeni bir paylaşım yaptılar. Buna göre İngilizler petrol bölgesi Musul’u aldı. Fransızlara da Mersin, Adana, Antakya, Antep, Maraş, Urfa’yı bıraktı. Bu nedenle İngilizler bölgemizi terk etti.
Fransızlara karşı önce Maraş, sonra Urfa ve Antep direnişleri verildi. Bu direnişler Fransızlara ağır kayıplar verdirdi. Fransız kamuoyu, Musul’u İngilizlere kaptırmaya zaten tepki gösteriyordu. Bir de Antep, Maraş, Urfa direnişlerinden yenilgi ile çıkmaları ile birlikte, Türkiye’den asker çekmeyi tartışmaya başlamıştı.
Bu arada 1920 yılının mart, nisan, mayıs, haziran, temmuz ve ağustos aylarında, şehir merkezinden dağ köylerine gitmek isteyen Fransız askerlerine karşı, Mersin’li milisler çete savaşı verdiler. Mersinli milislerin bu 6 aylık dönemde verdiği mücadele takdire şayandı.
Maraş, Antep ve Urfa yenilgisinden sonra Fransız birlikleri Mersin’de köylere yönelik tacizleri bıraktılar. Dolayısıyla 1920 yılının ağustos ayından sonra Mersin’de savaş olmadı. Mersin direnişi, 1920 yılının ilk yarısında oldu. Çünkü Fransızlar Musul’u İngilizlere kaptırıp, Maraş, Antep ve Urfa’da yenilince, Türkiye’den çekilmenin yolunu arıyorlardı.
Nihayet 1921 yılının ekim ayında Atatürk hükümetini tanıyan Fransızlar, çekilme takvimini açıkladılar. Buna göre 27 aralık 1921 yılında Tarsus’tan, 3 ocak 1922 yılında Mersin’den, 5 ocak 1992 yılında Adana’dan çekileceklerdi. Ankara hükümeti ile Fransa’nın anlaşması sonucu, 3 ocak 1922 yılında Fransız birlikleri Mersin’in yönetimini Türk yetkililere devredeceklerdi.
Bunu duyan Mersin köylüleri, 3 ocak sabahı istasyon meydanında toplandılar. Saat 9 sularında Adana’dan gelen tren istasyona yaklaştı. Halkın çoşkulu alkışları ile trenden inen komutanlar, hükümet konağına giderek, Fransızlardan kentin yönetimini devraldılar. Fransız birlikleri anlaşma gereği Mersin iskelesinden askerlerini tahliye ettiler.
