Mozik nedir? Mozik tarihçesi ve mozaik sanatı ile ilgili kısa bilgiler
Mozaik, türlü renklerde küçük taş, cam, çömlek parçalarının yan yana getirilmesiyle yapılan duvar, döşeme ya da tavan kaplaması biçiminde resim ve bezeme işi. Mozaik figürsel ya da bezekle olabilir. Uygulanacak zemine önce bir sıva yapılıp bunun üzerine mozaik malzemesi, bir yüzü dışarda kalacak biçimde yan yana gömülür. Daha sonra mozaik yüzeyi parlatılır. Mozaik ilk kez Mezopotamya’da ilk uygarlıklar zamanında kullanıldı. Yunanistan’da klasik çağda yer mozaiği (önceleri çakıl mozaik) yapıldı.
Hellenistik döneminde mozaik sanatı büyük bir gelişme gösterdi. Mozaik yapımı Roma İmparatorluğu’nun her yanında yaygınlaştı. Mozaik sanatı, erken Hıristiyanlık ve erken Bizans döneminin duvar ve kubbe mozaiklerinde doruğuna ulaştı. 4. yüzyılda başlayarak Roma’ nın Hıristiyan bazilikalarında parlaklık ve renk yönünden daha güçlü olan cam mozaikler yeğlendi.
Bizans sanatı 6. yüzyıldan başlayarak, altın zemini yeğleyerek oluşturduğu mozaiklerle kiliselerin görkemini daha da arttırdı. Bizans sanatında duvar resminin görevini üstlenen mozaik, Hıristiyanlık temalarının betimin dışında, bir yüzey süslemesi işlevini de gördü. İstanbul Ayasofya’da ortaya çıkarılan mozaikler Bizans mozaik sanatının 10. yüzyıldan başlayarak yeni bir canlılık gösterdiğini kanıtlar. Bizans mozayiğinin son dönemi olan 14. yüzyılda Khora (Kariye) Kilisesi’nin özgün, görkemli mozaikleriyle öne çıkar.
Ayasofya’dan Mozik Örneği
Yine İstanbul’ da Pammakaristos Kilisesi (Fethiye Camisi) ve Vefa Kilisesi Camisi’nde bulunan sahneler “Palaiologoslar Dönemi Rönesansı” denilen son dönemin seçkin örneklerindendir. Bizans sanatında mozaik zamanla yerini tümüyle duvar zemine bıraktı. Batıda Rönesans mozayikçileri resimlerin kopyalarını yapmakla yetindiler. Daha sonra mozaik sanatı geriledi. 19. yüzyıl sonunda yeniden canlandırmaya çalışıldı.
