Oksitlenme nedir? Oksitlenme, paslanma neden ve nasıl oluşur? Oksitlenmenin çeşitleri, yanma hakkında bilgi.
Oksitlenme; Işık ve ısı veren bütün olaylar birer yanma olayıdır. Oksitlenme de yanmanın özel bir şeklidir. Buna «paslanma» da denir. Oksitlenmeyi «yavaş oksitlenme», «çabuk oksitlenme» şeklinde ikiye ayırırsak ısı ve ışık verenler çabuk oksitlenme, yani «yanma», ısı ve ışık göstermeyen olaylar da yavaş oksitlenme, yani «paslanma»dır.
Yavaş oksitlenmenin metaller üzerindeki etkisi önemlidir. Birçok metaller açık havada oksijenle nemin etkisiyle bir süre içinde oksitlenirler. Bu hal bazılarında üst tabakalarında bir oksit zarı meydana geldikten sonra devam etmez, bu zar alt tabakayı korur (alüminyumda olduğu gibi). Bazı metallerde de üstten başlayan oksitlenme alt kısma doğru iner, bütün metali bir süre sonra metalik halden «oksit», ya da «tuz» haline çevirir (demir ve bakırda olduğu gibi).
Havada oksijen etiksiyle meydana gelen bu metal bozunmasına bilim dilinde «korozyon» denir. Endüstride bu olay çok önemlidir. Birçok makina, çeşitli metal eşya korozyondan korunmak için yağlanır, boyanır, lâklanır, ya da bozulmayan bir metalle kaplanır.
Canlıların çeşitli hayat olayları da yavaş oksitlenme sonucudur. Solunum sırasında havadan alınan oksijen canlı vücutta kullanılır. Bu sırada oksijen besinlerle alınan karbonu yakar, «karbondioksit» haline geçerek solunum yolundan gene dışarı çıkar. Canlıların yaşama için devamlı solunum yapmaları, havadaki oksijeni alıp karbondioksit vermeleri sonucu meydana gelen dengesizlik bitkilerin özümleme yapmasıyla düzelir, öyle olmasa devamlı oksijen kullanmakla bir süre sonra oksijen bitebilir ve hayat sona ererdi.
Yanma olayları «çabuk oksitlenme»dir. Bu yanma sırasında ısı ile ışıktan ya biri, ya da ikisi de görülebilir; saf oksijen içindeki yanmalar havadakinden daha şiddetli olur. Yanma olayının meydana gelebilmesi için maddenin önce yanma ve tutuşma sıcaklığına kadar ısınması gerekir. Meselâ: Metal bir levha üzerine kükürt, odun, taşkömürü, beyaz fosfor koyarak altından ısıtırsak, sırasıyla, önce beyaz fosfor, sonra kükürt, odun, taşkömürü alev alır.
