Osmanlı Devleti’nde imarethane nedir? İmarethanelerin özellikleri nelerdir? Osmanlı imarethanelerinin tarihçesi, hakkında bilgi.
Osmanlılarda İmarethaneler
Türk toplum hayatının gelişimine katkıda bulunan yapılardan biri, yoksullara ve öğrencilere yiyecek dağıtmak için kurulmuş hayır kurumu olan “imarethane”ler olmuştur. Arapça “bir yeri bayındır hale getirmek” olan imaret sözcüğünden türeyen, “imarethane” Osmanlılarda yoksulları parasız olarak doyurmak için kurulan, toplu yemek mekanlarının genel ismi olmuştur.
imaretler ilk kurulduklarında yollar üzerinde, özellikle de yolda kalmışların tüm ihtiyaçlarının karşılayabildiği bir yapı özelliği taşımıştır. Ortada üstü açık avlusunda mescit bulunan, çevresinde mutfak, fırın, yemek odaları ve dinlenmek için tabhaneleri olan medeni bir hayır kurumu olmuştur. Bir şehirden diğerine gelen yolcuların, misafirlerin üç gün imaretin tabhanesinde yatıp kalkması, imaretin mutfağından yedirilip içirilmesi ve hayvanının imaretin ahırında yatırılıp doyurulması, geleneksel Türk misafirperverliğinin parçası olmuştur. İmarethanelerin bu özelliği zamanla değişerek, sadece yemek yenilen yer konumuna dönüştürülmüştür. İmarethanelerin giderleri vakıflar tarafından karşılanırdı.
Ücretsiz yemek pişirilen ve dağıtılan aşevleri olarak imaretlerden başta medrese öğrencileri olmak üzere, cami, türbe gibi hayır kurumlarının görevlileri, yöredeki yoksullar ve gelip geçen konuklar istifade etmiştir. İmarethanelerde çorba, etli pilav, zerde ve aşure türünde yemekler verilip, yanında “fodla” denilen pidemsi bir ekmek ikram edilirdi. Günde yaklaşık beş bin kişiye hizmet sunan bu kurumların kökeni, İslam’daki “zekat” ve “fitre” gibi ibadetlere dayanmaktadır.
