Pankreas Nedir ve Nerededir? Pankreas Ne İşe Yarar? Özellikleri ve Fonksiyonları

0
Advertisement

Pankreas nedir? Pankreas vücudumuzun neresindedir? Pankreas yapısı hakkında bilgiler. Pankreasın ekzokrin ve endokrin işlevleri nelerdir? Pankreasın görevleri, çalışması hakkında bilgi.

pankreas

Kaynak: pixabay.com

Pankreas; karın boşluğunun üst kısmında midenin arkasından oniki-parmak bağırsağından dalağa kadar uzanan salgı bezidir. Pankreas; insanda midenin arkasında ve omurganın birinci ve ikinci bel omurlarının önünde yer alan hem ekzokrin hem de endokrin işlevleri olan yumuşak sarımsı gri bir bez. Çoğu omurgalıda bulunur. Yetişkin insan vücudunda yaklaşık iki ila beş ons ağırlığında ve altı ila sekiz inç uzunluğunda, uzun bir J şekline sahiptir ve karnın arka duvarı boyunca enine uzanır, yuvarlak başı sağda oniki parmak bağırsağı ile ilgilidir ve soldaki dalakla ilgili dar kuyruğu. Pankreas suyunun duodenuma geçişi için bir boşaltım kanalına sahiptir.

Yaklaşık 12-15 cm uzunluğunda 60-80 gr ağırlığındadır. Baş, boyun, gövde ve kuyruk olmak üzere dört bölümden oluşur. Baş bölümü onikiparmak bağırsağının oluşturduğu kavis içinde yer alır. Boynun ön yüzü periton (karın içi zarı) ile kaplıdır. Kuyruk bölümü dalakla sol böbrek arasında bulunan lienorenal bağ arasına yerleşmiştir.Pankreasın içinde organı kuyruktan başa kadar boydan boya geçen bir kanal vardır. Bu kanal pankreası baş bölümünden terk ederek safra duvarına açılır. Pankreas hem iç, hem de dış salgı işlevini üstlenen bir bezdir. Pankreasın dış salgı bölümü lobçuklu bir yapıdadır. Lobçuklar arası kanallar, pankreasın asıl iki büyük kanalına hücre ve damar kümelerinde oluşturulmuştur. İnsan pankreasında 1 milyondan fazla Langerhans adacığı vardır. Bu adacıklar, pankreasın dış salgı yapısının içinde, adacıklar oluşturacak bir biçimde dağılmıştır. İç salgı bölümü insülin hormonları yaygın bir kılcal damar ağı vardır. Pankreasın bu bölümlerinde üretilen insülin, glu-kagon gibi hormonlar hızla kılcal damar kanına, oradan da vücudun kan dolaşımına katılırlar. Pankreastan her gün yaklaşık 1.500 ml pankreas salgısı salgılanır. Salgının içinde, su, sodyum potasyum, kalsiyum, magnezyum, fosfat, klor, sülfat, albümin, globulin ve sindirim enzimleri vardır. Pankreas salgısı, dış salgı bölümünün işlevidir.

Pankreas

Kaynak: wikipedia.org

Ekzokrin Fonksiyonlar:

Pankreasın ana kütlesi, sindirim enzimleri üreten üzüm benzeri hücre kümelerinden oluşur. Pankreas suyundaki sindirim enzimleri, bağırsak astarı tarafından üretilen enzimlerle birlikte, gıdadaki daha büyük organik molekülleri daha küçük moleküllere ayırır ve daha sonra sindirim astarından geçerek lenf ve kan dolaşımına geçer. Başlıca pankreas enzimleri tripsin (protein parçalama), amilopsin (nişasta parçalama) ve steapsindir (yağ parçalama). Ayrıca karboksipeptidaz, aminopeptidaz, maltaz, sukraz, laktaz ve çeşitli nükleaz enzimleri de salgılanır.

Yetişkin organizmada günlük olarak yaklaşık bir ila bir buçuk litre pankreas suyu salgılanır; akış hızı sinir ve hormon kontrolü altındadır. Sekretin hormonu yemekten sonra mideden bağırsağa geçen asit kimus tarafından uyarıldığında bağırsak mukozası tarafından salınır. Bağırsak astarından salgılanan salgı, kan dolaşımı yoluyla pankreasa ulaşır ve meyve suyunun akışını uyarır; böylece pankreas akışı yemekten bir veya iki dakika sonra başlar ve mide tamamen boşalana kadar devam eder. Sinir düzenlemesi, otonom sinir sisteminin iki bileşeni tarafından sağlanır: vagal efferentler akışı arttırır; sempatik efferentler onu azaltır.

Pankreas kanalı, midenin yaklaşık üç inç altından bağırsağa girer ve genellikle karaciğerden çıkan ana safra kanalına katılır. Böylece safra ve pankreas suyu birlikte bağırsağa girer.

Advertisement

Endokrin Fonksiyonu:

Bezin maddesi arasında düzgün bir şekilde yayılmış, insülin hormonunu üreten küçük endokrin hücre adacıkları (Langerhans adaları) vardır ve bunlar, bezi çaprazlayan kan kılcal damarlarına doğrudan salınır. İnsülin, karbonhidrat metabolizmasının düzenlenmesinden sorumludur; Yetersiz üretim, metabolik hastalık diabetes mellitus ile sonuçlanır. İnsülin salgılanması, hipofiz bezi tarafından salınan ve kan dolaşımıyla pankreasa taşınan pankreatotropik bir hormon tarafından düzenlenir.

pankreas hücreleri

pankreas hücreleri

Bozukluklar:

Başlıca pankreas bozuklukları iltihaplanmadır (pankreatit); kist oluşumu ; iyi huylu ve kötü huylu tümörler; pankreas kanalının tıkanması; ve enzim üretimi ve akışının fonksiyonel bozuklukları. Ada hücrelerinin bozuklukları, kandaki insülin düzeylerinin düşmesine ve yüksek kan şekerine neden olan şeker hastalığıdır; ve genellikle iyi huylu olan adacık hücre tümörü, yüksek kan insülini ve düşük kan şekeri seviyeleri ile sonuçlanır. Konkresyon veya enfeksiyon gibi safra yollarının bozuklukları, pankreas pasajlarını ikincil olarak enfekte edebilir veya tıkayabilir. Hipofiz bozuklukları, insülin üreten hücrelerin normal işleyişini ikincil olarak etkileyebilir.


Kısa Hap Bilgi Arayanlara

Midenin altında yaprak biçimi bir bezdir. 15-20 santim uzunluğunda, 100 gram kadar ağırlıktadır. Erkeklerde kadınlardan daha büyüktür. Pankreasın iki türlü salgısı vardır: 1) Dış salgı; 2) İç salgı.

Pankreas

Dış Salgı : Sindirime yardım eden salgılar. Virsung kanalı denilen özel bir borudan onikiparmak barsağına dökülür. İçinde başlıca üç maya vardır:
1) Amilopsin (amilas) şekerli, nişastalı besinleri sindirime elverişli hale getirir.
2) Tripsin, proteinli besinlerin sindirilmesini sağlar.
3) Steapsin (lipas) yağların sindirilmesine yarar.

İç Salgı :İnsülin denilen hormondur. Doğrudan doğruya kana geçer kandaki fazla şekeri yakarak karaciğerin şeker düzenlemesine yardım eder. Pankreasın bu salgısında bozukluk olursa şeker hastalığı (diyabet) ortaya çıkar.

Advertisement


Leave A Reply