Peçenekler Kimlerdir? Peçeneklerin Özellikleri, Tarihçesi Hakkında Bilgi

0
Advertisement

Peçenekler kimlerdir? Peçenekler ne zaman ve nerede yaşamışlardır? Peçeneklerin tarihi, özellikleri, Peçenek boyu hakkında bilgi.

Peçenekler

Peçenekler

Peçenekler

Peçenekler; Türk boyudur. 8.-11. yüzyıllar arasında Güneydoğu Avrupa ve Balkanlar’da yaşadılar. 889’da Volga’nın batısına geçtiler ve Karadeniz’in kuzeyine yerleştiler. Burada yönetim birliği içerisinde bir devlet kurdular ve Karpat Dağlan’na kadar uzanan alana egemen oldular. Hazarlarla yaptıkları savaşı kazanıp onları zayıf düşürdüler. Rusların üzerine gitmeyen Peçenekler, daha çok batı yönünde ve Macaristan topraklarına doğru yayılmayı yeğlediler. Ancak bir süre sonra Ruslarla savaşmaya başladılar. Rus ve Bizanslı tüccarlarla olan ticaret ilişkileri de büyük artış gösterdi. Rusya’dan Bizans’a gelen Rus tüccarları, Peçenek topraklarından geçerken vergi vermeye başladılar. Karadeniz kıyı kentlerinde yerleşen Peçeneklerle, dost geçinmek isteyen Bizanslılar, zaman zaman onların askeri gücüne de başvurmaktan geri kalmadılar.

Bulgarların Bizans saldırıları sonucu ezilmesi üzerine, Peçeneklerle Bizanslılar komşu oldular. 1035’te Tuna Irmağı’nın güneyine geçen Peçeneklerle Bizanslılar arasındaki dostluk ilişkileri sona erdi. 1036’da başlayan Peçenek akınları, 1048’e kadar sürdü. Turak Hakan ile anlaşamayan bazı komutanlar ona başkaldırdılarsa da, yenilgiye uğrayarak Bizans’a sığındılar. Silistre bölgesinde yerleşen bu kaçak Peçenekler, 1049’da Tuna Irmağı’nın güneye geçen Turak Hakan’ın saldırısına uğradılar. Bizanslılardan destek gören Peçenekler, Turak Hakan’ı yenilgiye uğrattılar. İleri gelen, Peçeneklerden 140 kadarı İstanbul’a getirildi. Bundan sonra Bizanslılar, çeşitli maddi değerlerle elde ettikleri 15 bin kadar Peçenek askerini, Alparslan’a karşı savaşmak üzere Malazgirt’e götürdüler. 1091’de Kumanlarla birleşen Bizanslılar, Peçenekleri, Lenium’ da ağır bir yenilgiye uğrattılar. Bu yenilgide büyük kayıplar veren Peçeneklerin sağ kalanları, Balkanları terk ettiler. Bundan sonra da, askeri ve politik önemlerini yitirdiler. Peçenekler en güçlü dönemlerinde bile bir türlü yerleşik düzene geçemediler.

Peçenek Boyu Özellikleri

Peçenek boyu, Oğuzların 24 boyundan biridir. Üçokların Gök Han Oğulları koluna bağlıdır. Aynı kola bağlı Bayındır, Çavuldur, Çepni boyları gibi Peçeneklerin de ongunu (kutsal hayvan) sungurdur. Adları, Oğuz boylarıyla ilgili ilk bilgileri derleyen Kaşgarlı Mahmud’un Divanü Lugati’t-Türk’ünde “Beçenek”, Reşideddin’in Camiü’t-Tevarih’inde. “Beçene”, Yazıcıoğlu nun Selçukname’sinde (Tarih-i Âl-i Selçuk) “Biçene” olarak geçer. Kaşgarlı Mahmud Peçenek boyunu Karadeniz’in kuzeyinde ve Balkanlar’da önemli rol oynamış olan Peçeneklerden ayırmak için birincisine “Oğuz Beçenek”, ikincisine ise “Türk Beçenek” der.

16. yüzyıla ait Anadolu tahrir defterlerinde Peçenek adıyla Ankara’ya bağlı dört köy görülür. Bu belgelerde ayrıca Peçenek boyundan oymak ve obaların Halep Türkmenleri, Tarsus Türkmenleri ve At-Çekenler arasında yaşadıklarına ilişkin bilgilere rastlanır Halep Türkmenleri arasındakiler dört kola ayrılmıştı. Hepsinin ayrı ayrı kethüdaları ve 267 vergi evi vardı. Pirinç tarlaları ve öbür ekinlikleri Adana’nın Bahçe ilçesine kadar uzanıyordu. Vergi evleri 1540’ta 722’ye çıktı. Peçenek boyundan oymak ve obalar 17. yüzyılda da Halep Türkmenleri arasında yaşamayı sürdürdü. Tarsus Türkmenleriyle yaşayan Peçenek oymak ve obaları dokuz vergi evinden, Akşehir’in doğusunda At-Çekenlerle yaşayanlar ise 34 vergi evinden oluşuyordu.

  • • Peçenekler, Göktürk Devleti’ne bağlı olarak Seyhun Irmağı ve Aral Gölü çevresinde yaşıyorlardı. Oğuz boylarının batıya doğru kaymaları üzerine IX. Yüzyılda uzun bir göçe başlayarak Tuna boylarına kadar geldiler.
  • • Bizanslılar, Peçenekleri Balkanlara yerleştirdiler. Onlardan oluşturdukları birliklerle özellikle Rus Slavlarına karşı devletlerini savundular. Peçenekler Slavların Karadeniz’e inmelerine engel olmuşlardır.
  • • Peçeneklerin Macar tarihi bakımından önemi, Macarlar’m bugünkü yurtlarına göçmelerine yol açmaları olmuştur.
  • • Oymaklar halinde yaşayan Peçenekler bir devlet kuramamışlardır.
  • • Bizanslılar, çeşitli entrikalarla Kıpçakları Peçenekler üzerine saldırtarak onların dağılıp yok olmalarına yol açtılar.

Kaynak – 2

Peçenekler

Peçenekler

Peçenekler, Türk kökenli göçebe halktır. 6-12. yüzyıllar arasında Karadeniz’in kuzeyindeki bozkırlara egemen olmuşlardır. 10. yüzyıla gelindiğinde Macarları sürdükleri Don ve Aşağı Tuna ırmakları arasındaki toprakları ele geçirmiş ve Bizans için ciddi bir tehlike oluşturmuşlardır.

Advertisement

Başlangıçta Volga ve Ural ırmakları arasında yaşayan Peçenekler yaklaşık 889’da Hazar ve Oğuz boylarının saldırılan karşısında batıya doğru göç ederek Macarları Karpatlar havzasına ittiler ve Rus topraklarına akınlar düzenlemeye başladılar. Rusların ve Macarların direnişi karşısında ise Trakya’ya yöneldiler. 1018’de Bizans’ın Bulgaristan’ı fethederek sınır komşuları olmasından sonra akınlarını sıklaştırdılar. Bu sıralarda Peçenekleri tek yönetim altında toplamak isteyen Başbuğ Turak, rakibi Kegen’le mücadeleye girişti (1048).

Bizans’a sığınan Kegen’in ardından, Turak da Bizans’a tutsak düştü ve Hıristiyanlığı benimsedi. Bundan sonra Hıristiyanlık Peçenekler arasında hızla yayıldı. 1050’den sonra Peçeneklerle Bizans’ın ilişkisi bozuldu. 1090-91’de Konstantinopolis (İstanbul) önlerine kadar ilerleyen Peçenek ordularına İmparator I. Aleksios, Kumanların da desteğiyle ağır bir darbe indirdi. Bizans yenilgisinin ardından Macaristan’da önemli Peçenek yerleşmeleri kuruldu. 1197’ye değin küçük çaplı eylemlerini sürdüren Peçenekler sonraki yıllarda bir erime sürecine girdiler. Aralarına girdikleri ulusların dinlerini ve kültürlerini benimseyerek zamanla kendi özelliklerini yitirdiler. Peçenek tarihi hakkında başlıca kaynak Bizans imparatoru VII. Konstantinos Porphyrogennetos’un Peri Basileiou Takseos (imparatorluğun Yönetimi Üzerine) adlı yapıtıdır.


Leave A Reply