Persepolis antik kent nerededir? Persepolis kenti tarihi ve kentin genel özellikleri ile ilgili bilgilerin yer aldığı sayfamız.
Persepolis Antik Kenti Tarihi
Persepolis, Eski Farsça parsa, İran’da Ahameniş krallarının eski başkenti. İran’ın güneybatı kesiminde, Fars ilindeki (ostan) Şiraz kentinin 51 km kuzeydoğusunda, Sivan (Pulvar) Irmağının Kur Irmağı ile birleştiği yerde bulunur.
Ele geçen yazıtlara göre., kentin yapımı Dareios’un döneminde (İÖ 522-486) başlamıştı. Dareios başkenti, II. Kyros’un (Büyük) gömülü olduğu Pasargad’dan Persepolis’e taşıdı. Uzak ve dağlık bir yörede bulunan kent kralların oturması için çok uygun değildi ve bu nedenle krallar buraya genellikle bahar aylarında gidiyorlardı. Ahameniş İmparatorluğu fiilen Susa, Babil ya da Ekbatana’dan yönetiliyordu. Büyük İskender‘in Asya’yı istila etmesine değin Yunanlıların Persepolis’i bilmemeleri bu yüzdendi. İÖ 330’da İskender kenti yağmaladı ve Kserkses’in sarayını yaktı. İÖ 316’da Persepolis Makedonya İmparatorluğu’nun bir eyaleti olan Persis’in başkentiydi. Kent Selevkoslar döneminde giderek önemini yitirdi ve harap bir hale geldi. İS 3. yüzyılda, yakınındaki İştar kenti Sasani İmparatorluğu’nun merkezi oldu. Yıkıntılar arasında en dikkati çeken şey, doğu yanı Rahmet Dağına (Kuh-i Rahmet) yaslanan geniş bir terastır. Terasın öbür üç yanında, yüksekliği eğime göre 4-12 m arasında değişen istinat duvarı vardır. Batı duvarı boyunca 111 basamaklı dev bir taş merdiven yükselir. Koyu gri renkli taştan yapılmış büyük yapıların kalıntıları bu terasın üstündedir. Dareios’un yaptırdığı taht salonunun dev boyutlu sütunlarının 13 tanesi hala ayaktadır. Kserkses Kapısı’nın sütunlarının ikisi durmaktadır; bir üçüncüsü de, parçaları birleştirilerek yeniden dikilmiştir.
1933’te Dareios’un taht salonunun temelinde bulunan Eski Pers, Elam ve Babil dillerinde çivi yazısıyla yazılmış altın ve gümüş levhalarda Pers İmparatorluğu’nun sınırları belirtilmiştir. I. Dareios, I. Kserkses ve III. Artakserkses’e ait bir dizi taş yazıttan da hangi yapının hangi krala ait olduğu anlaşılmıştır.
Kentin arkasındaki dağda kayalara oyulu üç mezarın ön cepheleri zengin kabartmalarla bezelidir. Persepolis’in arkasındaki iki mezarın ise II. ve III. Artakserkses’e ait olduğu sanılır. Üçüncüsü ise en fazla iki yıl hüküm süren Arses’e ya da İskender tarafından sona erdirilen Ahameniş egemenliğinin son temsilcisi III. Dareios’a ait olabilir.
13 km kadar kuzeydoğuda, Sivan’ın karşı kıyısındaki sarp bir yamaçta, vadi tabanından oldukça yüksekte kayalara oyulmuş dört mezar daha bulunmuştur. Mezarların altında yer alan, Sasanilerden kalma kaya kabartmalarının efsane kahramanı Rüstem’i temsil ettiği sanıldığından bu yöreye Nakş-ı Rüstem (Rüstem’in Resmi) adı verilmiştir. Bulunan heykellere göre bu mezarlarda Ahameniş kralları gömülü olmalıdır. Mezarlardan birinin Hystaspes’in oğlu I. Dareios’a ait olduğu yazıtında açıkça belirtilmiştir.
