pH ne demek?

pH nedir? pH ne demek, nasıl ölçülür? Kimya biliminde sıklıkla kullanılan bir terim olan pH ile ilgili temel ve ansiklopedik bilgiler.

pH ne demek?

pH, sıvı çözeltilerin asitlik ve bazlık derecelerinin belirlenmesinde kullanılan niceliksel ölçü. Kimyada, biyolojide ve tarımda yaygın olarak kullanılan pH ölçüsü, çözeltideki hidrojen iyonlarının derişikliğini (normal olarak değeri litrede 1 ile eşdeğer-gram arasında değişir), 0 ile 14 arasında değişen sayısal değerlere dönüştürür. Ne asit ne de baz özelliği gösteren (nötr) arı suda hidrojen iyonunun derişikliği litrede eşdeğer-gramdır, dolayısıyla arı suyun pH’si 7’dir. pH’si 7’den küçük olan çözeltiler asidik, 7’den büyük olan çözeltiler ise bazik olarak tanımlanır.

pH ölçüsünü ilk olarak Danimarkalı biyokimyacı S. P. L. Sorensen, sulu bir çözeltideki hidrojen iyonu derişikliğini belirtmek amacıyla kullandı ve pH=-Log [] bağıntısından yararlandı (bu tür bir ifadede, köşeli parantez, parantez içindeki kimyasal simgenin tanımladığı kimyasal maddenin derişikliğini gösterir).

Hidrojen iyonu derişikliğinin fiziksel anlamı konusunda belirsizlik olduğundan, pH ölçüsü yalnızca işlevsel bir tanımdır, yani bir ölçüm yöntemine dayalıdır. ABD Ulusal Standartlar Bürosu pH değerlerini, belirli çözeltilere daldırılmış belirli standart elektrotlar arasında oluşan elektromotor kuvvetine göre tanımlar.

pH değerleri çoğunlukla bir pH-ölçer yardımıyla ölçülür. Aygıt, pH’si ölçülecek çözeltiye daldırılmış elektrotlar arasındaki elektromotor kuvveti farkını pH değerlerine çevirir. pH-ölçerler, pH’ye duyarlı bir elektrot ile bir referans (değişmeyen) elektrotuna bağlanmış bir gerilimölçerden (voltmetre) oluşur. pH elektrotu çoğunlukla camdan, referans elektrotu ise cıva-cıva(I) klorürden (kalomel) yapılır, kimi zaman da gümüş-gümüş klorür referans elektrotları kullanılır. İki elektrot çözeltiye daldırıldığında, sistem pil özelliği gösterir. Çözeltideki hidrojen iyonunun etkinliğine bağlı olarak cam elektrotta bir elektrik potansiyeli gelişir ve gerilimölçer cam elektrot ile referans elektrot arasındaki potansiyel farkını ölçer. Aygıt pH değerini sayısal (dijital) ya da örneksel (ölçeklenmiş bir kadran üzerinde hareket eden ibre) olarak gösterebilir. Sayısal gösterimlerde çözeltinin pH değeri tam olarak elde edilir. Öte yandan örneksel gösterimde çözeltinin pH değerindeki değişim hızı açıkça görülebilir. Tarım alanlarında toprağın pH’sinin ölçülmesinde çoğunlukla pille çalışan taşınabilir pH-ölçerler kullanılır.